Vikan - 20.03.1952, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 12, 1952
3
Hér sjáum við ánægða
fjölskyldu. Það er Elísa-
bet Englandsdrottning sem
heldur á dóttur sinni önnu
fimm mánaða, við hlið
hennar situr sonur hennar,
Karl (nýlega tvegg-ja ára,
þegar myndin var tekin) og
til hægri maður hennar,
Philip hertogi af Edinborg.
Georg 6. Bretakonungur.
Georg 6. konungur var fæddur Albert Friðrik
Arthur Georg prins af York 14. des. 1895. Hann
kallaði sjálfan sig „mjög venjulegan mann“, og
það var allt annað en auðvelt fyrir hann að setj-
ast að konungdómi. Hann var alla tið við slæma
heilsu, hann var feiminn og óframfærinn, hann
stamaði. Bernska hans var tilbreytingarlítil og
litlaus. Faðir hans, sem þá var hertogi af York,
ól börn sín upp í ströngum aga og Georg sendi
hann í sjóliðsforingjaskóla í Osborn. George geðj-
aðist vel að sjómannslífinu og borðaði af lyst
brauð, ost og lauk niðurskolað með bjórkollu, en
þetta er hin hefðbundna fæða sjóliðsforingja-
efna. Næstu ár var hann í förum um mörg heims-
ins höf og barðist meðal annars í sjóorustunni
við Jótland.
Eftir fyrra stríðið bað hann þrisvar sinnum
skozkrar stúlku, Elisarbetar Bowes Lyon, áður
en hún játaðist honum. Það var sagt hún hefði
óttast hinn bleika strangleika hins konunglega
lífs.
Meðan faðir hans, George 5. sat að völdum og
eldri bróðir hans og ríkiserfinginn, Edvard, ferð-
aðist víða um hnöttinn, sat Georg heima og kynnti
sér verksmiðjuframleiðslu og kaup og kjör verka-
manna. Hann stamaði enn allmikið, og átti því
erfitt með að flytja ræður sómasamlega, en hann
lét það samt ekki svo mjög á sig fá. Og smám
saman vandist þetta af honum, þar til varla var
hægt að segja hann skrikaði á orðum, nema
þeim allra erfiðustu.
1936 lét bróðir hans, Edward, af ellefu mánaða
konungdómi og þá varð George að setjast að
völdum, þó að menntun hans og uppvöxtur hafði
ekki verið við það miðuð. Hann tók þá af alefli
að kynna sér ríkismálefni, og miklum tíma varði
hann til að venja sig af stami.
Síðan skall á heimsstyrjöldin síðari. Konungur
og drottning héldu kyrru fyrir í London, eins og
aðrir Lundúnabúar. Sprengjur féllu á höllina
Buckingham, eins og á hýbýli annarra Lundúna-
búa. Börn þeirra voru send upp í sveit. Á þess-
um erfiðu og hættulegu tímum tóku konungs-
hjónin í einu og öllu þátt í baráttu og þrenging-
um þegna sinna, og urðu hart úti eins og aðrir.
Og ekki nóg með það. Konungurinn var á sífelld-
um kynnisferðum til herja sinna. Til Norður-
afríku hélt hann til að fagna sigri á herum
Kommels. Yfir Ermarsund fór hann nokkrum
dögum eftir innrásina. Hvarvetna var hann, þar
sem hann hélt einhvers styrks væri þörf. Tvö
kvöld í viku brá hann sér í samfesting og vann
Georg 6. Bretakonungur.
við að setja saman byssur í verksmiöju í grennd-
inni. Á hverjum þriðjudegi snæddi hann með
forsætisráðherranum Churehill og ræddi ástand-
ið. Og í stríðslok var hann jafn úttaugaður og
hver annar maður um fimmtugt, og fagnaði
fengnum sigri.
Eins og áður var sagt var George Bretakon-
ungur heilsutæpur alla sína tið. Fyrst varð það
heyrin kunnugt 1948, þegar hann þjáðist af
verkjum í hægra fæti. Það stafaði af þrengslum
í æðunum, nægilegt blóð náði ekki að streyma
um fótinn. Seint á liðnu sumri gekk hann undir
holskurð. Það var bólga í lungnapípunum. Hol-
skurðurinn virtist takast vel, en þó var konung-
urinn ekki nema hálfur maður á eftir. Lundúna-
búar sáu hann í seinasta
sinn er hann fylgdi dóttur
sinni og tengdasyni á flug-
vollinn, þegar þau lögðu
upp í Ástralíuferðina. Dag-
inn áður en hann lézt lék
hann á als oddi. Þá fór
hann á veiðar og skaut 50
héra, og reifur vel að veiði-
ferð lokinni, bað fylgdar-
menn sína koma einhvern
næsta dag á nýjar veiðar.
Daniel Long þjónn, var síð-
asti maðurinn sem sá hann
á lífi, þegar hann færði
honum kókósopa klukkan
ellefu að kvöldi hins 14.
feb. Þegar annar þjónn
ætlaði að færa honum te
morguninn eftir, var kon-
ungurinn látinn í rúmi
sínu. Æðastífla varð honum
að fjörtjóni.
Eginkona hans var strax
kölluð á. vettvang. Hún laut
yfir beðinn og kyssti mann sinn á ennið. Síðan
sagði hún: „Við verðum að segja Elisabetu
frá þessu."
Svo tók hún sig á og sagði: „Við verðum að
segja drottningunni frá þessu“.
Réttindi og skyldur drottningarinnar.
Elísabet 2. Englandsdrottning var stödd i
Ástralíu ásamt manni sínum, Philip, þegar fregn-
in barst um andlát konungsins. Þau brugðu þeg-
ar við og héldu til heimalands sins. Á flugvell-
inum í Englandi tóku á móti þeim fulltrúar ríkis-
stjórnarinnar og aðrir stjórnmálamenn, auk ým-
issa meðila ensku konungsfjölskyldunnar. Strax
daginn eftir var það tilkynnt af svölum St. James
hallarinnar, að drottningin hefði tekið við völd-
um. Að því loknu voru fánarnir víðsvegar um
borgina, sem hingað til höfðu blakt í hálfri stöng,
dregnir að hún. Þannig blöktu þeir í sex tima
til heiðurs hinni ungu drottningu.
Réttindi Elísabetar sem þjóðhöfðingja er að-
eins þrenns konar: réttindi til þess að leita ráða
hjá forsætisráðherra, til að hvetja til vissra að-
gerða og til að vara við öðrum, vilji hennar skal
fara í öllu eftir vilja ráðherranna.
Skyldur drottningarinnar eru miklu meiri en
hún getur innt af hendi. Hún verður að undir-
skrifa þúsundir skjala. Hún setur ný lög með
samþykki þipgsins, útnefnir dómara. Hún er
æðsti yfirmaður ensku kirkjunnar sem og þeirr-
ar skozku. Hún er verndari ungbarna, fáráðlinga
og geggjaðra. Hún sýknar dæmda morðingjá, ef
innanríkisráðherra segir henni svo að gera.
Útgefin verða frímerki með mynd drottningar,
en hún þarf ekki að nota þau; einkabréf hennar
mega vera ófrímerkt. Hún getur ekið eins hratt
og henni líkar í bíl sínum, sem ekki þarf að
hafa neitt skilti. Hún getur sagt systur sinni
Margréti, hvenær hún skuli giftast. Hún veitir
æðstu borgaralegu orðurnar.
Elísabet hefur ekki kosningarétt. Ekki má
hún heldur opinberlega láta í ljós neina skoðun
á stjórnmálum. Hún má ekki sitja i sameinuðu
þingi, enda þótt þinghúsið sé konungleg eign.
Hún ávarpar hvert þing, þegar það kemur sam-
an, en hún má ekki flytja skrifaðar ræður. Hún
getur ekki neitað, að undirskrifa frumvarp. Hún
má ekki vera vitni fyrir rétti, né taka á leigu
eignir hjá þegnum sínum.
Elísabet er með auðugustu einstaklingum
heimsins. Gimsteinar krúnunnar eru metnar á
140 milljónir punda, og borðbúnaður Bucking-
hamhallarinnar á 10 milljónir punda. Hún á 600
af hverjum 800
svana Temsár,
allar styrjur og
hvali sem veið-
ast I landhelgi.
Hún erfir Bal-
moralhöllina og
Sandringham-
höllina. Hún á
allar fjörur, all-
ar gull- og silf-
urnámur í Bret-
landi (sem að
lúþu engar eru),
og hefur einka-
rétt til að leita
olíu hvarvetna
í riki sínu. Aðr-
ar eignir henn-
ar eru geysi-
legar, í Dorset,
Wjltshire og
Somerset. En í
raun og veru
á hún þessar
eignir aðeins að
hafni. Hún hef-
ur 110.000 pund
til eigin þarfa,
og allar eignir Þessi myn? fT&r tekin, af
& Elisabetu drottmngarmoður,
hennar eru þegar hún ók brott frá jarðar-
skattfrjálsar. för eiginmanns sins, Georgs 6.