Fréttablaðið - 18.11.2009, Side 16

16 18. nóvember 2009 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is
og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
M
enn segja nú þegar lífeyrissjóðir ætla að fjár-
magna risaframkvæmd Landspítalans í sunnan-
verðum Þingholtum að það sé of seint að huga að
nýju staðarvali fyrir húsaflæmið. En það er ekki
of seint: umferðarmannvirki sem standa neðan
við byggingarsvæðið eru tekin að sanna sig og raunin er sú
að þau valda ekki þeirri umferð sem þar fer um, nýja Hring-
brautin endar í tveimur þungum flöskuhálsum, bæði við Öskju-
hlíðarháls og við gatnamót Lönguhlíðar og Miklubrautar með
tilheyrandi töfum, mengun og kostnaði. Fyrirsjáanlegt er að
leggja verður í gríðarlegan kostnað við að grafa Miklubrautina
niður í jörð og kemst hún þar varla fyrir. Svokallaður Hliðarfót-
ur gerir fátt meira en bæta aðgang að stórum vinnustöðum og
umferðarmiðstöð undir Öskjuhlíð og á sér enga útleið suðureftir
nema enn verði lagt í jarðgöng. Staðarval nýrra mannvirkja
fyrir Landspítalann kallar á uppbyggingu mikilla umferðar-
mannvirkja með stjarnfræðilegum kostnaði fyrir borgarbúa
og raunar landsmenn alla: göng undir Miklatún, Öskjuhlíð og
Kársnes. Eldri möguleikar fyrir Landspítalann voru Fossvog-
ur og Vífilsstaðir: Fossvogssvæðið er farið og Vífilsstaðir því
einir eftir.
Nýlega hafa Árni Gunnarsson og Gestur Ólafsson bent á að
nú er óðum að styrkjast umferðarás sem nær frá Borgarnesi
suður í Reykjanesbæ. Inn á þann ás er auðvelt að komast af
nesjabyggðinni allri. Engar líkur eru á að íbúar á Kársnesi og
Álftanesi samþykki veg yfir Kópavog og suður enda stöðvast
sú leið við byggðir sunnan Garðabæjar. Það er furðulegt og til
marks um skammsýni okkar í skipulagsmálum að ekki skuli
hafa verið hugað að fleiri svæðum nærri þeim ás: nýlega hefur
verið bent á Ártúnsholtið vestanvert sem er nærri þessum öxli
og Vífilsstaðir eru það líka.
Helsta röksemdin fyrir byggingu nýrra stórbygginga neðan
við gamla spítalasvæðið er að þar séu fyrir byggingar sem nýta
má áfram: menn eru einmitt að huga að nýjum byggingum vegna
þess að rekstrarkostnaður í hinum eldri er óþægilega hár. Þá á
eftir að endurnýja þær frá grunni með miklum tilkostnaði til
annarra nota. Það eru því veik rök fyrir viðbótarmagni nútíma-
húsnæðis skammt þar frá. Nálægð við Háskóla er líka nefnd til:
bílastæðaflæmið við Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík
svarar þeirri röksemd: gera menn sér virkilega vonir um að
þeir sem koma á bílum á þessa tvo staði fari fótgangandi í tíma
í kennslusjúkrahúsinu?
Kjarni málsins er að staðarval nýja Landspítalans er til marks
um veika skipulagsstjórn á öllu höfuðborgarsvæðinu þar sem
flokkslegt smákóngaveldi hefur fengið að haldast við þótt öll
rök hnígi að því að sveitarfélagið verði eitt: frá Kjalarnesi suður
fyrir Hafnarfjörð, hvernig svo sem grenndarlýðræði kæmi að
stjórn stakra hverfa. Þessu úrelta fyrirkomulagi fylgir marg-
víslegt óhagræði sem stjórnmálaflokkarnir bera ábyrgð á og
íbúar og fyrirtæki borga dýrum dómum: höfuðborgarsvæðið
er smáborg í raun en ekki löng röð bæjarfélaga. Og músarholu-
sjónarmiðin eru okkur dýr.

Framtíð Landspítalans:
Nýr staður brýnn
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Í grein minni um pólitískar vina-ráðningar sem birtist hér í
Fréttablaðinu hinn 11. nóvember
sl. lagði ég til að sett yrði á lagg-
irnar ráðningarstofa stjórnsýsl-
unnar. Ástæðan er sú að eftir-
lit umboðsmanns Alþingis með
ákvörðunum stjórnsýslunnar
er þess eðlis að því er einung-
is ætlað að taka mál til skoðun-
ar eftir að ákvörðun hefur verið
tekin og þá því aðeins að ákvörð-
un sé kærð. Verði niðurstaða af
kæru kærandanum í vil getur
kærandi höfðað skaðabótamál.
Ráðningarákvörðunin sem kærð
var stendur hins vegar óhögg-
uð og sá sem hana tók hefur náð
sínu fram, en þarf sjálfur ekki
að axla beina ábyrgð á ákvörðun-
inni. Þetta eftirlitskerfi býður því
bæði upp á hrakval og freistni-
vanda: hrakval vegna þess að
ekki er með öllu ljóst hvað raun-
verulega ræður ákvörðunum um
ráðningar í stöður hins opinbera,
og freistnivanda vegna þess að
sá sem tekur ákvörðun nær sínu
fram þrátt fyrir kæru og þarf
ekki að axla beina ábyrgð á nið-
urstöðum kærunnar.
Embætti umboðsmanns Alþing-
is fer með eftirlit með stjórnsýslu-
ákvörðunum þ.m.t. ákvörðunum
um ráðningar í embætti og störf
innan stjórnsýslunnar. Þetta eftir-
lit er „eftir-á-eftirlit“, (e. ex-post)
þar sem umboðsmanni er ætlað
að rannsaka ákvarðanaferlið eftir
að ákvörðun hefur verið tekin
og þá einungis ef einhver kærir
ákvörðunina. Hafi ráðuneyti eða
opinber stofnun brotið reglur um
t.d. auglýsingar á lausum störfum
þá er það matsatriði hjá umboðs-
manni, fái hann ábendingu um
brotið, hvort embættið eigi að
bregðast við eða ekki. Inngrip í
málið er alls ekki sjálfgefið enda
málið á þessu stigi ekki í verka-
hring umboðsmanns. Rétturinn
til að kæra ákvörðun á að duga til
að þeir sem eru að taka ákvarð-
anir viðhafi vönduð og gegnsæ
vinnubrögð sem standist eftirá-
skoðun umboðsmanns Alþingis ef
til kæru kemur. Komist umboðs-
maður við skoðun slíkrar kæru að
þeirri niðurstöðu að ranglega hafi
verið staðið að ráðningarákvörðun
ógildir það ekki ráðninguna. Hún
stendur.
Ráðningastofa stjórnsýslunn-
ar á að veita framkvæmdavaldinu
aðhald með því að koma að þessu
ferli strax í upphafi og annast val
og ráðningu í æðstu embætti og
áhrifastöður innan framkvæmda-
valdsins. Þannig á ráðningarstof-
an að geta staðlað gæði og öryggi
þeirrar þjónustu sem stjórnsýsl-
unni er ætlað að veita þeim kjörnu
fulltrúum sem fara með fram-
kvæmdavaldið hverju sinni, þ.e.
ráðherrum, með því að sjá til þess
að ákvarðanir um ráðningar séu
byggðar á sambærilegu mati á
umsækjendum sem allir uppfylla
tilteknar kröfur um menntun,
hæfni og reynslu. Með gegnsæjum
hætti er hér reynt að tryggja að
framsali valds frá þingi til fram-
kvæmdavalds fylgi bestu hugsan-
leg skilyrði hvað varðar mannauð
og þekkingu. Höfuðáherslan er
á faglega stjórnsýslu sem hefur
þá skyldu, hæfni og þekkingu að
geta þjónað kjörnum fulltrúum án
tillits til þess hvaða stjórnmála-
flokki þeir tilheyra. Í þessari teg-
und eftirlits er lagt upp með það
að í upphafið skyldi endinn skoða,
þ.e. „fyrirfram-eftirlit“ (e. ex-
ante).
Fyrirmyndin að ráðningar-
stofu stjórnsýslunnar er sótt m.a.
til Bretlands, Ástralíu og Canada
(Civil/Public Service Commiss-
ion). Auk ráðninga í æðstu emb-
ætti og áhrifastöður verði ráðn-
ingarstofunni falið að fara með
samræmda innleiðingu siðareglna
fyrir ráðherra og starfsfólk
stjórnarráðsins og aðlögun alþjóð-
legra leiðbeininga þar um í stjórn-
arráðinu öllu. Slík ráðningarstofa
myndi nýta sér þjónustu ráðn-
ingar- og mannauðsfyrirtækja
á markaði upp að ákveðnu stigi
í ráðningarferlinu eins og nú er
raunin. Hins vegar er fráleitt að
útvista alfarið ráðningum í æðstu
embætti stjórnsýslunnar. Ekkert
stórfyrirtæki myndi láta öðrum
eftir að velja lykilstarfsmenn fyr-
irtækisins. Slíkt ætti heldur ekki
að eiga sér stað með stjórnsýsluna
sem er hluti af hinu lýðræðislega
ferli. Stjórnsýslan verður að hafa
á að skipa stjórnendum sem hafa
sérhæft sig í framkvæmd lýðræð-
islegra vinnubragða og stjórnun
í hápólitísku umhverfi. Þingskip-
uð nefnd ætti að hafa eftirlit með
starfsemi ráðningarstofu, því til-
gangurinn er einmitt sá að færa
aðhaldið með gæðum og hæfni
stjórnsýslunnar frá flokkspólit-
ískum áhrifum ráðherravaldsins
en nær hinu almenna lýðræðis-
lega valdi, þ.e. þinginu. Hin þing-
skipaða nefnd ætti jafnvel að lúta
formennsku fulltrúa minnihlut-
ans á þingi. Sú leið er í samræmi
við þær hugmyndir sem uppi eru
um að styrkja eftirlitshlutverk
þingsins.
Starfsemi ráðningarstofu
stjórnsýslunnar getur m.a. dreg-
ið úr kostnaði sem kann að fylgja
skaðabótakröfum á hendur ríkinu
og einnig persónulegum kostnaði
þeirra sem fara þá erfiðu leið að
leita réttar síns hjá umboðsmanni
Alþingis.
Höfundur er
stjórnsýslufræðingur.
Faglegar ráðningar
SIGURBJÖRG SIGURGEIRSDÓTTIR
Í DAG |Ráðningarstofa
stjórnsýslunnar
UMRÆÐAN
Ásta Margrét Helgadóttir skrifar um
Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna
Í tilefni af 20 ára afmæli Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna ætla ég að fjalla um
3. grein sáttmálans auk annarra. Þegar ég
frétti að ég ætti að skrifa þessa grein hugs-
aði ég að það ætti eftir að vera erfitt að
skrifa þetta svo að börn væru til í að lesa
þetta. Ég þekki það sjálf að flest börn vilja
ekki viðurkenna að allar þessar reglur sem foreldr-
ar okkar og kennarar setja eru bara til að vernda
okkur.
Það hljómar kannski ekkert skemmtilega en við
eigum rétt á að hafa reglur og það er okkur fyrir
bestu. Það sem 3. greinin fjallar um er að ef yfir-
völd þurfa að taka einhverjar ákvarðanir sem
varða börn þurfa þau að hugsa fyrst um það sem
er okkur fyrir bestu, t.d. ef yfirvöld þurfa að skera
niður í skólum verða þau að passa að við fáum samt
nógu góða menntun og að starfsmenn í skólum og
öðrum stofnunum sem annast börn séu
ekki vanhæfir. Ég ætla líka að minnast á
að foreldrar mega heldur ekki vera van-
hæfir og það er réttur okkar að vera elskuð
af foreldrum okkar og það er pottþétt það
sem er okkur fyrir bestu.
En það er ekki bara 3. greinin sem fjall-
ar um það sem er okkur börnunum fyrir
bestu, heldur margar aðrar. Bráðum verð-
ur Barnasáttmálinn vonandi lögfestur og
þá verður t.d. einelti ólöglegt samkvæmt
19. grein sáttmálans sem fjallar um vernd
gegn ofbeldi og vanrækslu. Það þýðir að við eigum
rétt á vernd gegn öllu ofbeldi andlegu sem lík-
amlegu og að bæði foreldrar okkar og stjórnvöld
verða að passa upp á okkur og mega ekki vanrækja
okkur. 33.-36. grein segja frá því að við eigum
líka rétt á vernd gegn ávana- og fíkniefnum, öllu
ofbeldi og allri annarri misnotkun sem getur stefnt
velferð okkar í hættu.
Höfundur skrifar fyrir hönd ráðgjafarhóps
umboðsmanns barna.
Það sem er barninu fyrir bestu
ÁSTA MARGRÉT
HELGADÓTTIR
Daði úr Dölunum
Sjaldan hefur nafn þingmanns verið
á jafn miklu reiki og nafn Ásmundar
Einars Daðasonar, þingmanns VG og
nýbakaðs formanns Heimssýnar, sem
þarf iðulega að þola að vera endur-
skírður Ásmundur Daði og feðraður
einhverjum Einari. Það er svona svip-
að og ef Björgvin G. Sigurðsson væri
kallaður G. Sigurður Björgvinsson
sí og æ. Það mun eflaust auðvelda
mörgum að muna rétt föðurnafn
Ásmundar að hafa í huga að
hann er sonur Daða Einarsson-
ar úr Dölunum. Það stuðlar.
Úr þessu má búa til lítinn leik,
sem má nota þegar vafi leikur á
föðurnafni Ásmundar Einars. Þá
er nóg að hugsa: Hver er aftur úr
Dölunum? Jú, einmitt – það
er hann Dala-Daði.
Teygjuvikan
Nú er athafnavika. Á mánudag var
Katrínu Júlíusdóttur iðnaðarráðherra
gefin svonefnd athafnateygja til að
hvetja hana til dáða. Af því tilefni
sagðist Katrín ætla að „reka smiðs-
höggið á áætlun um orkuskipti, að í
stað innflutts eldsneytis verði notuð
innlend framleiðsla á bílaflotann”.
Það er hughreystandi að
vita að lokaáfanginn í
áætlun ríkisstjórn-
arinnar um að
skipta útlendu
eldsneyti út fyrir
íslenskt hvíldi á
einni teygju.
Virknivæðingin
Enn um athafnir, eða öllu heldur
iðjuleysi. Ríkisstjórnin hefur kynnt
tillögur sem miða að því að koma
ungu fólki til verka. Hugmyndin er sú
að skera niður atvinnuleysisbætur til
fólks á aldrinum 18 til 24 ára og nota
peningana til að fjármagna menntun-
arkosti. Gylfa Arnbjörnssyni líst ekki
vel á þetta og segir að ekki hafi verið
nógu mikið lagt upp úr „virknivæð-
ingu” ungs fólks. Unnur Sverrisdóttir,
sviðsstjóri stjórnsýslusviðs Vinnu-
málastofnunar, segir aftur á móti að
lögð hafi verið áhersla á að halda
ungu fólki „í virkni”. Gylfi og Unnur
fengu kannski senda athafnateygju í
tilefni vikunnar, en þau verða
að bíða aðeins lengur eftir
Jónasarteygjunni fyrir gott
mál. bergsteinn@frettabladid.is
Opinn íbúafundur um menntamál og íþrótta- og tómstundamál
í Grafarvogi verður haldinn: í Rimaskóla fi mmtudaginn
19. nóvember 2009 kl. 17:30 – 19:00
Frummælandi:
Kjartan Magnússon, formaður menntaráðs og
íþrótta- og tómstundaráðs.
Sjónarmið Íbúa:
Elísabet Gísladóttir,formaður Íbúasamtaka Grafarvogs
Fjallað verður um skólahald, íþróttir og tómstundamál og farið
yfi r stöðuna í uppbyggingu skóla- og íþróttamannvirkja í hverfi nu.
Þá verður kynnt vinna við mótun nýrrar menntastefnu á vegum
Reykjavíkurborgar. Að loknum inngangserindum verða umræður
með þátttöku íbúa og fulltrúum Menntasviðs og Íþrótta- og
tómstundaviðs.
Í GRAFARVOGI