Vikan - 22.04.1971, Side 14

Eitt mesta gaman
Ivans var
að láta hjarndýr rífa menn
í tætlur.
tvan hafði engan frið fyrir kven-
semi mestan hluta ævi sinnar; hér virðir hann
sjöttu konu sína, Vassilissu, fyrir sér
í svefni. Engu að síður átti hann það til að gamna sér
með drengjum, sem hann stundum lét
dulbúast sem munka.
Drengurinn var lítill, en
Kreml gríðarstór: geysivíðir
salir, tröppur upp af tröppum,
dökkur viður, þykkar súlur,
dýrlingamyndir glóandi af
gulli. Hann var greindur og
tilfinninganæmur drengur, en
var oft svangur, hræðilega
óhreinn, veggjalýs bitu hann
og hann var lamirm með prik-
•um. Hann gat engum treyst.
Allir aðalsmennirnir í síðu
loðkápunum og með háu bjarn-
arskinnshúfurnar litu hann
morðingjaaugum. Allir sóttust
þeir eftir valdi því, er honum
einum bar. Um nætur gat
drengurinn ekki sofið fyrir
kulda og hræðslu.
Drengur þessi hét ívan, sem
er sama nafnið og Jón eða Jó-
hann á okkar máli. Frá fæð-
ingu var honum fyrirhugað að
verða sar og einvaldur Moskvu
og Rússa. „Hversu mjög mátti
14 VIKAN 16. TBL.
ég ekki þjást af hungri og
klæðleysi," hrópaði hann síð-
ar, er hann var fyrir löngu
orðinn sar. Bernsku sinni
gleymdi hann aldrei.
Þegar hann var þriggja ára
dó faðir hans, Vassilí sar, úr
illkynjaðri ígerð. Bojararnir,
rússneski háaðallinn, vildu þá
gína yfir öllum völdum í land-
inu, en Jelena, móðir ívans,
varði rétt sonar síns.
Þegar hann var sjö ára, var
móðir hans drepin á eitri. Það
gerðist árið 1537. Grátandi
varpaði fvan sér í fang elsk-
huga móður sinnar, sem Óbó-
lenskí hét og var honum sem
faðir. En aðeins viku eftir
dauða móðurinnar létu bojar-
arnir varpa Óbólenskí þessum
í dýflissu, þar sem hann svalt
til bana. Fóstra ívans var
flæmd úr Kreml og í klaust-
ur; hann sá hana aldrei fram-
ar. Bojararnir rændu ívan öllu
sem þá lysti: hinum glæsilegu
híbýlum hans og aðalskonum,
sem honum þjónuðu, og tign-
arklæðum loðbryddum og
skreyttum perlum og gimstein-
um, sem drengurinn varð að
fara í þegar hann settist í há-
sæti og tók á móti erlendum
sendimönnum.
Fyrir kom að menn ruddust
inn í svefnherbergi ívans í
morðhug, en létu ekki verða
af framkvæmdum. Þá lá dreng-
urinn klukkustundum saman
undir teppi sínu, stífur af
skelfingu, og þorði ekki að
bæra á sér fyrr en dagur rann.
Jafn næmur og tilfinninga-
ríkur drengur sem fvan var
hlaut að taka sér allar þessar
hrellingar sérstaklega nærri.
Þótt skárri stundir kæmu á
milli, þá mátti ekkert út af bera
til að skelfingarnar rifjuðust
upp með allri sinni ógn. ívan
var stöðugt yfirspenntur og á
verði gagnvart hverri mirinstu
hræringu í umhverfi sínu.
Hugarheimur hans var ætíð
setinn svipum, andlitum og
hljómum hins fjandsamlega
umhverfis. Þessi áhrif ger-
breyttu drengnum. Hann þrosk-
aðist ótrúlega fljótt, varð full-
orðinn á fáeinum mánuðum.
Umhverfi æðislegrar skelfing-
ar olli stökkbreytingu á þroska
hans.
Eina huggun hans var sú
fullvissa og trú, að Guð ætl-
aði horium að sitja í hásæti
saranna og dæma og refsa í
réttlátri reiði líkt og sá almátt-
ugi sjálfur.
Gáfur sínar og bráðþroska
sýndi pilturinn greinilega þeg-
ar hann var aðeins tíu ára.
Tartarar frá Krím, múhameðsk
óþjóð, réðust að sínum ljótum