Vikan - 24.10.1974, Blaðsíða 26

Átta rithöfundar svara spurningunni:
HVERJA BÓKA ÞIN
HAFT MESTA ÁNÆ
Flest höfum við nokk-
urt gaman af bóklestri,
og óvíða munu fleiri
bækur vera gefnar út en
á íslandi—sé miðað við
fólksfjölda. Sumar bæk-
ur lesum við aðeins einu
sinni, gefumst jafnvel
upp, áður enlestrinum er
lokið, og leggjum þær
frá okkur litt uppnæm.
Þær gleymast okkur von
bráðar rétt eins og soðn-
ingin frá i gær. öðrum
bókum bindumst við
einhverjum undarlegum
böndum, lesum þær æ
ofan i æ, og þær eru stöð-
ugt nýjar og ferskar i
vitund okkar, verða
eftirlætisbækur. Eins og
góður félagi eru þær æ-
tið reiðubúnar að stytta
okkur stundirnar og
veita okkur ánægju,
þegar okkur er hollvinar
vant. Á sama hátt verða
einstakir höfundar okk-
ur kærir, og hvert nýtt
verk frá þeirra hendi
26 VIKAN 43. TBL.
vekur spennu og eftir-
væntingu. Tilfinning-
unni er óþarft að lýsa,
hana þekkja allir, sem
unun hafa af bóklestri.
Að baki hvers skáid-
verks er höfundur þess,
og af bókinni fáum við
trauðla séð, hvað honum
leið, meðan hann samdi
söguna eða ljóðið. Oftast
getum við okkur þó þess
til, að ánægjulegt hljóti
að hafa verið að setja
saman þær bækur, sem
okkur eru kærar, þvi
hafi fylgt sannkallaður
unaður. En ætli þessu sé
svo varið? í von um að
verða einhvers visari
um þetta efni, leitaði
Vikan á vit átta valin-
kunnra rithöfunda og
lagði fyrir þá spurning-
una: Hverja bóka þinna
hefurðu haft mesta á-
nægju af að skrifa?
Guðmundur
Danielsson
Spyrjandi góöur, — þú oröar
spurningu þina eins og þaö sé
sjálfsagöur hlutur, aö menn hafi
ánægju af þvi aö skrifa bækur.
Hver hefur sagt þér að svo sé?
Ekki ég.
Tala útgefinna bóka minna er
víst komin upp I 36. Enga þeirra
hef ég skrifað mér til ánægju.
,,Nú? Vegna ritlaunanna þá,
eöa vegna vonar um frægö?”
kynnir þú aö spyrja.
„Þaöan af siður”, yrði svar
mitt. „Engin verk á Islandi eru
jafn lágu veröi greidd sem skáld-
verk, Oröiö frægö er heiti hug-
myndar, sem aö innihaldi og gildi
svipar til sápukúlunnar — oftast.
Svo er nú þaö. 'Nei, ástæöan til
þessara þrálátu skrifa er einungis
sú, aö ég á ekki annarra kosta völ.
Ég gæti vafalaust vaniö mig af
sigarettureykingum, ef ég reyndi
þaö, hitt yröi mér vonlaust verk
— aö venja mig af aö skrifa, ég
gæti alveg eins prófaö, hvort ekki
sé gerlegt aö leggja niöur andar-
dráttinn.. Kannski geta sumir
hrundiö af sér ásköpuðu Hfsformi
— meöfæddu eöli, — ég get þaö
ekki.
Yfirleitt er mjög erfitt aö setja.
saman nýtilegt skáldverk, þaö
kostar mann langvinnar innisetur
og linnulaus heilabrot. Ofan á þaö
bætist hugboð og jafnvel vissa
um, aö verk manns muni veröa ó-
fullkomiö. Þaö var helst meðan
ég var ungur og ógagnrýnin á
sjálfan mig, að hugsýnir mlnar og
útfærsla , þeirra á pappírnum
vöktu I mér hamingjukennd. Til
dæmis minnir mig, aö sllkt hafi
stundum boriö við, þegar ég var
aö skrifa skáldsöguna Eld,
sem kom út 1941: Undarleg
bylgja ókennilegra tilfinninga
ris I brjóstinu, ásamt meö örum
hjartslætti, stigur upp til höfuðs-
ins og leysist út líkt og hrollur,
eins og þegar eitthvaö mikilfeng-
legt gagntekur mann.
En hvað sem ööru llöur, þá hef
ég frá barnsaldri ekki átt um
nema eina leiö aö velja: leiöina
aö skrifboröinu, til þess aö heyja
þar strlö viö hugmyndir og orö.
Óralangt er slöan ég vissi, aö
sigurmöguleikarnir I þvl stríöi
eru engir. En hverju breytti þaö:
Alls engu: Eftir sem áöur skrifa
ég og skrifa, þreyti glímuna af
þeirri orku og Iþrótt, sem ég á
framast yfir aö ráöa. Um annaö
er ekki aö velja.
Spyrjandi góöur, — ég get ekki
svaraö spurningu þinni. Þú hefðir
eins getaö spurt mig:
„Hvaöa ár fannst þér ánægju-
legast aö anda?”