Vikan - 10.04.1952, Blaðsíða 3

VTKAN, nr. 15, 1952
3
Hollt er heima hvað.
Smásaga eftir PEARL S. BUCK.
DAVÍÐ SIN, hinn ungi, stóð ólundar-
legur á svip úti í einu horni stóru
gestastofunnar og virti fyrir sér átta eða
tíu pör félaga sinna, sem dönsuðu af mik-
illi list. Pálmalundur, sem gróðursettur
var í jurtapottum, umkringdi danshljóm-
sveitina, er þandi blásturshljóðfæri sín af
miklu kappi. Honum var það vel ljóst,
hvað stofan var ríkulega og glæsilega bú-
in öllum þægindum, en hún tilheyrði
herra Fang, sem var einn af áhrifa-
mestu bankastjórum Sjanghaí-borgar. Hr.
Fang mundi ekki geta umborið neitt, sem
ekki var í senn ríkmannlegt og glæsilegt.
Pessvegna voru veggirnir ekki aðeins
þaktir nýtízku olíumálverkum, heldur
einnig mjög fíngerðum og framúrskarandi
vel gerðum, gamaldags, flúruðum mynd-
um, því að eins og hr. Fang sjálfur sagði,
um leið og holdugt, glansandi andlit hans
hrukkaðist af niðurbældum hlátri: ,,Ég
hef hjá mér úrval af öllu, nýju sem gömlu.
í»að rúmast allt í mínu húsi.“
Hr. Fang sat og horfði á unga fólkið
dansa. Tvær laglegar stúlkur sátu sín
hvoru megin við hann. Önnur var dóttir
hans, Fillis, en hin var nýjasta hjákona
hans, ung leikkona. Þær voru á svipuðu
reki, en mjög ólíkar. Fillis var falleg-
asta stúlkan í þessum hóp. Davíð hafði
komizt að þeirri niðurstöðu þegar í stað.
Hann gat ekki skilið, að neinn, sem var
svona feitur og ljótur eins og hr. Fang,
gæti átt svona yndislega dóttur, þennan
grannvaxna bambusreyr. Því að hún líkt-
ist einmitt bambusreyr. Hún var föl og
hávaxin, næstum því eins hávaxin og
hann, hún var klædd síðum kjól úr grænu,
mjúku efni, andlit hennar var ekki málað,
hörund hennar var eins og fílabein. Og
hár hennar var ekki eins og hár annarra
kvenna. Það var ekki klippt eða hrokkið
eða permanentliðað eða neitt slíkt. Það
var slétt, slétt, kolsvart, og dregið saman
í hnút í hnakkanum. Hún virti rólega fyr-
ir sér gesti sína, kyrrlátt ánægjulegt bros
lék um fallegar varir hennar. Hvað hjá-
konunni viðvék, leit hún út eins og leik-
kona. Hún glennti upp augun og var öll
á iði, hárið stóð út frá andliti hennar,
lauðmáluðu og kringluleitu. Davíð starði
stutta stund á hana og fékk þegar við-
bjóð á henni. Hún mundi blaðra — blaðra
á einhverju villimannlegu skrílmáli, blend-
ingi úr ensku og kínversku.
Hann hafði ætlað sér nokkra stund að
fara og biðja Fillis að dansa við sig, en
þessi leikkona hafði haldið aftur af hon-
um. Segjum svo, sagði hann við sjálfan
sig, að þessi leikkona rétti fram höndina
— hún var alltaf að rétta fram höndina
í áttina til ungu mannanna, sem nálguð-
ust hana — og áður en hann sjálfur vissi
af, mundi hann verða að dansa við hana;
hann ætlaði ekki, sagði hann við sjálfan
sig, dansa við fleiri konur, sem höfðu
ýft hár, nei, ekki heldur konur með mál-
uð og púðruð andlit. Hár þeirra kitlaði
hann á hálsinum, og andlitsduft þeirra
eyðilagði útlenda jakkann hans. Hann leit
niður á öxlina á sér og dustaði það af með
hendinni. Það var andlitsduft á jakkanum,
af því að Doris Li hafði hallað vangan-
um að öxl hans fyrr um kvöldið. Honum
var illa við Doris Li — hún var fífl, sem
þóttist hafa gleymt sínu eigin móðurmáli,
af því að hún hafði verið svo lengi í
París.
Hann hafði aldrei áður dansað við Fillis,
af því að þetta var í fyrsta skipti, sem
hann sá hana. Hún var einhversstaðar í
skóla, ekki í þessari borg, og nú var hún
heima í sumarleyfi. Fr. Fang hafði sagt,
um leið og hann kynnti hana: „Þetta er
einasta iðjusama barnið mitt. Hin sætta
sig við að gera ekki neitt.“
„Þú hlýtur að vera stoltur af henni,“
hafði Davíð sagt og ekki litið framan í
hana. Hann, var leiður á andlitum stúlkna.
En hr. Fang hló hátt. „Hún græðir ekki
nóg af peningum, til að ég sé stoltur af
henni,“ sagði hann glaðlega. „Hún gerir
sér þetta til ánægju.“
Þá leit hann á hana — stúlka, sem
vann sér til ánægju! Hann hafði aldrei
rekizt á það fyrirbæri. í fyrsta skipti í
marga mánuði vakti stúlka áhuga hans
andartak. Hann brosti til hennar, ekki
þessu vanabundna samkvæmisbrosi, og
sagði: „Get ég fengið dans?“ En hún
hafði þegar lofað öllum dönsunum. And-
artak var hann leiður. En sagði svo við
sjálfan sig, að þetta skipti ekki máli. Þegar
öllu var á botninn hvolft, var hún aðeins
dóttir Fangs gamla. Hann dansaði við og
við um kvöldið. Hann gat tæplega munað
núna, hvernig stúlkurnar höfðu litið út,
sem hann hafði dansað við. Samt minnt-
ist hann þess óljóst, að þær skildu allar
eftir andlitsduft á jakkanum hans.
Gamli Fang hafði ákveðið, að skemmt-
unin ætti ekki að taka enda eins fljótt og
fyrst var áætlað. Hann hafði mjög gaman
af að dansa. Hann hoppaði um stofuna
eins og gríðarstór bolti í skrjáfandi silki-
klæðum sínum, andlit hans varð að einu
Ijómandi brosi, og hann rak upp skelli-
hlátur, þegar hann tróð einhverjum ó-
þyrmilega um tær.
Nú kallaði hann til hljóðfæraleikaranna,
um leið og hann rýndi á þá gegnum pálm-
ana: „Spilið þrjár syrpur í viðbót, og þið
skuluð fá tvöföld laun?“ Að svo mæltu
þreif hann utan um hjákonu sína, og þau
svifu í dansinn. Hún hallaði sér upp að
þessum ístrubelg án þess að láta sér
bregða, augu hennar hvörfluðu frá andliti
hans, og augnaráð hennar beindist leit-
andi um alla stofuna.
Þarna fékk Davíð tækifærið. Hann sá
þrjá hvatlega, velklædda, unga menn nálg-
ast Fillis, og í mesta flýti stikaði hann
yfir gólfið. „Má ég . . .“
En ungu mennirnir flýttu sér líka —
„Má ég . . .“ — „Má ég . . .“ — „Má
ég . . .“ Raddir þeirra hljómuðu eins og
kveðjusöngurinn í ameríska skólanum,
þar sem hann hafði numið. Hann dró
sig í hlé kuldalega — vildi láta hana
velja. Hún valdi líka, eðlilega og blátt
áfram, reis á fætur og kom til hans. „Þér
voruð fyrstur?“ sagði hún viðfeldinni,
lágri röddu. „Já,“ sagði hann, og þau
dönsuðu af stað.
, í hávaðanum frá hljómsveitinni, var
ómögulegt að ræðast við. En hvað það
var líkt Fang gamla að leigja tvöfalda
danshljómsveit, sem lék á blásturshljóð-
færi, til að spila í samkvæmi í heimahús-
um. Stofan skalf af öllum skarkalanum.
Hann hélt fast utan um hana, eins og
venja var, vangi hennar nam við öxl hans.
Hann dansaði vel, og hann vissi það, en
hann fann, að hún dansaði einnig vel. Hún
fylgdi hreyfingum hans mjúklega, svo að
hann tók að gruna margt og leit niður á
hana. Var hún ef til vill eins létt í taumi
og allar hinar? Hann var orðinn leiður á
þessháttar. En svipurinn á grannleitu and-
liti hennar var rólegur, og augu hennar
lýstu engum ástríðum, þegar hún horfði
í augu hans. Hún brosti og sagði eitt-
hvað, en hann heyrði ekki rödd hennar.
Hann hrukkaði ennið, og hún hló, og þau
reyndu ekki aftur að hefja umræður. Þeg-
ar dansinum lauk, biðu ungu mennirnir
hennar með óþreyju, svo að hann sleppti
af henni hendinni og þakkaði mjög kurt-
eislega fyrir, eins og hann var vanur.
„Þetta var yndislegur dans, ungfrú Fang!
Það er alltaf gaman að dansa við stúlku,
sem kann listina.“
,Þakka yðvrn fyrir, hr. Lin. Þér dansið
líka ágætlega," svaraði hún tilgerðarlaust.
Hann dansaði ekki aftur, þó að hann sæi,
að sumar stúlkurnar sætu. Doris Li var
ein af þeim, og hún kom hlæjandi og loklc-
andi í áttina til hans. En hann laut niður
til að binda skóþveng sinn. Hann ætlaði
ekki að dansa aftur. Hann hugsaði and.
artak um Fillis, þó að hann hefði nú í
langan tíma aldrei hugsað um nokkra
stúlku. Hann hugsaði raunar aldrei um
neitt nema starf sitt, sem honum féll
mjög vel við. Hann var framkvæmdarstjóri
í prentsmiðju föður síns. Hann hugsaði
einu sinni mikið um stúlkur, en það var,
áður en hann varð leiður á þeim. Þær voru
allar hvor annarri líkar. Allar stúlkur í
Sjanghaiborg voru alveg eins að öllu leyti.
Hann hlustaði háðslegur á svip á félaga
sína tala um fallega stúlku. Þær voru all-
ar steyptar í sama mót í hans augum.
Tedrykkjunni var lokið, og fólkið tók
að tínast heim, glaðleg pör fóru hönd í
hönd til að halda áfram skemmtuninni
annarsstaðar. Hljóðfæraleikurinn var
þagnaður, en í hans stað glumdu við há-
vær þakkar- og kveðjuorð, sambland kín-
verskra og enskra orða og setninga. Það
var mjög í tízku að tala þannig, alveg eins
og það var í tízku að taka sér erlend nöfn.
Hann gat líka talað þetta skrílmál, þegar
með þurfti. Hann talaði vægast sagt mörg-
um timgum, hann gat talað eins og ame-
rískur háskólapiltur, hann gat einnig
brugðið fyrir sig Oxford-ensku, og svo
talaði hann auðvitað hina fornu, form-
föstu kínversku, sem faðir hans heimtaði
af honum, og þetta ensk-kínverska skríl-
mál, sem vinir hans og kunningjar töl-
uðu. Það var allt komið undir umhverf-
inu.
En í laumi féll honum kínverskan lang
bezt, þó að hann hefði hana í flimtingum
við félaga sína. Þeir stöglúðust alltaf á
þessu: „Það er svo margt í heimi nútím-
ans, sem við kunnum ekki að nefna á kín-
versku. Hvernig segir þú til dæmis . . .“
Hann féllst á þetta, og þeir gerðu það
sér til gamans að reyna að nota gömlu,
virðulegu orðin í stað setninga eins og:
„Þú ert babyið mitt.“ „Ég er alveg band-
vitlaus í þér.“ En honum leið illa á eftir,
eins og hann hefði kennt barni að tala í
sakleysi um eitthvað viðbjóðslegt. því að
þessi gömlu, virðulegu orð vildu ekki
slíkt. Þegar þeim var þannig rangsnúið,
urðu þau merkingarlaus, þau voru eftir
sem áður þau sjálf og neituðu að láta af-
baka sína ævagömlu merkingu.
Hann fylgdist með hópnum að dyrun-
um. Fillis stóð þarna brosandi og svar-
aði glaðlega kveðjum gesta sinna. Hann
virti hana fyrir sér og sagði ólundarlega
við sjálfan sig, að ef til vill skjátlaðist
honum í því, að hún væri ólík öðrum stúlk-
um. Núna fannst honum hún alveg eins
og allar hinar. Ef til vill notaði hún líka
andlitsduft. Hann leit ósjálfrátt niður á
öxl sér. Nei, hún var hrein. Hann tók
þegar í stað ákvörðun.