Veðrið - 01.09.1978, Page 14

Frekari rannsóknir
I nokkrum árum síðan 1965 hefur orðið vart aukningar á hafis að ströndum
Islands." Á áratugnum 1780— 1790 kom hafís einnig mjög við sögu á íslandi;
ásamt örlagaríkum áhrifum eldgosa. Þá varð ástandið svo alvarlegt árið 1784
að danska stjórnin ræddi möguleika á að flyta eftirlifandi íslendinga til Jót-
lands.2>
Nú þegar röð daglegra veðurkorta fer að verða fyrir hendi allt frá 1781 þá
verður mögulegt að rekja veðurfarsögu við NA-Atlantshaf s.l. 200 ár í samhengi
við góðar heimildir um hafís við Island.
Þegar hefur verið fjallað um einkenni vindafars yfir Bretlandseyjum
1781—84 og 1968—71.3> Bæði þessi fjögurra ára tímabil var óvenju lítið urn
vestlæga vinda yfir Bretlandseyjum. Þegar það er einnig athugað að það varð
marktæk aukning á kontu hafíss að íslandsströndum á báðum þessum árabil-
urn, meðaltími á ári annars vegar 15 og hinsvegar 19 vikur, þar sent langtíma
meðaltal (1700— 1795) er 6 vikur á ári,4> þá er það ljóst að vert er að rannsaka
nákvæmlega hugsanlegt samhengi veðurlags og hafíss og þá yfir eins langt
tímabil og mögulegt er; þessi kortaröð sem verið er að gera bætir við vitneskju
okkar aftur til ársins 1781.
Eins og fyrr var sagt er annað athyglivert einkenni veðurfars á áratugnum
1780—90 og það er að kuldar eru mjög tíðir í Bretlandi þ.e. veturna: 1 783— 84,
1784—85, 1785 — 86 og 1788—89. Þetta er sérlega áhugavert þegar hafðar eru í
huga nýlegar rannsóknir á hugsanlegu sambandi veðurlags austan og vestan
N-Atlantshafs yfir vetrartímann, það er að veðurfarsbreytingar í Evrópu séu
tengdar vindafari Islands—Grænlandssvæðisins en það gæti aftur á móti
stafað af samtíma breytingum yfir austurströnd Norður-Ameríku.5>
Þessar rannsóknir undirstrika þörfina á samræmdri kortagerð eins langt
aftur í timann og stætt er til þess að hægt sé að afla meiri upplýsinga um tengsl
sem gætu verið á milli veðurfarsafbrigða, hafísskomu og vindafars við
NA-Atlantshaf. Ometanlegt er gildi þess að hafa veðurfræðilegar athuganir frá
íslandi, svo sem veðurbækur Lievogs og Jóns Jónssonar við jtessar rannsóknir.
Hvað viðvíkur austurströnd N-Ameríku, þá vill svo vel til að vitað er um
veðurheimildir frá því svæði, sambærilegar við þær sem þegar eru notaðar við
að gera dagleg veðurkort frá 1 781.6>
Það er sannarlega órækur vitnisburður um ntannlega viðlcitni að veður-
athuganir gerðar á afskekktum bæ á Islandi fyrir nærri 200 árum, skuli nú
nýttar við nútíma rannsóknir á vcðurfarsbreytingum.
1) Leó Kristjánsson, 1969.
2) Sig. Þórarinsson, 1956.
3) Kington, 1975.
4) Lamb, 1977.
5) Dickson and Namias, 1976.
6) Kington, 1977.
50 --- VEÐRIÐ