Fálkinn - 18.09.1962, Blaðsíða 8

ERLENDUR maður, sem aldrei hefur
komið til íslands áður, er oft dómbær-
ari á það, sem miður fer, heldur en sá,
sem hér er borinn og barnfæddur. Svo
herma tungur, að einn slíkra gesta hafi
lýst því yfir í heyranda hljóði í heima-
landi sínu, að íslendingar væru allir lit-
blindir. Var maður þessi spurður af
hverju hann markaði það, og svaraði
hann því þá til, að hann hefði ekki séð
annað, því að sama væri hvort rautt
eða grænt ljós væri á götuvitunum í
Reykjavík, þeir örkuðu alltaf yfir.
Það felast nokkur sannleikskorn í
þessari litlu sögu. íslendingar þola eng-
ar tálmanir, engan aga, en elska
frjálsræðið, ef þeir á annað borð kunna
að meta það. En þetta frjálsræði hefur
stundum orðið þeim að fjörtjóni. Börn
hér á landi eru líka með því marki
brennd, að þau virða allar hindranir
lítils, enda sannast þar hið fornkveðna,
að eftir höfðinu dansa limirnir.
Hvert sem litið er, sjást börn á götun-
um í Reykjavík. Meðfram mestu um-
ferðagötunum aka hálfvaxnar telpur
barnavögnum og á sjálfum gangstétt-
unum, þar sem þær er að finna, dunda
börn sér við leik.
Öðru hvoru hleypur svo eitt og eitt
barn yfir götuna Ef til vill er þaðí sendi
ferð fyrir mömmu og burðast með
mjólkurbrúsa eða flöskur, sem nálgast
að vera á stærð við Það sjálft. Þetta
er afar algeng sjón í Reykjavík, svo
algeng, að hinn venjulegi borgari tekur
ekki eftir því, fyrr en umferðarslys
hefur orðið. Þá ljúka allir upp
einum munni og segja, að ástandið sé
orðið alvarlegt. Það þurfi að taka þessa
bílstjóra í gegn. Það nái ekki nokkurri
átt, hve hratt þeir aki um göturnar.
Þá fyrst hefjast umræðurnar, þegar
óhappið hefur gerzt. Þá loksins á að
fara að byrgja brunninn, þegar barnið
er dottið ofan í. Það er gatan, sem er
brunnurinn, og koma þarf í veg fyrir,
að barnið leiki sér á götunni. En hvernig
er það unnt? Eru til leikvellir eða önnur
svæði, þar sem barnið getur leikið sér
ásamt félögum sínum? En áður en við
víkjum nokkrum orðum að því, skulum
við athuga hvaða hættur eru barninu
búnar, ef það leikur sér á götunni.
Eins og fyrr er minnst á, eru börn
oft að leik á sjálfri gangstéttinni. Á
henni geta þau verið í paradísarleik og
margs konar boltaleik. Ef við gerum
ráð fyrir, að þau séu að þessum leikjum
við mikla umferðargötu og allt í einu
kastast boltinn út á götuna og þau á
eftir. En eftir götunni þýtur strætis-
vagn á ofsahraða. Ef til vill eiga þau
þá fótum fjör að launa. Ef til vill verður
slys og foreldrar barnanna lesa daginn
eftir í dagblöðunum: „Barn verður fyrir
strætisvagni. 40 metra hemlaför. Barnið
liggur nú milli heims og helju á Land-
spítalanum. Bifreiðarstjórinn fékk
taugaáfall.“
Oftast nær er skuldinni skellt á bif-
reiðarstjórann. Þeir, bifreiðarstjórarnir
aki um göturnar eins og andskotinn sé
á hælunum á þeim. Eins og þeir viti
ekki, að börn leika sér við götuna. Hins
vegar eru á málinu ýmsar aðrar hliðar.
í Reykjavík einni eru nú yfir 13 þúsund-
ir bíla og ökutækja. Ef allt á að ganga
slysalaust í umferðinni, verða allir að
leggjast á eitt: Foreldrar að sjá svo um,
að börn þeirra séu ekki að leik á göt-
unni. Vegfarendur virði allar umferðar-
reglur og bifreiðarstjórar aki eins og
þeir vilja að aðrir aki, svo að notuð
sé þekkt viðvörun til bílstjóra í blöðum
og útvarpi.
En börnunum er ekki aðeins búin
hætta af bifreiðum og öðrum ökutækj-
um. í borginni eru framkvæmdir örar.
Skolpræsi lögð, gangstéttir gerðar,
grafnir eru skurðir fyrir hitaveitu,
rafmagns- og símastrengjum. Og alltaf
öðru hvoru eru viðgerðir á þessum
lögnum. Það er ofur skiljánlegt að börn-
um sé títt að sniglast þar, sem menn
vinna að slíkum framkvæmdum. Sem
betur fer eru verkamennirnir oftast á
verði og gæta þess að reka börnin burtu
eða halda þeim í hæfilegri fjarlægð frá
skurðunum og vélunum. En þegar þeir
hafa lokið vinnu sinni eru skurðirnir
hinir ákjósanlegustu leiksvæði. Krakk-
arnir klifra inn fyrir varnargirðingar-
nar og hlaupa og hamast á skurðar-
börmunum. Oft bregður þá svo við, að
grátur og gnístran tanna kemur í stað
gleðinnar. Slys hafa og átt sér stað.
Er skemmzt að minnast máls nokkurs,
sem rekið var fyrir Hæstarétti nýlega.
Vildi þá svo til, að barn, 3 ára dreng-
hnokki, féll ofan í hitaveitubrunn, þegar
hann var sendur að sækja mjólk fyrir
foreldra sína. Var drengurinn á heim-
leið, er slysið átti sér stað. Verkamenn
sem voru að vinna í skurði þeim, er
lá frá brunninum, sáu drenginn koma
gangandi eftir skurðinum alblóðugan.
Einn verkamannanna fór síðan heim
með drenginn. Þaðan var hann svo flutt-
ur á Slysavarðstofuna, þar sem gert
var að sárum hans. í ljós kom, að dreng-
urinn hafði 3 cm langan skurð framan
á höfði og bæði framhandleggsbein
hægri handar brotin.
Gryfjan, sem drengurinn datt ofan í
var girt þannig, að tunnur höfðu verið
settar í um meters fjarlægð frá börm-
unum, en þær höfðu verið hálffylltar
af sandi. Utan á tunnurnar höfðu verið
negldar tvær raðir af borðum. Neðri
röðin var í 30—40 cm fjarlægð frá jörðu,
en sú efri laust við efri brúnina á
Hvert sem litið er má sjá börn á götunum í Reykjavík. Þau hlaupa í
gáleysi yíir stræti og þau eru jaínvel að leik úti á miðri umferðar-
götu. Umferðarslys gerast nú æ tíðari með stöðugt vaxandi umferð.
í þessari grein er rætt um eitt af vandamálum umferðarinnar og
engann veginn hið minnsta: Barnið á gstunni. Hvernig er þessum
málum háttað hér á landi í dag? Hvað er hægt að gera til úrbóta?
Hvernig er þessum málum varið erlendis. Hver ber ábyrgðina, þeg-
ar bam verður fyrir bíl á götunni? ForeSdrarnir, bílstjórarnir eða
þjóðfélagið? Leitast er við að svara þessum og ótal fleiri spurning-
um í greininni hér að ofan. Þetta er grein, sem á brýnt erindi til
allra foreldra, sem láta sig einhverju skipta velferð barna sinna.
8 FÁLKINN