Vikan - 13.03.1958, Blaðsíða 8

FAGRDR MUNIR
UR GULLI
OG SILFRI
Sendum gegn póstkröfu.
Guðlaugur Magnússon
SKABTGRIPAVERZLUN
Laugavegi 22 A. — Simi 15272.
Valur- Vandar - Vöruna
SULTUR — ÁVAXTAHLAUP
MARMELAÐI — SAFTIR
MATARLITUR — SÓSULITUR
EDIKSVRA — BORÐEDIK
TÓMATSÓSA — ISSÓSUR
— Sendum um allt land —
Efnagerðin Yalur h.f.
Bax 1818. — Siml 19705 — Reykjavík.
TRICHLORHREINSUN
(ÞUtJRHREINSUN)
BJ(f)RG
SÓLVALLAGÖTU 74 • SÍMI 13237
BABMAHLÍÐ G SÍMI Z3337
Prjónastofan Hlín h.f.
SkátevörðusHg 18. Sinmr 12779 og 14508.
Prjónavörur höfum við framleitt i
aíðastliðin 25 ár úr íslenzku og er-
lendu gami.
Höfum ávallt á boðstólum fyrsta
fiokks vinnu, og fylgjumst vel með
tfekunni.
Sandum gegn póstkröfu um land allt.
frd mínum bœjardyrum
skrifar fyrir kvenfólkið, um
kvenfólkið og hugðarefni þess
Rg þakka þeim sem verzlað hafa í
Söluturiiinum ídð Amarhól ánægju-
leg kynni, og bið þá um að beina við-
skiptum sínum í
Hreyfilsbúðina.
Pétur Pétursson.
L/TLA BLIKKSMIÐJAN
Nýlendugötu 21 A. Sími 16457.
Smíðar meðal annars:
Þabrennur, allar stærðir og gerðir.
Þakglugga, allar stærðir og gerðir.
Oliukassa í báta og skip.
Benzíngeyma í bíla og báta.
Loftrör, allar stærðir.
Lóðabala. Lofttúður o. fl.
Bremsur á skóna.
£| Einn morguninn fyrir
!! skömmu tiplaði ég létt-
fætt niður í bæinn á spari-
skónum mínum með þess-
um örmjóu hælum, sem nú
eru mest í tízku. Það var
ekki að furða þó ég væri
létt á mér, því þetta var í
fyrsta skiptið í marga mán-
uði sem göturnar voru
nægilega þurrar til að hægt
væri að skilja bomsumar
eftir heima.
DBg tiplaðl nú þarna há-
leit og svipaðist um eftír
kríunni, þvi í Reykjavík
tekur enginn mark á þvi
að vorið sé að koma fyrr
en Velvakandi er búinn að
tilkynna komu kríunnar og
fóstrurnar á barnaheimil-
unum eru farnar að draga
heila strollu af krökkum,
þræddum upp á streng, um
göturnar. Án þess að hafa
gert nokkrar áætlanir um
það, hætti ég allt í einu að
vera háleit, og það svo
snögglega að næst þegar ég
vissi var andlitið komið
óeðlilega nærri móður jörð
og ég lá þarna endUöng á
svellbunka.
ÍÉg reis á fætur, nuddaöi
auman skrokkinn og hét
því að hreyfa mig ekki
utandyra nema á gúmmli í
nokkrar vikur i viðbót. En
sem ég nú labbaði þaraa
eftir Austurstrætl og hugs-
aði ljótt til skóhælanna, sá
ég einmitt það sem mig
vantaði þessa stundina i
glugganum i Feldinum —
litlar gúmmihettur til að
smeygja upp á skóhælana.
Þarna Jágu þær í sex stærð-
um, svartar og glærar. Eg
flýtti mér inn í búðina,
smeygði hettum upp á hæl-
ana, og borgaði með ánægju
þrettán krónur fýrir.
Þessar hettur á skóhæl-
ana eru hreinasta þing.
Þær koma frá Svíþjóð og
hlífa mjóu skóhælunum vel
á götum eins og okkar. Svo
maður tali nú ekki um hve
þægilegt það getur verið að
hafa gúmmí undir hælunum
á svellí.
Vorinu iylgir hrein-
gerning og nýjar
flýkur.
^ Þó hvorki veðurstofan
!! né almanakið staö-
festi það að vorið sé i nánd,
hafa komið nokkrir mildir
dagar og orsakað þennan
fiðring, sem flestir finna til
þegar fer að vora. Og vor-
inu fylgir venjulega vor-
hreingerning og einhverjar
nýjai’ flíkur (ef buddan er
þá ekki galtóm) — og oft-
ast blettir í þær, ef við för-
um ekki varlega.
Þá þurfum við svona
hvað úr hverju að fara að
athuga hvað okkur vantar
fyrir sumarið og ákveða
hvort við ætlum að fylgja
tízkunni eða bara fá okkur
einhvern „penan kjól, sem
alltaf gengur." Heppilegast
er auðvitaö að sameina
þessi tvö sjónarmið, og fá
sér kjól sem auðvelt ei’ að
breyta með tízkunni.
Pokakjóll —
kjóll með mitti
Meðfylgjandi mynd sýnir
hvernig hægt er að breyta
pokakjól i venjulegan kjól
eða gömlum kjól í poka-
kjól, með því að hleypa út
saumunum. Faldurinn á
pokakjóinum er um hnén,
hinn um miðjan kálfa. Efri
strengurinn herðir að í
mittisstað, en sá neðri um
mjaðmirnar. Svo má líka
sleppa þessum báðum og
setja samskonar streng of-
ar, undir brjóstunum. Það
er líka samkvæmt nýjustu
tízku.
Aftur á móti kann ég
erjga nýja aðferð við vor-
hreingerninguna. Ef ein-
hver ykkar skyldi kunna
önnur ráð en að taka niður
öll fjárans gluggatjöldin,
berja teppin, viðra og
skrúbba, látið mig þá í ham-
ingju bænum vita..
Hjálpar eiginmað-
urinn til á heim-
ilinu?-
Finnskir eiginmenn eru
taldir sérstaklega hjálpsam-
ir á heimilum sinum, segir
i skýrslu, sem 1 ögð hefur
verið fyrir kvenréttinda-
nefnd Sameinuðu þjóð-
anna, sem næst kemur sam-
an til fundar í Genf þann 17.
marz n. k. 1 skýrslunni seg-
ir, að 76% þeirra finnskra
eiginmaxma, sem spurðir
voru, hjálpi til að einhverju
leyti við heimilisstörfin, en
24% sögðust hjálpa til við
„öll húsverk." Algengast er
að eiginmenn hjálpi konum
sinum við hreingerningar á
íbúðinni, þar næst kemur
baraagæzla, þá uppþvottur
á matarílátum, matartilbún-
ingur og loks þvottar.
Efnahags og félagsmála-
ráð Sameinuðu þjóðanna,
en kvenréttindanefndin
heyrir undir það, hefur lát-
ið gera ítarlega skýrslu um
stöðu og störf kvenna, sem
vinna utan heimilisins. Er
skýrslan byggð á rannsókn-
um í 38 löndum. Engar
endanlegar ályktanir eru
gerðar í skýrslunni, enda
bent á, að það sé erfitt, þar
sem sinn sé siður í hverju
landi og aðstæður allar 6-
likar í hinum ýmsu löndum.
VIKNA Á VIÐ TVO.
Skýrslan slær því föstu,
að margar konur, sem hafa
störf utan heimilisins vinni
rounverulega tveggja
manna verk, en einníg þetta
er misjafnt eftir stærð í-
búða, fjölda barna og ann-
ars heimilisfólks o.s. frv.
I Evrópulöndum er það
algengt, að konur, sem
vinna úti noti til þess 8—10
stundir á dag og 4—6
klukkustundlr heima.
Höfundar skýrslunnar
vildu þó ekki leggja til, að
þess yrði krafist, að hús-
mæður, sem vinna utan
heimilis fái styttan vinnu-
tíma. Var talin hætta á, að
ef slíkar kröfur yrðu bora-
ar fram myndi reynast erf-
iðara að fá viðurkent, að
greiða beri sömu laun fyrir
sömu vinnu karla og
kvenna. 1 skýrslunni er lögð
áherzla á, að heimilisstörf-
in séu fullt eins þýðingar-
mikil og hver önnur vinna
og það sé ekki hægt að
ætlast til þess, að húsmóðir-
in ein beri hita og þunga
dagsins af heimilisstörfun-
um þegar báðír makar
vinna úti.

Tvö lág, löng borð, eitt ferkantað borð og sex svamp-
sessur. Plöturnar eru slegnar saman úr fjölum og í fæt-
urna eru notuð svört rör. Einnig má koma fótunum
þannig fyrir, að hægt sé að kippa þeim undan og hækka
borðin með þvf að setja undir þau hærri rör, ef með þarf.
Sessurnar má svo allar klseða með samskonar efni eða
með efnum í ýmsum litum.
Þessiun húsgögnum er hægt að raða saman á marga
vegu og sitja á hverju borðanna sem er. T. d. má stinga
Utla borðlnu inn í hornið, og fá þannig meira borðrými.
Þá getur verið fallegt að hengja Utlar myndir í röð fyrir
ofan borðlð, þarinig að neðri eða efri brúnimar á þeim
séu í beinni línu við efri brúniraar á púðunum.
ATHUGANIR
I DANMÖRKU.
Af rannsóknum, sem gerð-
ar voru í Danmörku, sést,
að 9% þeirra húsmæðra
er unnu utan heimilisins
komu ekki nálægt uppþvotti
á matarílátum á heimilum
sinum og að næstum 25%
eiginmanna hjálpuðu konum
sínum er úti vinna við mat-
argei’ðina.
í skýrslunni er einnig
í ætt um börn þeirra mæðra,
sem vinna úti og hvaða á-
Lifur bökuð í oíni.
hrif frávera móðurinnar
frá heimilinu hafi á uppeldi
þeirra. Það voru mjög skift-
ar skoðanir um þetta atriði.
í sumum löndum var talið,
að það hefði ill áhrif á upp-
eldi barna ef móðlrin ynni
úti, en I öðrum löndum var
það talið börnunum til
blessunar, að móðirin stund-
aði vinnu utan heimilisins,
því slík börn fengju betri
tækifæri til að þroskast,
bæði andlega og líkamlega
en hin, sem alast upp und-
ir verndarvæng móðurinnar
sem alltaf er heima.
Síðastliðinn vetur fékk ég
dálítið óvenjulegan, en ljóm-
andi góðan lifrarrétt.
Kannski einhver vilji reyna
hann.
Þorskalifur (25 gr.) er
þvegin og látin Hggja í ca.
1 klukkustund í köldu
vatni. Þá er hún soðin í ca.
15 min. I léttsöltuðu vatni.
Soðnar kartöflur (400 gr.)
og lifrin er skorið í sneið-
ar, og lagt á vlxl í lög í
smurt eldfast fat, með lauk-
sneiðum úr tveimur laukum
og salti og pipar á milli
laganna. Ofan á er svo lát-
ið smjörlíki (um 60 gr.)
helzt í sneiðum, og fatið
látið vera í heitum ofni í
10—15 mín. Það þarf að
vera lok á fatinu.
H James Bary, yfirfor-
Ur. ingi sjúkradeildar
breska hersins, var ekki
vinsæll meðal starfsbræðra
sinna. Hann þótti kaldlynd-
ur og hvassyrtui’, hörund-
sár úr hófi fram og þá jafn-
framt dálítið hefnigjarn,
einþykkur líka og ráðríkur.
En hann var stjórnsamur
með afbrigðum og bráðdug-
legur og vegur hans varð
mikill í hernum.
Hann vai’ð herlæknir 33
ára gamall, og ekki leið á
löngu þar til hann var orð-
inn yfirmaður hjúkrunar-
sveitanna á Möltu. Næst tók
hann við yfirstjórn hjúkr-
unarsveita Breta í Suður
Afríku, og skömmu seinna
að auki á Vestur-Indíum og
í Kanada.
En hvert sem hann fór
fylgdi honum ófriður. Hann
lenti i hverri deilunni ann-
arai verai, var hvað eftir
annað skoraður á hólm,
bölvaði eins og „versti sjó-
ari". Það var eins og hann
þjáðist af einhverskonar
friðleysi, væri ósáttur við
allan heiminn.
Og það var hann reynd-
ar á sína vísu. Því að her-
læknirinn með veglegu titl-
ana hjó yfir leyndarmáli,
sem komið hefði öllu Bret-
landi á annan endann og
áreiðanlega kostað hann
stöðuna, ef uppvist hefði
orðið. En svo vandlega
gætti hann þessa leyndar-
máls sins, að jafnvel her-
bergisþjónninn hans, sem
fylgdi honum samfleytt í
tuttug^u ár, hafði ekki hug-
mynd um sannleikann.
Dr. Bary var staðráðinn
í að taka leyndarmáUð með
sér í gröfina. Hann lagði
svo fyrir, að hvar og hve-
nær sem hann gæfi upp
öndina, skyldi lík hans sam-
stundis tekið, sveipað teppi
og tafarlaust grafið.
En þetta fór á annan veg.
Dr. ' Bary var kominn á
eftirlaun þegar hann andað-
ist árið 1865, og enginn
mundi eftir fyrirmælum
hans. Lík hans var tekið til
greftrunar á venjulegan
hátt — og þar með var
leikurinn búinn.
Herlæknirinn sálugi
rtyndist vera kona!
Hermálaráðuneytið fyrir-
skipaði rannsókn. Dr. Bary
hafði tekið þátt í fjölda her-
ferða, gegnt einu veiga-
mesta embættinu i brezka
hernum. Þetta var á þeim
dögum, þegar naumast
mátti nefna það, að konur
hjúkruðu hermönnum, þeg-
ar för Florence Nightingale
til Krím vakti hneyksli
meðal „heldrafólks". Og nú
kom á daginn, að yfirboð-
ari „Hvíta engilsins" og sá
sem stjórnað hafði öllum
hjúkrunaraðgerðum á
Krímsicaga, hafði verið
kvenmaður!
Rannsókn leiddi í ljós, að
Leyndarmál herlæknisins
Þegar þaö varö uppvíst, ætlaði allt af göflunum að ganga
Bary hafði komist í her-
inn eftir grunsamlegum
leiðum. Raglan lávarður,
einn æðsti hershöfðingi
Breta, hafði haft milli-
göngu. Að vísu hafði hann
ekki haft hugmynd um, að
Bary þessi sem vildi kom-
ast í herinn, hét „Jeannle"
að fornafni en ekki
,,Jimmy“. En lávarðurinn
hafði lagt svo fyrir, að ný-
liðinn skyldi undanþeginn
læknisskoðun ef hann gæti
lagt fram venjulegt heil-
brigðisvottorð undirritað af
tveimur læknum. Og það
hafði Jeannie gert, hvort
sem vottorðið var ósvikið
eða falsað.
Hvað hafði komið henni
út í þetta?
Hún var dóttir skosks
óðalseiganda og hafði korn-
ung orðið ástfangin af
ungum og myndarlegum
lækni.
Svo var læknirinn allt i
einu kvaddur í her Weli-
ingtons á Í3páni. Á þessum
árum samsvaraði þetta
margra ára útlegð. Jeann-
ie ákvað að elta elskhuga
sinn. En hún vissi, að sem
kona voru henni allar leið-
ir lokaðar.'
Og þó ekki alveg allar!
Hún gat dulbúið sig, orð-
ið karlmaður. Og hún sneri
sér að því með allri þeirri
oiku sem henni var gefin.
Hún klippti af sér hárið,
reyrði brjóst sín, tók sér
nafnið „Jimmy Bary“ og
innritaðist sem læknastúd-
ent i háskólann í Edinborg.
Félögum hennar fannst
hún „kvenleg" — hvað ekki
var að furða, eins og síðar
kom á daginn.
Hún tók ágætt próf og
gekk í herinn sem aðstoð-
arlæknir. Henni tókst að
komast í herdeild, sem
send var til Gíbraltar. Og
það var fyrst við komuna
þangað sem hún uppgötv-
aði, að unrlusti hennar var
fallinn.
En Jeannie Bary var
orðin fyrsti kvenlæknir ver-
aldar, og nú mun henni
hafa fundist sem ekki yi’ði
aftur snúið. I stað þess að
láta yfirbugast, sökkti hún
sér niður í starf sitt, Og
með svo miklum ágætum
vann hún, að í skýrslu
sinni til stjórnarvaldanna í
London gat hershöfðinginn
hennar sérstaklega sem
„frábærs læknis“.
Hún hefur átt lofið fylli-
lega skilið. Ýmislegt bend-
ir til þess, að hún hafi ver-
ið einn af snjöllustu lækn-
um samtíðar sinnar. Um
þetta leyti er hennar hvað
eitir annað getið lofsam-
lega i opinberum skýrslum
fyrir hugrekki, visku og
kunnáttu. Um þetta leyti
bjargaði hún líka lífi konu
nokkurrar, sem var í
barasnauð. Jeannie náði
barninu með keisaraskurði
og hvorki því né móður-
inni varð meint af.
Keisaraskurðir voru al-
ger nýlunda á þessum ár-
i'm. Þegar maður konunn-
ar, ungur liðsforingi, spurði
hvað hann ætti að borga,
svaraði herlæknirinn, að
þetta kostaði ekkert, en
kannski vildu þau hjónin
nefna barnið eftir honum.
Það var gert, og sonarson-
ur barnsins — James Bary
Mínik Hertzog — varð for-
sætisráðherra. Suður-Afríku.
Dr. Bary þótti alltaf
„kvenlegur". Hárið var mik-
ið og rautt og læknirinn
var allt að þvi skrækróma.
En svo vel lék Jeannie
hlutverk sitt, að engan
renndi grun i sannleikann.
Seinna rifjaðist þó ýmis-
iegt upp fyrir mönnum, sem
hefði getað þótt grunsam-
legt. Herforingi nokkur
minntist þess, hvernig hann
hafði einu sinni verið sam-
skipa herlækninum til Bar-
bados og voru þeir saman
í klefa. Honum sagðist svo
frá:
„Hún var í efri kojunni,
ég í þeirri neðri, en hafði
auðvitað ekki hugmynd um,
að hún var kvenmaður. En
eitt fannst mér skrýtið. 1
hvert skipti sem þessi frægi
herlæknir — sem þá var
hærri mér í tign — þurfti
að klæða sig, rak hann mig
út á dekk. Og hvemig sem
viðraði í þokkabót!"
Niðurstöðum rannsóknar-
nefndarinnar, sem skipuð
var eftir lát Jeannie Bary,
var haldið vandlega leynd-
um. Stjórnarvöidin óttuðust
afleiðingar hneykslisins sem
það mundi valda, ef opin-
berlega yrði viðurkennt, að
kvenmaður hefði árum sam-
an farið með æðstu völd
sjúkradeiidar hersins.
Herlæknirinn var grafinn
sem karlmaður, á legstein-
inum var ekkert sem gaf
til kynna, að þarna hvíldi
kona.
Að lokum féll það í hlut
Charles Dickens að skýra.
frá sannleikanum í tímai’iti
sínu „Househoid Words".
— MARK PRIESTLEY.
Getið hver hún er.
Við sögðum svolit-
ið frá henni í sið-
asta blaði, bls. 2.
Nei, þetta er ekki
,,ekta“ nunna.
Þetta er heims-
fræg leikkona, eins
og \dð munum sjá
hana í nýjustu
mynd hennar:
„Saga nunnunn-
ar.“ Já, þetta er
hin eina og óvið-
jafnanlega Audrey
Hepburn.
j8
VIKAN
VIKAN
0