Fálkinn - 09.08.1965, Síða 21

VM KVIKMYXUINA
„SVALIRXAB4
Svo er leikflokknum „Grímu“
fyrir að þakka, að ekki er
Jean Genet með öllu ókunnur
íslenzkum almenningi. Leikrit
hans um vinnukonurnar var
flutt af talsverðri reisn hér um
árið og þótti meðal góðborgar-
anna mesta „hryllingsstykki“
þess vetrar.
Ég reit lítinn pistil um þá
frumsýningu og minnir, að ég
hafi sagt eitthvað á þá leið, að
óséð væri hvor aðilinn væri
meir kaunum sleginn, Jean
Genet, sem lagðist á glugga
kemur í Bæjarbíó, en sótt verð-
ur hún vafalaust.
Jean Genet er fæddur árið
1909. Hann komst snemma í
ónáð þjóðfélagsins og eyddi
mörgum árum innilokaður með
utangarðsfólki Um þau æviár
reit hann bók, „Journal d un
voleur — dagbók þjófs. í fang-
elsinu reit hann aftur á móti
skáldsögur, „Notre Dame des
fleurs“ og „Miracle de la rose“.
Auðvitað hefur maðurinn
verið hataður, hæddur og sví-
virtur fyrir — og ekki hafa leik-
rit hans bætt um fyrir honum.
En heimsfrægð hefur hann náð.
Hatrið er að kenna skrifum
Genets um óeðli, glæpi og
mannlega niðurlægingu. Heims-
frægðin, því sama, að viðbættu
því, að hann skrifar um þetta
allt af óumdeilanlegri snilld.
„The balcony" heitir myndin,
sem Joseph Strick ætlar að
vera svo vænn að senda okkur
fyrir jólin.
Myndin var frumsýnd í Lond-
on í október—nóvember 1963
(svo að það er tími til kominn,
að við fáum að sjá hana).
Það er gaman að bera lítið
eitt saman, hvað tvö brezk blöð,
sem að jafnaði birta kvik-
myndagagnrýni, segja um
kvikmyndina. „Films and Film-
ing“, sem gefið er út af Hanson
books, birtir gagnrýni Robins
Bean undir fyrirsögninni: Rob-
in Bean finnst skáldskapurinn
komast nær sannleikanum ....
Að því búnu hefur Robert
Bean upp sinn fagnaðaróð:
Veröldin er full af skækjum,
það, sem hún þarfnast er góð-
ur bókhaldari (það skal tekið
fram, að Bean er þarna að
vitna í kvikmyndahandritið.)
Bean minnist á Ben Maddow,
sem samið hefur kvikmynda-
handritið, hlýlega og fyrirgefur
honum fúslega, að hann á sjálf-
ur (Maddow) um það bil helm-
ing alls talandans í myndinni,
því að: ... ætlunin hefur verið
að bera fram hugmyndir Gen-
ets, í útsetningu höfunda kvik-
myndarinnar og sem hreina
kvikmynd (cinema) í stað
hreinnar kvikmyndunar sviðs-
verks.
Bean dáist að notkun frétta-
myndabrota í myndinni. Einnig
lætur hann frá sér fara mikil
lofsyrði um Shelley Winters,
Peter Falk og Ruby Dee, sem
öll fara með lykilhlutvek í
myndinni. Joseph Strick, leik-
stjóra og hans mönnum þakkar
hann kvikmynd, sem fer með
sannleikann, þannig að hann
verður aldrei leiðinlegur, og
hrósar Strick fyrir það, að hann
hefur ekki hlaðið myr.dina
tæknibrellum, sem hafi þó ver-
ið fjarska freistandi og auð-
velt.
Loks klykkir hann út (inni
í miðri grein þó) með því að
telja myndina þannig gerða, að
ómögulegt. sé að greina milli
leiks og ekki leiks.
Tímaritið „Sight and Sound“
er gefið út af The British film
institute í vetrarhefti þess 1963
—1964 skrifar Tom Milne um
„The balcony. Hann skrifar þar
meðal annars: ... kannski sé
það mest uppörvandi við verk
Josephs Strick að Hollywood
kvikmynd skuli vera svo mikið
verk Genets að tímaritið „Film
rewiew“ hafi fyllst mögnuðum
taugaskjálfta.
Milne kveður Ben Maddow
hafa þynnt út flókinn vef marg-
slunginna tilvísana Genets.
Hann ásakar líka höfunda kvik-
myndarinnar fyrir að hafa fellt
úr eina merkilegustu persónu
leikritsins, skækjuna Chantal,
vegna þeirrar handvammar
kveður hann margt misf arast og
misskiljast og ekki þykir hon-
um mikið koma til götubardag-
anna (hvað sagði Bean?), sem
nái aldrei fullu sambandi við
aðra hluta myndarinnar.
Genet hluti verksins, ef svo
má s^gja, er að áliti Milne góð-
ur, og Strick kveður hann auk
hlut Genets með aðferðum sín-
um.
Aðalleikararnir fá mikið hrós,
jafnvel svo, að Shelley Winters
„could hardly be bettered“.
Ekki getur Milne stillt sig
um í lokin að skjóta því að
lesendum sínum, að kannski
hafi Strick ekki annað gert en
að stilla upp myndavél sinni og
láta svo leikendurna sjálfráða.
Ættum við ef til vill að síð-
ustu að geta efnis myndarinn-
ar í fáum orðum?
f hús madömu Irmu (hús
Framh. á bls. 33.
borgaranna, eins og skrímsli eða
borgararnir, sem ekki þyrðu að
mæta augnaráði hans.
Þetta rifjaðist upp fyrir mér,
þegar ég frétti þau tíðindi, að
Bæjarbíó hefði í hyggju að
sýna kvikmynd Josephs Strick,
sem gerð er eftir leikriti Genets
,,Svalirnar“.
Bágt á ég með að trúa því,
að við, hinir „norrnal" andsjá-
endur Genets, höfum breytzt
einhver ósköp frá því að við
fengum að líta vinnukonurnar
strjúka hvor aðra.
Þar af leiðandi þarf ekki get-
um að því að leiða, að kvik-
myndin mun vekja deilur, reiði
og tannagnístran, þegar hún