Fréttablaðið - 18.11.2009, Side 23

MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 2009 5hátíðarrit fríkirkjunnar ●
n í 110 ár
Það er sérlega eftirtektarvert
að strax á upphafsárunum skyldu
konur njóta sömu réttinda í söfn-
uðinum og karlar. Í þá daga höfðu
konur aldrei haft kosningarétt á
Íslandi. Og konur höfðu ekki rétt
til skólagöngu hvað þá rétt til æðri
menntunar á við karla. Innan safn-
aðarins var því að finna helstu
meginreglur lýðræðis og jafnræð-
is og því ljóst að þarna fann fólk-
ið vilja sínum farveg og fann rödd
sína í samfélaginu – líklegast í
fyrsta sinn á Íslandi.
SÉRA ÓLAFUR ÓLAFSSON, ANNAR
PRESTUR FRÍKIRKJUNNAR Í REYKJAVÍK
Séra Ólafur Ólafsson var annar
prestur Fríkirkjunnar í Reykjavík
og þjónaði henni í heila tvo ára-
tugi. Auk þess var hann mikilsvirt-
ur alþingismaður og einnig prest-
ur og forstöðumaður Fríkirkjunn-
ar í Hafnarfirði frá stofnun hennar
árið 1913 til ársins 1930.
Í tíð sr. Ólafs var rík áhersla
lögð á réttindi alþýðunnar til skóla-
göngu sem og réttindi kvenna til
mennta. Einnig var lögð áhersla
á að konur fengju kosningarétt til
jafns á við karla, en margir töldu
þá bæði óraunhæft og ókristilegt
að ala á slíkum vonum.
Sr. Ólafur Ólafsson var á sínum
tíma einn fremsti karlkyns bar-
áttumaður fyrir frelsi, menntun
og almennum réttindum kvenna
ásamt þeim Skúla Thoroddsen og
Hannesi Hafstein. Þegar konur
fengu loks kosningarétt á Íslandi
árið 1915 þakkaði Bríet Bjarn-
héðinsdóttir sr. Ólafi Ólafssyni
fríkirkjupresti sérstaklega hans
mikla brautryðjandastarf og vinnu
í þágu kvenréttindahreyfingarinn-
ar. Á prestastefnu þjóðkirkjunnar
bar sr. Ólafur, ásamt Haraldi Ní-
elssyni, prestaskólakennara og
síðar prófessor, fram tillögu um
stuðningsyfirlýsingu við réttindi
kvenna og var hún samþykkt sam-
hljóða. Lengst af var þjóðkirkjan,
því miður, í raun danskt embætt-
ismannaapparat sem lét sig mann-
réttindi Íslendinga ekki sérlega
miklu varða.
Predikanir sr. Haralds Níels-
sonar prófessors í Fríkirkjunni
frá 1914-1928 eru einnig dæmi um
sérstöðu og víðsýni Fríkirkjunnar.
Vegna þess að trúarlegur eldmóð-
ur guðfræðiprófessorsins var þjóð-
kirkjunni ekki þóknanlegur fann
prófessor Haraldur að Fríkirkjan
í Reykjavík var eini opni vettvang-
urinn þar sem hann gat predikað
óhindrað. Aðsóknin var gífurleg
og reyndar svo mikil að gefa varð
út sérstaka aðgöngumiða að guðs-
þjónustunum því margir urðu frá
að hverfa þótt kirkjan tæki mörg
hundruð manns í sæti. Slíkt er
einsdæmi í íslenskri kirkjusögu.
Fróðir menn hafa bent á að hefði
Fríkirkjusafnaðarins ekki notið
við á þessum tíma sem merkis-
bera trúfrelsis og samviskufrelsis
í anda siðbótarinnar hefði hugsan-
lega orðið klofningur innan sjálfr-
ar ríkiskirkjunnar.
Þegar í lok nítjándu aldar rit-
aði sr. Ólafur: „Það á að koma og
kemur einhvern tíma sá tími, að
konur sitja hér á þingmannabekkj-
um og taka þátt í löggjöf lands og
þjóðar, að konur sitja í dómarasæt-
um, boða guðsorð, gegna lækna-
störfum, kenna við skóla og rækja
hver önnur störf, sem karlmenn-
irnir nú hafa einkarétt til að hafa
með höndum … Það kemur að því
einhvern tíma að þetta sem nú
þykja öfgar mun þykja í alla staði
eðlilegt.“
Þessi orð sr. Ólafs eru okkur
nauðsynleg áminning nú þegar
enn á ný er horft fram á veginn við
upphaf tuttugustu og fyrstu aldar.
Það sem þá töldust öfgar þykir
nú í alla staði eðlilegt. Það sem
þá taldist óraunsæ draumsýn er
nú hluti af okkar hversdagsveru-
leika. Það sem áður var talið ganga
í berhögg við Guðs vilja og skikk-
an skaparans og rótgrónar hefðir
telst nú kristilegt og alveg aldeil-
is sjálfsagt.
Gífurlega margt hefur áunnist
á sviði mannréttinda. En nú, heilli
öld síðar, er enn verk fyrir hönd-
um.
Á undanförnum áratug hefur
Fríkirkjan lagt ríka áherslu á
mannréttindi samkynhneigðra sem
og almennt trúfélaga- og tjáning-
arfrelsi. Undanfarinn rúman ára-
tug hefur Fríkirkjan barist fyrir
því að fullt jafnræði verði meðal
trúfélaga hér á landi og það er í
fullri samhljóman við anda Lúth-
ers og Jesú Krists. Fyrstur for-
stöðumanna trúfélaga á Íslandi
hefur fríkirkjuprestur lagt það til
að samtök húmanista og/eða guð-
leysingja, t.d. á borð við Siðmennt
fái viðurkenningu og stöðu til jafns
á við trúfélög.
Mannréttindabarátta samkyn-
hneigðra hefur borið mikinn ár-
angur undanfarin ár. Það eina
sem hefur staðið í vegi fyrir því
að samkynhneigðir fái náð fullu
jafnræði á við gagnkynhneigða
hér á landi er andstaða og hindr-
un forsvarsmanna þjóðkirkjunn-
ar. Þar fara þjóðkirkjumenn gegn
vilja íslenskrar kirkju sem er fólk-
ið í landinu og í raun gegn vilja Al-
þingis sem og okkar færustu guð-
fræðinga.
Fríkirkjan metur mannréttindi
ofar trúarlegum kreddum. Boð
Krists um að við elskum náungann
eins og okkur sjálf krefst þess af
okkur. Eins getum við ekki kennt
okkur við Lúther nema við virðum
lýðræði og jafnræði.
Hjörtur Magni Jóhannsson
● Í rúman áratug – hefur prestur Frí-
kirkjunnar í Reykjavík, fyrstur forstöðu-
maður trúfélaga hér á landi, gefið
samkynhneigða saman í hjónaband
með þeim hætti og því orðalagi sem
fyllilega jafngildir hjónavígslu gagn-
kynhneigðra. Löggildingin hefur ein-
faldlega ekki fengist þó að kallað
hafi verið eftir henni. Þjóðkirkjan ein
hamlar.
● Gild rök má færa fyrir því að ef Frí-
kirkjan í Reykjavík hefði ekki stig-
ið fram fyrir skjöldu með ofangreind-
um hætti, hefðu núgildandi lög um
jafnræði samkynhneigðra aldrei verði
samþykkt!
● Forstöðumaður Fríkirkjunn-
ar í Reykjavík hefur tjáð sig meira en
nokkur annar forstöðumaður trúfélags
á opinberum vettvangi um réttinda-
baráttu samkynhneigðra og stutt við
hana bæði í orði og verki.
● Forstöðumaður Fríkirkjunnar er
fyrsti forstöðumaður trúfélags hér á
landi til að lýsa því yfir að fella eigi úr
gildi nýsett lög um staðfesta samvist!
Þau ná of skammt. Ein hjúskaparalög
eiga að gilda um samkynhneigða og
gagnkynhneigða.
● Á síðasta ári kærðu átta þjóðkirkju-
prestar Fríkirkjuprest til siðanefnd-
ar Prestafélags Íslands. Ákæruatriðin
sem þeir sjálfir framvísuðu voru m.a.
predikanir fríkirkjuprests og skrif hans
á opinberum vettvangi um réttinda-
baráttu samkynhneigðra og mismun-
un þjóðkirkjunnar gagnvart öðrum ís-
lenskum trúfélögum. Fríkirkjuprestur
var sýknaður af þeim ákærum.
Þjónusta allan sólarhringinn
www.vinun.is
Sími: 517-7168 & 820-5768
Vinun
Ráðgjafar- & þjónustumiðstöð
Þjónusta fyrir fólk sem þarfnast aðstoðar vegna fötlunar, veikinda, slysa,
öldrunar og fyrir aðstandendur sem sinna umönnun.
Ráðgjöf og sálfræðiþjónusta á sama stað