Vikan - 28.05.1959, Side 23

Hland og aska
er hent í graut
Islenzkar öfugmælavísur hafa löngum verið
vinsælar og á hvers manns vörum. Hafa menn
hent gaman að, hvernig skáldin hafa farið hér
með yrkisefni sitt og brjálað rétta hugsun.
Munnmæli herma, að íslenzk öfugmæli eigi rót
sína að rekja til þess, að maður einn var dæmd-
ur til dauða. Vann hann sér það til lífs að yrkja
svo og svo margar vísur, sem áttu að vera lygi
frá upphafi til enda, nema þrjár setningar. Þess-
ar þrjár sönnu setningar eiga að vera 1., 3. og
4. vísuorðið í þessu erindi: Hrafninn skilur mál-
ið manns, - músin flýgur víða, - ketlingurinn
kvað við dans, - kappar skipin smíða.
Mun mega réttlæta það, sem þarna er sagt,
ef tekið er tillit til fornar þjóðtrúar, sem taldi
hrafninn ennþá vitrari en nú mun almennt talið.
Ekki kemur mönnum saman um það, hve
margar öfugmælavisur áðurnefndur sakamaður
hafi ort sér til lífs.
Fræðimenn hafa að vonum allt aðra sögu að
segja um uppruna íslenzkra öfugmæla. Þeir
rekja uppruna þeirra til Bjarna Jónssonar Borg-
firðingarskálds, sem talinn er fæddur á síðari
hluta 16. aldar og dáinn laust eftir miðja 17. öld.
Er álitið, að Bjarni sé fyrsti Islendingur, sem
ort hefir öfugmæli, hvort sem fyrir honum hafa
vakað erlendar fyrirmyndir eða eigi. (Með öðrum
Norðurlandaþjóðum eru til allgömul erindi í öf-
ugmælastíl).
En þó að Bjarni skáld eigi heiðurinn af því
að hafa fyrstur orkt öfugmæli á íslenzka tungu,
mun f jarri sanni, að hann sé höfundur allra þeirra
öfugmæla, sem honum eru eignuð víðsvegar í
handritum. Við stofn þann, sem frá honum er
kominn, hefir vafalaust verið aukið síðar í sama
anda. Síðan hafa kvæðaritarar, eins og oft vill
verða, eignað Bjarna allar öfugmælavísur, sem
þeir þekkja.
Fljúgandi ég sauðinn sá,
saltarann hjá tröllum,
hesta sigla hafinu á,
hoppa skip á fjöllum.
Séð hef ég páska setta um jól,
sveinbarn fætt í elli,
myrkur bjart, en svarta sól,
sund á hörðum velli.
Eldi er bezt að ausa í snjó,
eykst hans log við þetta,
gott er að hafa gler í skó,
þá gengið er í kletta.
Hland og aska er hent í graut,
hreint fer verst á drósum,
innst í kirkju oft er naut,
en ölturu sjást í fjósum.
Fiskur hefir fögur hljóð,
flnnst hann oft á heiðum,
ærnar renna eina slóð
eftir sjónum breiðum.
Séð hef ég skötuna skrýdda kjól,
skrifandi ýsu henni hjá,
hámerina stíga í stól,
steinbít syngja glóríá.
Heyrt hefi’ ég baula blótneyteð
blessunarorð á spönsku
og fjandann sjálfan fara með
„Faðir vor“ á dönsku.
Bezt er að hafa að bókvörðum
bíræfnustu þjófa;
gera skyldi að gjaldkerum
gráðuga rummungs bófa.
Aldrei fantur falsar spil
með fjandans hjálp í-neinu;
oft er Krummi, trú mér til,
á tveimur stöðum í einu.
Haldizt Islands ástand krankt,
ætlum gagn og sóma,
að senda’ á þingið sumarlangt
sveitarlimi tóma.
Sakamálum einatt i
eru flóknir vegir,
helzt er mark að henda á því,
hvað hinn kærði segir.
'yHiiiHuuuiiiimiiimiiiimiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiimiimiiiimiiiiiiiiimiiimiiiiimimiiiiiiiimiiimiiiimMmimmmiiimmmmmiiiiiiiiiiiimimmmimimmmmiiimiiiimiiuiuiuuiuiiuiumiimiimiiiiiiiimiiiimiiimiimiiimiiiiittiiiiiiiii
5
Þetta er hinn nýji „MORRIS“
{ Sameiginlega kýs
[ f jölskyldan hinn
nýja
IUORRIS
OXFORD
Þeir fara sigurför
um allan heim.
5
MORRIS hefur tekizt með aðstoð hins fræga teiknara Farrina á ítalíu, að skapa
þennan nýja MORRIS. Hann er stílhreinn fallegur og rúmgóður og er framleiddur af
sömu gæðum og MORRIS er frægur fyrir. Bifreiðin er sex manna og fáanleg í miklu
i litaúrvali.
Einkaumboðsmenn fyrir Nuffield Exports Ltd.
Cowley, Oxford, England
Gísli Jónsson & Co., h.f.
Ægisgötu 10 — Sími 11740
^mmimmiimiiimiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiimmi.....
iiiimiimmiimmiiiiimiimiiiimiiiiniimimmmiimiiimmmiimiiiimiiiimiiii
ll■lllllllllllllll■lllllllllllllll■llllllllll■■llllllll■ll■l■lllllllll■lllllllll■■llllll■lllllmll■l■ll■lllll■l■llll■llllk;
VIKAN
23
iimmmimmmmiiiiiimimiiitiiiiiiiiii»iiiiiiiiii»ii«ii»»i»iii»i»»inii»itMHiiiiHiiilU«iiiititiiiiiiiliiiiimuaillliuiféiiiiÉiittlliiliiéiiiiiiliiiiiiiiiniiiiimÉiiiiliÉ»lii(iiiitiiiiiiiiiliíiiiiiitliiiiuiii^