Vikan - 06.12.1951, Qupperneq 3

VIKAN, nr. 47, 1951
3
Geislahitun — framtíðarlausn á upphitun húsa?
Geislahitunin er eflaust merkilegasta
Tipphitunaraðferðin, sem reynd hefur ver-
ið síðasta mannsaldur. Hún er þannig, að
loftin, veggirnir og stundum gólfin í her-
bergjunum eru gerð að hitaflötum, sem
senda frá sér hitageisla í allar áttir.
Geislahitunin byggist því ekki (aðallega)
á hitaleiðslu, þ. e. snertingu loftsins við
hitafletina, eins og miðstöðvarhitunin,
heldur á geislum, svo sem nafnið bendir
til. — Sólin vermir á sama hátt, geislar
hennar hita ekki loftið heldur jörðina, en
jörðin hitar svo loftið. Okkur finnst oft
heitt þegar sólin skín, þó lofthitinn sé
ekki ýkja hár, og á sama hátt finnst okk-
ur hlýtt í geislahituðu herbergi þó loft-
hitinn sé þar mun minni en við eigum að
venjast.
Hugmyndin að geislahituninni er ekki
ný, eða nánar tiltekið 1500 ára gömul.
Rómverskir auðmenn, sem á þeim tíma
bjuggu í Englandi, byggðu hús sín með
tvöföldum veggjum og létu heitt loft frá
kjallaranum streyma upp milli veggjanna.
Með þeim hætti hitnuðu veggirnir og
sendu frá sér hitageisla inn í herbergin.
Geislahitunin í sinni núverandi mynd
byggist á því, að pípum er komið fyrir í
lofti (og stundum í veggjum og gólfi)
herbergjanna, neðst í steypumótunum. Það
vottar rétt fyrir pípunum þegar mótin eru
slegin burt, en húðað er yfir með kalk-
ríkri steypublöndu, á venjulegan hátt, og
málað yfir, og vottar þá ekki lengur fyrir
neinu.
arofnum, sem eru miklu minni að flatar-
máli. Af þessu leiðir, að geislahitunin
þarf ekki nærri eins heitt vatn og mið-
stöðvarhitunin, eða 30 til 47 gráður í
stað 60 til 80 gráða, og meðal annars af
þeirri ástæðu verður hitakostnaðurinn
miklu minni, eða allt að 30%. I geislahit-
unarkerfinu er blöndunarkrani, sem sér
um það, að út í pípurnar fer ekki heitara
vatn en hæfilegt er, þ. e. 30 til 47 gráður,
en fyrir uppþvott og böð má fá miklu
heitara vatn, eða allt að 90 gráður, eftir
því hvaða hitagjafi er notaður.
Þegar hitaveituvatn er notað sem hita-
gjafi, er sjálfsagt að láta setja mót-
straumshitara á geislahitunarkerfið, vegna
hrúðurmyndunar og tæringar, sem hvera-
vaínið getur valdið í pípunum. I mót-
straumshitaranum er hitaveituvatnið lát-
ið hita upp ferskt vatn, Gvendabrunna-
vatn, upp í allt að 70 gráður, en þar sem
vatnið í pípunum má ekki vera heitara en
47 gráður, vegna þenslunnar í þeim, eru
frástreymis- og aðstreymispípur tengdar
saman í áðurnefndum sjálfvirkum blönd-
unarkrana, sem stillir hitann inn á pípu-
kerfið.
Geislahitunin er mun spameytnari en
miðstöðvarhitunin, eins og fyrr segir, og
Heilsuhælíð að Reykjalundi.
það finnst mörgum þýðingarmest. En
geislahitunin hefur marga kosti aðra
fram yfir miðstöðvarhitunina. Hitinn er
miklu jafnari, loftið er ekki eins þurrt og
hringrás loftsins minni. Hið síðasttalda
er ekki þýðingarlítið, því það er vegna
hringrásar loftsins að gólfrykið þyrlast
upp, en af því stafar óhollusta, aukið erf-
iði fyrir húsmóðurina og fjárútlát fyrir
húsbóndann. Þess má einnig geta, að mið-
stöðvarofnarnir hafa aldrei þótt nein
stofuprýði.
I iðnaðinum hefur geislahitunin reynzt
mjög vel, ekki sízt þar sem sjálfur loft-
hitinn má ekki vera ýkja hár, t. d. í
konfektgerðum. Víða eru þó aðeins gólfin
notuð sem hitafletir og gefur það mjög
þægilegan hita. — 1 hænsnaræktinni hefur
geislahitunin gefizt sérstaklega vel, því
ungarnir eru mjög viðkvæmir þegar þeir
Framhald á bls. 7.
Veggirnir eru oftast verri hitafletir en
loftin, vegna þess að húsgögnum er rað-
að við þá og myndir eru hengdar upp.
Gólfin geta oft verið ágætir hitafletir.
Geislahitunarkerfið má hita upp á sama
hátt og venjulegt miðstöðvarkerfi, þ. e.
með kola- eða olíukyntum katli, rafmagni
eða hveravatni. I hverju herbergi er kom-
ið fyrir litlum loka, svo lítið ber á, og með
honum má tempra hitann. Annað af hit-
unarkerfinu er ekki sýnilegt.
I geislahituninni er allt loftið og stund-
um veggimir og gólfið notað sem hita-
fletir, eins og fyrr segir, en í miðstöðvar-
hituninni kemur allur hitinn frá miðstöðv-
i I