Vikan - 30.01.1958, Page 3

ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ

• •
„Dagbók Onnu
Frank64
HÉR eru þrjár myndir teknar á
æfingu í Þjóðleikhúsinu fyrir
skemmstu; það var verið að æfa
Dagbók Önnu Frank. Baldvin Hall-
dórsson annast leikstjórn, en Krist-
hjörg Kjeld — nýliði, sem miklar
\onir eru tengdar við — leikur Önnu.
Leikritið verður væntanlega frum-
sýnt innan nokkurra daga.
Vikan hefur áður sagt frá Önnu
Frank, lýst lífi hennar í stórum
dráttum — og endalokum hennar.
Við þá frásögn er engu að bæta. Þó
kjósum við að láta fylgja þessum
myndum glefsur úr leikdómi, sem
hinn kunni brezki gagnrýnandi Caryl
Brahms ritaði í leiklistarritið Plays
and Players, þegar Dagbókin var
færð upp í London. Hinn þýði, yfir-
lætislausi tónn gagnrýnandans
bregður nefnilega upp sanm'i mynd
oí því sem á að bíða leikhúsgestsins,
þegai' hann mætir Önnu litlu, fjöl-
skyldu hennar og vinum á leiksvið-
inu.
,,Hún fannst undir súð í húsi einu
i Hollandi eftir stríð; dagbók ungrar
stúlku, rituð á þaklofti í Amsterdam
i'. hernámsárunum. Þarna á loft-
inu er tvíbýli: Frank-fjölskyldan —
Anna, foreldrar hennar og systir —
og svo fjölskyldan van Daan — fað-
ir, móðir og Pétur.
Seinna bætist nýr maður i hóp-
inn, hinn taugaveiklaði Dussel. Og
árin líða og fólkið læðist hljóðlega
um loftið. Því að hér eru Gyðingar
á ferð í hernumdu landi og þetta at-
hvarf þeirra er um leið fangelsi
þeirra. Á daginn fyllist húsið niðri
af fólki. Og meðal þess kynni sá að
ltynast, sem ljóstra vildi upp um
felustaðinn og sem þar af leiðandi
má enga vitneskju fá um nálægð
Önnu og Péturs og Margot og full-
oi'ðna fólksins.
Við fylgjumst með daglegu lífi
huldufólksins á loftinu. Við finnum
glögglega hvernig hinir röku, köldu
veggir þjarma að því, hve sárt það
saknar hins víða heims, sem búið er
að taka frá því. Það er þyrst á
stundum, þvi að vatn getur það að-
eins fengið um nætur, það er svangt,
því að út má það aldrei hætta sér til
aðdrátta, og það á allt sitt undir
mannúð hins hjartahreina fólks, sem
færir því vistir í trássi við þýzka inn-
rásarherinn.
Við sjáum þetta fólk, skynjum
þrár þess, gleðjumst með því og tök-
um þátt i sorgum þess; og við, á-
horfendurnir niðri í salnurn, vitum, að
hættan, sem yfir því vofir, og ótt-
inn, sem nístir hjarta þess á sér
langan aðdraganda; að þessi saga
hófst raunar í Egyptalandi Faró-
anna, þegar telpan Miriam sat í sef-
inu við Níl og vakti yfir reifabarn-
inu, sem hét Móse og móðirin hafði
allra hluta vegna ekki þorað að
leyna lengur.
Ef til vill verður okkur sú stund
ógleymanlegust, þegar Anna kveð-
ur okkur í lokin og við skiljum, að í
fyrstu fannst henni fangabúðirnar
næstum vera frelsið sjálft — því að
Anna: Kristbjörg Kjeld.
Frank: Valur Gíslason.
Anna: .. Og þá flý ég til þín eins
og krakki... því mér þýkir bara
vænt um þig, pabbi, og engan ann-
an“.
þar lék ljúfur andvarinn um kinn
hennar og þar sá hún aftur blessað
grasið. En hinn stóri boðskapur leik-
ritsins kemur í lokin. Þá er þetta
eggjun föðursins til fjölskyldu sinn-
ar og vina:
,,1 tvö ái' hefur óttinn kvalið okkur.
Nú er hins vegar vonin eina at-
hvarfið.”
Við, áheyrendurnir, höfum líka
fundið þennan ótta.
Við höfum, eins og ég sagði, átt
hlutdeild í sorgum þessa fólks, von-
um þess og gleðistundum.
Er hægt að krefjast meira af leik-
ritaskáldinu en að það eins og ein-
angri part af lífinu og lýsi honum
fyrir okkur? Þetta leikrit gerir bet-
ur. Það er þörf áminning um, að
frelsisþráin er aldrei með öllu úti-
lokuð, að hið góða er aldrei gjör-
sí'.mlega þurrkað út úr hjarta manns-
ins.“
Anna og frú Frank (Regína
Þórðardóttir).
Frú Frank: ,,Kg hef augu mín til
fjallanna. Hvaðan kemur mér
hjáip?“
Anna og Pétur (Erlingur
Gíslason).
Anna: „Því að ég trúi og treysti J>ví
l>rátt fyrir allt, að mennirnir séu
í innsta eðli sínu góðir“.
NY>IIA
3