Fréttablaðið - 25.11.2009, Blaðsíða 23

MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 2009
Þegar amma var ung eftir
Sigrúnu Huld Þorgrímsdóttur
hjúkrunarfræðing átti upphaf-
lega að vera fræðslubók fyrir
þá sem vinna með öldruðum,
en endaði sem skemmtilegt
samsafn af fróðleik um fyrri
tíð.
„Ég er hjúkrunarfræðingur á öldr-
unardeild Landspítalans á Landa-
kotsspítala og hef unnið mikið á
hjúkrunarheimilum fyrir aldr-
aða. Mér fannst stofnanatilveran
hjá gömlu fólki heldur gleðilaus
og hugsaði með mér þegar ég var
að velja framhaldsnám að kannski
gæti ég lært eitthvað í háskólan-
um sem gæti hjálpað mér að bæta
eitthvað úr því. Það hljómar mjög
bjartsýnt en ég datt niður á aðferð-
ir sem tengjast minningum fólks
og lífssögu,“ segir Sigrún Huld og
auðheyrt að þetta er henni hjartans
mál.
Aðferðinni lýsir hún svo: „Maður
getur gert ýmislegt en ég byrjaði á
því að vera með minningahópa. Þá
er sest niður og gamlir tímar rifj-
aðir upp. Ég hef verið með klukku-
tímahópa einu sinni í viku þar sem
setjast saman við borð tveir starfs-
menn og fjórir til átta vistmenn.
Stundum erum við með gamalt dót,
ljósmyndir eða upplestur sem getur
hjálpað okkur að rifja upp liðna tíð.
Ég hef verið með gamla ferðatösku
með mér sem ég tíni upp úr tvo til
þrjá hluti sem tengjast daglegu
lífi á árunum 1925-1955. Stundum
ákveðum við að tala um til dæmis
stríðsárin, jólin eða skólann en
stundum byrjum við bara að tala
og sjáum hvað gerist.“
Sigrún Huld segir að allir séu
glaðir eftir tímann. „Eitt af því
sem hjálpar fólki hvað mest er
að það fá allir að vera persónur í
stað þess að vera bara sjúkling-
ar. Fólk fær að segja frá sínu lífi,
sumir sem eru hrumir og gamlir fá
að sýna sig þegar þeir voru ungir
og sterkir. Stundum segir fólk frá
erfiðum atburðum og missi sem oft
leitar á þegar fólk er orðið gamalt
og veikt og þá gerist það yfirleitt
að allur hópurinn tekur þátt og fólk
fær mikinn stuðning. Nú svo getur
þetta líka hjálpað þeim að rifja
upp sem eru farnir að tapa minni
og hjálpað upp á sjálfsævisögulegt
minni þeirra.“
Sigrún Huld fann að í þessu
starfi hjálpaði það henni mjög
mikið að vera fróð um gamla tím-
ann og henni datt í hug að búa til
fræðsluefni fyrir þá sem vinna
með öldruðum en vita kannski ekki
mikið um það sem var að gerast í
lífi þeirra. Bókin veitir innsýn í
daglegt líf Íslendinga á árunum
1925-1955 og er skipulega uppsett
og geymir meðal annars íslensk-
an og erlendan annál þessa tíma-
bils þar sem minnst er á helstu
viðburði hvers árs.
„Ég fann að þegar ég fór að
vinna bókina varð ég betri í því
að tala við aldraða því meira sem
ég vissi um þeirra tíma. Ég hugs-
aði þetta sem fræðslu fyrir starfs-
fólk í upphafi en allir hafa gagn og
gaman af því að vita hvernig hlut-
irnir voru fyrr á árum. Hvernig
lífið gekk fyrir sig þegar amma
var ung.“
Lífið þegar amma var ung
Sigrún Huld með koffortið góða sem hún notar til að rifja upp liðna tíð.
Eggert Ólafsson og Bjarni Páls-
son ferðuðust um Ísland árin 1752-
1757 í þeim tilgangi að kanna nátt-
úru landsins og landshagi og gera
svo tillögur til úrbóta. Kóngurinn
í Kaupmannahöfn styrkti þá til
sumarferða en á veturna dvöldust
þeir í Viðey hjá Skúla fógeta.
Eitt markmið ferðanna var að
athuga villutrú alþýðufólks og af-
sanna sögur um skrímsli, fyrir-
burði og hinar ýmsu fordæður sem
áttu að leynast í vötnum og fjöllum
og landinu öllu.
Eggert var helsti talsmaður upp-
lýsingarinnar hér á landi og fyrsti
Íslendingurinn sem fékk prófgráðu
í náttúrufræði. Það var hann sem
skrifaði frægar ferðasögur þeirra
Bjarna upp úr dagbókum og skýrsl-
um. Sú bók kom fyrst út á dönsku
árið 1772 undir heitinu Vice-Lav-
mand Eggert Olafsens og Land-
Physici Biarne Povelsens Reise igi-
ennem Island. Bókin kom ekki út á
íslensku fyrr en 1943 undir heitinu
Ferðabók Eggerts Ólafssonar og
Bjarna Pálssonar um ferðir þeirra
á Íslandi. Frægasta för þeirra var
líklega upp á Heklu en það gerðu
þeir fyrstir manna svo vitað sé og
þótti mikil glæfraför. Evrópskir
munkar trúðu því margir hverjir
að þar væri að finna fordyri hel-
vítis og sjálfur djöfullinn stæði á
fjallstoppinum. Sú villutrú var þó
ekki viðtekin á meðal Íslendinga
enda voru eldsumbrot alvanalegir
viðburðir fyrir þeim.
Eggert Ólafsson samdi líka
Búnaðarbálk sem allir grunn-
skólanemar eiga að þekkja, 160
erinda kvæði sem fjallar um leti
og ómennsku í Eymdaróði og dá-
sömun náttúrunnar í Náttúrulyst
en endar á því að lýsa ungum
fyrirmyndarbónda í Munaðar-
dælu. Eggert dó í sjóferð árið 1768.
- nrg
Boðuðu hagnýta þekkingu
„Fyrst heyrðum við þungan dynk undir fótum okkar. Var hann líkastur sem hleypt
væri af fallbyssu í fjarlægð. Dynkir þessir voru alls fimm og fóru vaxandi og kipptist
jörðin til um leið.“ Úr Ferðabók Eggerts og Bjarna.
FRÉTA
BLA
Ð
IÐ
/VILH
ELM