Vikan - 21.06.1956, Page 4

Ævintýrið
/
MICTII nflPBfl
Vllfi I U UHUDU
Ævisaga annáluðustu
kvikmyndastjörnu veraldar
FOBSAGA: Greta Gustafsson ólst upp í
basli og tátækt í Stokkhólml, en dreymdi
um að verða leikkona. Fyrir tilviljun
komst hún i Dramatíska skólann og þar
fann kvikmyndastjórinn frægi, Mauritz
Stiller, hana og ákvað öllum til mikiliar
furðu, að umbreyta henni f draumadísina
sína — frægnstu leikkonu heims. Hún fær
hlutverk í „Gösta Berlings saga“, og flæk-
ist síðan með StUler tU Konstantinópel,
þar sem peningaleysi hamlar myndatöku.
Þegar þau koma þaðan til Berlínar, fær
StiUer ekkert að gera, en þau lifa á laun-
um Gretu fyrir leik hennar í „Gleðisnauðu
götunni.“ Þá fá þau tilboð frá Metro í
Hollywood og halda þangað, þar sem ýms-
ir erfiðleikar mæta þeim.
GRETA hafði líka ástæðu til að vorkenna
sjálfri sér. Hún var tæplega búin að ná sér
eftir áfallið af dauða systur sinnar, þegar þessi
ógæfa dundi yfir manninn, sem var svo sam-
tvinnaður örlögum hennar. Eftir að „Freistarinn"
fór út um þúfur lagðist Stiller í botnlaust þung-
lyndi. Líkamleg heilsa hans var heldur ekki upp
á það bezta. Hann sat bara á svölunum og starði
fram fyrir sig, meðan Greta hlóð púðum við
bakið á honum og gerði allt sem hún gat til að
hressa hann. Sá maður sem hún dáði mest allra
og sem í hennar augum hafði verið ímynd styrk-
leikans "var nú niðurbrotinn.
1 stað þess að vera vernduð, varð hún nú að
taka að sér hlutverk verndarans. Og hún var
alls ekki undir það búin. ,,Á þeim tíma hugsaði
hún ekkert sjálfstætt,“ segir Lars Hanson. „Allar
hennar hugsanir voru fengnar að láni hjá Stiller.
Hún var bara lítil stúlka ’frá Söderhverfinu í
Stokkhólmi, ung og óreynd. Það var eins og hún
gengi ein og yfirgefin í dúandi mýri.“ En jafn-
framt var þess krafizt af henni að hún léki
tælandi og heimsvana kvikmyndastjörnu, annað
hlutverk sem alls ekki átti við hana. Munurinn
á því sem hún í rauninni var og því sem kvik-
myndafélag hennar vildi gera úr henni var geysi-
legur. Án Stillers var hún einmana, rugluð og
án nokkurrar kjölfestu í lífinu. öryggisleysið og
uppnámið sem hún átti við að búa, ásamt erfiðu
starfi í kvikmyndaverinu allan daginn, hvíldi á
henni með tvöföldum þunga. Nótt eftir nótt gekk
hún um gólf, eftir því sem hún sagði sænskri
leikkonu nokkurri, og öðru hverju barði hún
höfðinu í vegginn í örvilnun. Þetta var hreinasta
helvíti fyrir hana.
Það dró svolítið úr örvilnun hennar, þegar
Stiller herti sig upp og fór að svipast um eftir
atvinnu. Þó hann væri enn á samningi hjá Metro
og þægi þar sín laun, þá var sýnilegt, að hann
mundi ekki fá annað tækifæri þar. En Para-
mount var nýbúið að ráða þýzka framleiðand-
ann Erich Pommer sem var mikill aðdáandi
Stillers. Þó stjórnarmeðlimir Paramount væru æf-
ir af reiði og mótmæltu því, réð hann Stiller
til að stjórna „Hótel Imperial“, æsandi njósn-
aramynd sem að efni til var frá Austurríki á
fyrri heimsstyrjaldarárunum. Pola Negri og James
Hall léku aðalhlutverkin. Pommer hafði orð fyrir
að hafa lag á kvikmyndastjórnendum sinum og
hann var nægilega skynsamur til að leyfa Stiller
að vinna eftir sinu höfði. Stiller steypti sér út í
vinnuna með kappi og skapofsa. Hann skrifaði
sviðsetningarhandritið á níu dögum. „Ég minn-
ist Stillers, þegar hann átti að fara að byrja
á „Hótel Imperial", segir Lars Hanson. „Hann
var að springa af vinnuþörf. Hann lét mig lesa
nokkur af atriðunum. Þar á meðal var fjölda-
atriði á markaðstorgi. Samkvæmt leikáætluninni
átti það að taka þrjár vikur. Stiller tók það á
þremur dögum. 'Hann var svo ákveðinn í að láta
þetta takast vel, að hann vann þangað til hann
var orðinn grár í framan af þreytu.
Á meðan hafði Greta lokið leik sínum í „Freist-
aranum", undir stjórn Freds Nablo. Hinir sænsku
íbúar Hollywood komu eins og venjulega á frum-
sýninguna og hristu hneykslaðir höfuðið. Stiller
var svo æstur, að hann gekk til Thalbergs
frammi í anddyrinu eftir sýninguna og skamm-
aði hann á þýzku fyrir að hafa bæði eyðilagt leik
Gretu og gott handrit. Thalberg talaði ekki þýzku
en svaraði bara „ja . . . ja“, sem var einasta
orðið sem hann kunni. Þegar Stiller var búinn
að hella nægilega úr skálum reiði sinnar, gekk
hann aftur til vina sinna og sagði: „Þegar ég var
hjá Metro, lézt Thalberg ekki skilja þýzku, en
nú talar hann hana reiprennandi."
En þrátt fyrir kjánaleg tilsvör og barnaleg
atriði, færði „Freistarinn" Gretu nýja sigra. „Ég
get aðeins endurtekið það, að Greta gerði mig
alveg agndofa í „Freistaranum", skrifaði rit-
höfundurinn og leikritaskáldið Robert E. Sher-
wood í gamla „Life“. Ég hafði séð hana einu
sinni áður i „Virveln" og ekki fundizt neitt til’
£ :
I VEIZTIJ —? I
| i. Hvenær voru þessir menn saman í i
stjórn: Ólafur Thors, Áki Jakobsson og |
i Brynjólfur Bjarnason? i
i 2. Hvernig var söguhetjan í sögunni „1 E
f jötrum" vansköpuð ? i
| 3. Hvaða þjóðir eiga alltaf sæti í Ör- j
yggisráði Sameinuðu þjóðanna?
| 4. Hver var yngsti þingmaðurinn, sem i
sæti átti á þingi síðasta kjörtímabil? =
i 5. A hverju sést aldur síldarinnar? =
i 6. Hvað var Franklín D. Koosevelt oft :
kosinn forseti í Bandaríkjunum?
i 7. Hvernig byrjar þjóðsöngur Svía?
i 8. Hvenær var þingmönnum Beykjavík- =
i ur fjölgað upp í átta? i
| 9. Hvað heitir höfuðborg Búmeníu?
| 10. Gáta: Stundum er ég á undan þér, |
stundum er ég á eftir þér,
og vísa þér veg,
þó fer ég aldrei
heiman frá mér.
Bfá roör á bU. 18.
um hana á kvikmyndatjaldinu. En í Freistaranum
heillaði hún mig alveg. Hún er kannski ekki bezta
leikkona kvikmyndanna — ég þori ekki að fella
neinn dóm um leikhæfileika hennar en það leikur
enginn vafi á áhrifavaldi hennar. „Freistarinn" er
glæsileg og töfrandi mynd, sem hlýtur að ná til
alls kyns áhorfenda. Hún hefði samt sem áður
getað orðið dálítið þungmelt, ef hið persónu-
lega tillag Gretu Garbo hefði ekki béett úr því
og fært henni sjálfri heiðurstitilinn „Hin opin-
bera draumaprinsessa þöglu myndanna".
Og hrósinu rigndi yfir hina nýkrýndu prins-
essu úr fleiri áttum: „hrifandi kona . . . full-
þrozkuð listakona . . . leikur hlutverkið af-
burða vel . . . hvílíkar vangalínur, hvílík tign,
hvílíkar hreyfingar . . . hún gefur hverju atriði
sem hún er með í líf.“ Greta, sem vissi hvað
Stiller og vinum hans fannst um leik hennar, las
þessa gagnrýni alveg agndofa. Hún kom henni
algerlega á óvart.
12. KAFLI.
Eins og allir vita, eru kvikmyndastjörnurnar
hin ótitlaða yfirstétt Ameríku. Vegna aðstöðu
sinnar hafa þær geysileg áhrif á tízku og sið-
gæðishugmyndir. Þær eru skotspónn aðdáunar og
öfundar. Það eru forréttindi að fá að vera í
návist þeirra og heiður að vera kynntur þeim.
Slíkur Ijómi er í kringum þessa svokölluðu yfir-
stétt, sem blaðamenn á borð við Heddu Hopper
og Louellu O. Parson lýsa daglega í þúsundum
•blaðadálka. Gagnstætt næstum öllum yfirstéttum
á öllum tímum, þá lítur almenningur ekki á kvik-
myndayfirstéttina sem byrði. Þvert á móti —
„fólkið" ýtir fúslega og með mestu ánægju und-
ir íburðarmikla lifnaðarhætti vesturstrandarbúa
Bandaríkjanna, með því að leggja peninga i
peningakassa kvikmyndahúsanna.
En um leiQ og þessari yfirstétt er fúslega unnt
forréttinda sinna, þá eru gerðar vissar kröfur til
hennar. Mikilvægust af þessum kröfum eru hin
óskrifuðu lög, sem krefjast þess að meðlimir yfir-
stéttarinnar setji sig aldrei á háan hest. Það er
hægt að sýna virðingu sina fyrir þessum lögum
á margan hátt — með því að gefa eiginhandar-
undirskriftir, sýna sig opinberlega á frumsýn-
ingum o. s. frv. En eitt er þó mikilvægast af
öllu — meðlimir þessarar yfirstéttar verða alltaf
að hafa tíma fyrir blaðamennina, alltaf að vera
fúsir til að svara spurningum varðandi einkalíf
sitt og opinber málefni, lýsa yfir áliti sinu á ást-
inni og hjónabandinu, striði og friði, yfirburð-
um náttkjóla fram yfir náttföt, eða sýna það á
annan hátt að þrátt fyrir ytri ljóma séu þeir ekki
annað en venjulegt fólk.
Þegar Gieta var tekin í þessa kvikmynda-
yfirstétt, stóð hún andspænis því vandamáli að
laga lifnaðarhætti sína eftir þessari fjarstæðu
lifsfyrirmynd. Hún gerði sitt bezta. Þegar Metro
bað hana um að sitja fyrir auglýsingamyndum,
gerði hún það umyrðalaust. Það sést bezt á
þessum myndum, hversu langt hún var fús til
að ganga til að gera þeim til geðs. 1 eitt skipti
samþykkti hún að sitja í stól með fullorðið ljón
gnæfandi yfir sér — en ljónshöfuð er tákn Metros,
eins og kunnugt er. 1 annað skipti klæddist hún
4