Veðrið - 01.09.1978, Blaðsíða 21

HAFLIÐl ILELGI JÓNSSON:
Sn j óf lóðavarnir
Greinargerð í ágúst, 1981
Inngangur
Með þessari grein er ætlunin aö kynna stuttlega þá starfsemi Veðurstof-
unnar sem kallast „Snjóflóðavarnir“. Sú starfsemi var tekin upp vorið 1979
samkvæmt tillögu nefndar sem sett var á laggirnar eftir snjóflóðin á Neskaup-
stað í desember 1974, en áður höfðu komið ábendingar um nauðsyn slíkrar
starfsemi frá þeint Ólafi Jónssyni og Sigurjóni Rist í Jökli 1972. I stórum
dráttum greinist þessi starfsemi í þrcnnt: í fyrsta lagi, skráningu snjóflóða og
almenna upplýsingasöfnun, í öðru lagi rannsóknir á sambandi snjóflóða og
veðurs og í jtriðja lagi eftirlit með snjósöfnun á landinu, mat á snjóflóðahættu
og aðvaranir.
Hér verður litið svolítið nánar á jtetta jtrennt.
Skráning snjóflóða
Til að byrja með skulum við íhuga hvaða atriöi við viljum að séu skráð jtegar
snjóflóð verður.
Við vitum að snjóflóð verða oft á sarna stað; stundum árvisst, en stundum
með áratuga millibili og vill jaá brenna við að snjóflóðastaðurinn gleymist. Það
er því grundvallaratriði að staðsetning snjóflóðsins sé skráð og færð inn á kort.
Við viljum gcta rannsakað aðdraganda snjóflóðsins, t. d. gluggað í veöur-
skýrslur nálægra athugunarstöðva, og þannig ef til vill lært eitthvað sem yrði til
jsess að næsta snjóflóð kæmi ekki eins á óvart. Það þarf [dví að tímasetja snjó-
flóðiö.
Enn fremur viljum við gjarnan að skráð sé það tjón sem snjóflóð veldur, og
einnig hvað kom því af stað, hafi [:>að verið eitthvað sérstakt.
Á allmörgum stöðum á landinu er líklegt að menn muni einhvern tima í
framtíðinni vilja byggja varnarvirki gegn snjóflóðum. Sums staðar er reyndar
brýn þörf á slíkum virkjum nú þegar. Þar sem þetta er svo, er áríðandi að
skráðar séu ítarlegar upplýsingar um stærð, gerð og eðli hvers snjóflóðs. Til
dæmis lengd, breidd og þykkt upptaka, fallbrautar og tungu (sjá mynd 1), hœð
uþþtaka yfir sjávarfleti, meða/halli farvegsins og rúmmál tungu. Enn fremur er
áríðandi að greint sé eðli hlaupsins; hvort það sé kófhlauþ, eða hvort um skrið,
flœði eða velting er að ræða. Einnig hvort jjað sé vott eða þurrt.
Oft er náttúrlega erfitt að átta sig á öllum þessum atriðum, en þá
verður að hafa í huga að því meiri og betri sem upplýsingarnar eru, jjeim mun
auðveldara er að velja úr fjölda mögulegra tegunda varnarvirkja jíá tegund
VEÐRIÐ -- 57