Veðrið - 01.04.1967, Blaðsíða 28

JÓNAS JAKOBSSON:
Lofthiti yfir Reykjanesskaga
í lok september 19(>(i var skiJið við Jiitalínurnar á niðurleið. Norðaustlæg átt
liafði verið ríkjancli, en eftir mánaðamótin gekk vindurinn í liánorðrið, svo að
suður yl'ir landið flæddi loft frá strönd Norðaustur-Grænlands og ísi þöktu
liafinu ])ar austur af. Þessi kuldi Jiélzt fyrstu fiinm dagana í október og nægði
til þess, að meðalliiti mánaðarins varð einni gráðu lægri en meðaltal október-
mánaðar áratuginn 1954—’63. Næstu viku var vindur austlægur og fremur lilýtt
í veðri, því að það loft, sem liarst til suðurliluta landsins, kom frá liaíinu vestan
og norðan við Skotland. Hálfri viku lyrir miðjan mánuðinn tók að kólna á ný.
Lægðarsvæði myndaðist yfir Bretlandseyjum og dró til landsins loft norðaustan
að. Lægðin færðist norður með striind Noregs, og samtímis kólnaði í veðri liér
á landi til loka sumars, en fyrsta vetrardag bar upp á 22. október. Þá ltlýnaði
nokkuð, en aðeins í bili, því að með vetrarkomunni byrjar veðráttan, sem eiri-
kennt hefur veturinn öðru fremur. Það eru hinar miklu og tíðu hitabreytingar,
sem orsakast af miklum lægðagangi frá vestri til austurs í grennd við landið.
Nóvember einkennist bezt af þessu veðurlagi. Þar skiptast reglulega á öldu-
dalir og ölduliryggir á liitaritinu. Mesta liitasveiflan varð rétt eftir miðjan mán-
uðinn. Þá lilýnaði um 21 stig á rúmum sólarliring i 1500 metra hæð, og litlu
minni var hitabreytingin neðar. Unt morguninn 16. nóv. lá yfir landinu heim-
skautaloft norðan frá Grænlandi, en daginn eftir var komið hingað í staðinn
lilýtemprað loft lrá liafinu í grennd við Bermuda. Orsök ]iessa mikla lægðagangs
og umhleypinga hér á landi í vetur er óvenju sterkir og þrálátir vestanvindar í
lofti í nánd við landið. Vestanvindabelti Norður-Atlantshafsins hefur verið
sterkara og legið norðar en venja er til. Það stafar aftur af því, að liið mikla
háþrýstisvæði, sem að jafnaði er nálægt 30. breiddarbaugnum, hefur í vetur
legið mun norðar en venjulega, mjög olt norður á 45. breiddarbaug. Ekki er
unnt fyrir þá, sem aðeins sjá veðurkort af litlum hluta hnattarins, að geta sér
til um hin dýpri rök þess, að hitabeltishæð Norður-Atlantshafsins liggur nú miklu
norðar en hún er vön, enda mun það einnig vefjast fyrir þeim, sem víðar sjá
um. En ljóst er af þessu dæmi, að veður og vindar á íslandi cru háð ýmsum
veðurþáttum í fjarlægum heimshlutum. Hugmyndin um eins konar alheims-
veðurstofu virðist því eðlileg, og slík stofnun tímabær, og það því frennir sem
notkun stórra rafreikna eða tölva reynist vel við veðurspár og mun fara mjög í
vöxt á næstu árum. Meðalhitinn í nóvember með öllum sínum sveiflum upp
og niður varð nærri tveim stigum undir meðallagi við jörð og rúmlega hálfri
þriðju gráðu í tveggja kílómetra hæð.
Desember varð einnig um tveim stigum kaldari en í meðallagi. Þá liélzt
svipað veðurlag og í nóvember, ef undan er skilinn miðhluti mánaðarins, en
28
VEÐRIÐ