Vikan - 18.06.1953, Síða 11

ODETTE
Nú kom að því að hún var færð í
bækistöð Gestapo í París. Aðrar
konur höfðu verið kallaðar þangað
á undan henni. Sumar höfðu komið
aftur — en flestar þó ekki.
ENRI laut nær henni og sagði lágt:
„Ef þér óskið að dvelja áfram hér i Fresnes,
þá mun Gestapo-lögreglan áreiðanlega senda eft-
ir yður. Þeir vilja fá að vita hvar þeir eru nið-
urkomnir, loftskeytamaðurinn ykkar, Arnaud,
cg brezki liðsforinginn, Roger, sém bjó um tíma
í Plage-hótelinu í St. Joirioz. Þeir vita, að þér
getið gefið upplýsingar um þetta, og mig hryll-
ir við tilhugsuninni um að þeir fari með yður
í bækistöðvar sínar i húsinu nr. 84 í Avenue Foch.
Þeir eru ekki mjög vandir að aðferðum við að
knýja fórnarlömb sín til að tala — og þeir eru
ekki heldur eins þolinmóðir og ég.“
„Segið mér, Henri,“ spurði hún, „ætlið þér að
fara að bjóðast til að bjarga mér aftur frá
Gestapo-lögreglunni ?“
,,Já,“ sagði hann. „Það er einmitt það,“
„Ég veit ekki,“ sagði hún, „hvoru hlutverkinu
ég dáist meir að — hlutverki alþjóða friðarboð-
ans eða þýzka verndarengilsins."
Hann sagði:
,,Ef þér verðið að fara til Gestapo, þá munuð
þér sjá eftir því. Ég get fengið yður lausa héðan,
og ég er reiðubúinn til að gera það — án nokk-
urra óþægilegra skilyrða. Ég þykist vera^tals-
verður mannþekkjari, og ég veit, að ég mundi
aðeins eyða tíma mínum til ónýtis ef ég reyndi
að fá yður til að koma upp um félaga yðar og
vinna fyrir mig.“
„En hvers vegna viljið þér þá frelsa mig héð-
an ?“
„Ég vil ekki, að þér lendið í höndunum á
Gestapo-lögreglunni, Lise.“
Hann vissi, að þessi orð voru aðeins nokkur
hluti sannleikans. Áður en hann hitti hana í
fyrsta sinn, hafði hann aðeins haft áhuga á henni
vegna starfs síns, vegna þess að hún var brezkur
njósnari og þessvegna fjandmaður. En eftir þvi
sem hann ræddi oftar við hana, hafði hann feng-
ið meiri áhuga á henni persónulega. Andlega var
hún eins skörp og hann — og slungin. Það var
eitthvað í fari hennar, einhver fágun og virðu-
leiki, sem kitlaði hégómagirnd hans, þessa sonar
hjólhestasalans í Tettnang. Hann þráði að geta
gert hana þakkláta sér, — og helzt vildi hann
vinna aðdáun hennar. Hann hafði spilin í hendi
sér. Hann þurfti ekki annað en að segja orðið,
og hliðin á Fresnes-fangelsinu mundu opnast. Það
var varla til sú kona í fangelsinu, sem ekki hefði
gripið þetta tækifæri til að komast burt og verið
reiðubúin að borga fyrir næstum hvað sem var.
Hann var hér í hlutverki álfkonunnar, hélt á
töfrasprotanum i hendinni, og Lise var ösku-
buska. Það var mjög gremjulegt, að hún skyldi
heldur vilja ösku innilokunarinnar en glervagn
frelsisins.
Hann sagði, dálítið reiðilega:
„Hvers vegna viljið þér ekki yfirgefa þennan
stað.“
„Það skal ég segja yður. Ég þrái að geta yfir-
gefið hann — líkamlega. Engin heilvita kona
vill vera lokuð inni, ofurseld hungri, hörmungum,
grimd. En þó að þér virðizt þegar vita heilmikið
um Frönsku deildina í brezku leyniþjónustunni,
þá er samt eitt sem þér enn hafið ekki skilið.
Ef eitthvert okkar lendir í höndum óvinarins, þá
verðum við að taka hverju því sem að höndum
ber. Við getum ekki átt nein kaup við ykkur.
Ég reyndi einu sinni að leika á yður, en það urð-
uð þér sem lékuð á mig. Þessvegna er ég og Peter
Churchill í haldi hér. Þér eruð of sterkur. Þér
hafið allt yðar megin, heilan herskara af leyni-
lögreglumönnum, simakerf;, upptökutæki, allt.
Við höfum ekkert. Ég er ekki þannig gerð að ég
geti yfirgeíið þennan stað undir yðar . . . undir
yðar vernd, ef svo mætti að orði komast, og
samt haldið sjálfsvirðingu minni. Þess vegna kýs
ég að verða hér áfram."
, Ég set engin skilyrfi, Lise.“
„Nei, en ég set viss skilyrði — gagnvart sjálfri
mér. Haldið þér að ég geti nokkurn tíma farið
aftur til Englands, horft framan i Buck og sagt:
„Ég var tekin höndum, en þeir slepptu mér aftur,
og ég naut stríðsins ágætlega, undir verndar-
væng Abwlier og Gestapo?" — Hún reis á fætur,
og sagði: „Þér fyrirgefið, en ég æski þess að
þessu samtali sé nú lokið. Ég er með höfuðverk,
og auk þess er ekkert meira sem ég hef að segja.“
„Eruð þér hungraðar, Lise?“
„Já, mjög hungruð.“
„Ég gæti látið færa yður aukaskammt.“
„Engin af hinum konunum fær aukaekammt ?“
„Sumar. Þær, sem vinna fyrir okkur, fá auka-
skammt, t. d. þær sem aka matarkerrunum og
annast önnur slík störf.“
„Nei, þakka yður fyrir. Ég kemst af án þess
að fá aukaskammt."
„Munduð þér kæra yður um bækur að lesa?“
„Já. Ég held að flestir mundu þiggja það.“
„Ég skal sjá um það. Nokkuð fleira?“
„Já. Á klefadyrunum mínum eru nokkrar at-
hugasemdir á þýzku. Ég veit ekki hvað þær þýða,
og það mundi vera fróðlegt að fá að vita það.“
„Ég skal þýða þær fyrir yður,“ sagði hann.
„Þakka yður fyrir, Henri.“
Þau stóðu fyrir framan dyrnar á klefa nr. 108.
Bleicher var dálítið vandræðalegur, er hann byrj-
aði að þýða. „Þessi þarna merkir, að þér séuð
„strangt leyndarmál“. Svo merkja þessar „engar
bækur", „engin böð“, „enga böggla", „enga lík-
amsæfingu", „engin hlunnindi", .... og þar fram
eftir götunum."
„Mundi það ekki vera einfaldara að segja bara
„alls ekki neitt?“
„Jú, á vissan hátt mundi það vera einfaldara,"
sagði hann alvarlega, „en það kynni að verka
illa á yfirvöldin. Þetta er allt saman liður í ná-
kvæmlega skipulögðu kerfi."
„Mundi það ekki verka illa á yfirvöldin, ef ég
þægi boð yðar og gengi út úr fangelsinu ? Hvernig
mundi það falla inn í þetta vandlega skipulagða
kerfi?"
„Þér eruð alveg óforbetranleg, Lise. Það cr
tilgangslaust fyrir mig að koma hingað aftur."
„Eins og yður þóknast. En þér vitið, að ég er
alltaf heima, og það er ekki á mínu valdi að
setja nýja athugsemd sem hljóðaði til dæmis:
Óviðkomandi bannaður inngangur."
Hún gekk inn í klefann, brosti kurtéislega og
lokaði dyrunum.
Það var annar brestur í hinu vandlega skipu-
lagða kerfi, og það mundi áreiðanlega hafa verk-
að mjög illa á yfirvöldin, ef þau hefðu vitað um
hann. Brestur þessi var prestur. Hann hét Paul
Steinerz, og hann var mjög góður maður.
Hann gekk i einkennisbúningi þýzka hersins,
og var major að tign. Hann var einlægur ka-
þólikki, ættaður frá Bajern. Honum hafði verið
leyfður aðgangur að fangelsinu, eftir sinni eigin
ósk, til að annast þá sem sjúkir voru og deyj-
andi. 1 nokkrar vikur gekk hann eftir pöllunum,
niðurlútur, eins og hann skammaðist sín fyrir
eitthvað. Einn dag fór hann þess á leit við fang-
elrisstjórann, að hann fengi að halda guðsþjón-
ustu. Fangelsistjórinn vísaði málinu til Gestapo-
lögreglunnar, sem gerði sér það ómak að upp-
lýsa prestinn uni það, að hlutverk hans væri ein-
göngu það, að hlusta á hinzta bullið í hinum
dauðadæmdu. Þess væri ekki óskað, að hann
stappaði stálinu í þá, sem lífs væru. Mein Kampf
væri sú bók, sem menn ættu að haga sér eftir
á tuttugustu öldinni, og þú skalt ekki hafa aðra
guði en Adolf Hitler. Umsókninni var vísað frá.
Það ætti ekki að leggja hana fyrir á ný. Heil
Ilitler!
Einn morgun mjög snemma, löngu áður en
sólin var risin, kom Faðir Paul til Fresnes- fang-
elsisins. I herberginu, þar sem yfirheyrslurnar
fóru fram, gerði hann altar úr tveimur stólum,
viðarplanka og laki. Hann kveikti á tveim kert-
um og lagði róðukross á lakið. Þvi næst læddist
liann á tánum frá einum klefa til annars og
benti konunum að koma með sér. Ráðvilltar og
dálítið hræddar fylgdu þær honum eftir, og er
þær komu inn í kertaljósið, krupu þær undrandi
á kné.
Interibo ad altarc Dei . . .
Presturinn, sem hafð'i kropið i bæn, stóð á
fætur. Hann talaði lágt og mildilega.
„Stúlkur mínar . ... á meðal ykkar kunna að
vera einhverjar sem ala í brjósti gremju í garð
Guðs fyrir að hann, sem er almáttugur, skuli
láta slíkt sem þetta viðgangast. En það er ekki
okkar að dæma gerðir Drottins, heldur að taka
þeim með þolinmæði, og minnast hinna miklu
þjáninga Sonar Hans. Ef þið getið hugsað um
sorg ykkar sem áframhald hinnar miklu sorgar
í Getsemane-garðinum, þá mun Guð vissulega
veita ykkur styrk. Ite, missa est ..."
Konurnar læddust til baka inn í myrkur klefa
sinna, og Faðir Steinerz, prestur og heiðursmað-
ur, fór aftur til herdeildar sirrnar.
,,Maður á ekki að slá konu,
jafnvel ekki með blómi6í
Franskur málsháttur frá 17. öld.
Um kl. 6 að morgni hinn 25. maí, opnaði SS-
kona dyrnar á klefa nr. 108 og öskraði: „Tri-
bunal“. — Þetta merkti, að ibúi klefans ætti að
mæta til yfirheyrslu hjá Gestapo.
Odette fékk hjartslátt, þó að hún hefði alltaf
vitað, að óhjákvæmilegt var að Gestapo ltallaði
hana einhverntíma til yfirheyrzlu, og þótt. hún
hefði átt von á þessu á hverjum morgni siðan
hún kom í Fresnes-fangelsið fyrir hálfum mán-
uði, þá var nú eins og vissan um að stundin væri
komin drægi úr henni allan mátt. Aðrar konur
höfðu verið kallaðar til hússins nr. 84 við Avenue
Foch. Sumar þeirra höfðu komið aftur, en jafn-
vel þær höfðu aldrei talað um það, sem þar gerð-
ist. Flestar þeirra höfðu þó aldrei komið aftur,
og nýr íbúi var leiddur inn i klefann, sem losnað
hafði. Odette sat á ruminu, og fór í
huganum yfir sögu þá, sem hún hafði
ákveðið að segja, athugaði hvert atr-
iði til þess að ganga úr skugga um
að það gæti staðizt. Gerfikaffinu var
11