Vikan - 19.02.1976, Qupperneq 25

heima. Móðir hennar var þekkt
fyrir fegurð og glaðværð í sam-
kvæmislífinu, en það átti ekki alls
kostar við hina alvarlegu dóttur
hennar. „Eleanor er svo gamal-
dags", átti móðirin til að segja og
andvarpa um leið þunglega. Og
stundum kom það fyrir, að.hún
segði ,,gamla" við hana, eða
kallaði hana „ömrnu". ,,Ég
skammaðist mín svo, að ég hefði
helst viljað hverfa niður um gólf-
ið", sagði Eleanor seinna. Öll
bernska hennar var þrotlaus þrá
eftir umhyggju og ástúð, og hún
var oft kvíðafull og hrædd. Það
var Eleanor hrein kvöl að alast upp
svo að segja í miðdepli samkvæm-
islífsins, enda var hún ákaflega
tilfinninganæm og full minni-
máttarkenndar. Dansleikir — og
henni var ekki boðið upp í einn
einasta dans, kokkteilveislur — og
henni leiddist svo, að hana langaði
mest til að fela sig einhvers staðar
úti í horni. Og svo bættist það
ofan á allt, að hún varð ástfanginn
af frændasínum, hinum glæsilega
Úteljandi sögur eru til af siæmum
tengdamæörum, en Sara Ftoose-
velt, móðir Franklins D. Ftoose-
velts, er þeirra allra verst. Flún tók
Lucy Mercer fram yfir Eleanor rétt
eins og sonur hennar.
Franlin D. Roosevelt, sem þá var
hvað eftirsóttastur allra manna í
Bandaríkjunum.
Hann var tuttugu og eins árs og
draumaprins allra ungra stúlkna.
Hvað gat hann séð við þennan
Ijóta andarunga, hana Eleanor?
Sjálfsagt skildi það enginn. For-
setinn geymdi bréfin frá Eleanor.
Hún brenndi bréfunum hans. Þau
voru of full af einkamálum, sagði
hún seinna til útskýringar. • En
sumir hafa getið sér þess til, að
hún hafi brennt þeim í sorg og ör-
væntingu daginn, sem hún var
svikin og hún gerði sér Ijóst, að
Franklin var orðinn leiður á henni.
Eleanor þráði ekkert eins mjög
og umhyggjusemi. í Franklin fann
hún mann til að elska, og hún
skrifaði draumaprinsinum sínum
hugljúf ástarbréf:
,,...í fyrstu var ég í vafa um,
hvort hjá okkur væri það ,,alla
ævi, uns dauðinn skilur okkur
að", en nú veit ég, að svo er. Ég
veit ekki, hvað ég á að skrifa, því
að ég get ekki skrifað það, sem ég
helst vil..."
En var það í raun og veru ,,alla
ævi, uns dauðinn skilur okkur að"
í augum hins dansglaða og létt-
lynda Franklins Roosevelts? Raun-
ar var hann kannski ekki eins létt-
úðugur og hann leit út fyrir að
vera. Hin nítján ára gamla Eleanor
elskaði af ástríðu og einlægni í
fyrsta og síðasta sinn á ævi sinni.
Franklir. sóttist eftir því að komast
í fremstu röð í heiminum. Það er
alls ekki óhugsandi, að í Eleanor
hafi hann séð fyrsta flokks konu-
efni, rétt eins og skapaða til þess
að vera konu framámanns, ein-
staklega vel til þess fallna að vera
forsetafrú. Hún var greind og
allvel menntuð og var af góðu
fólki komin. Theodore Roosevelt
forseti var frændi hennar, og sem
ung stúlka var Eleanor eins konar
prinsessa, að vísu ekki sérlega
fögur prinsessa, og því síður
hamingjusöm og lífsglöð. En
prinsessa, jafnvel þótt hún væri
það í svolitlum öskubuskustíl.
Nú er það, sem Sara kemur til
sögunnar. Sara Roosevelt —
móðir Franklins. Flestir hafa
heyrt getið um alls konar hræði-
legar tengdamæður, og um þær
eru 1' óteljandi sögur — en Sara
slær þær allar út. Allar með tölu.
Um leið og hún komst að því, að
Franklin og þessi litla frænka
hans voru að draga sig saman,
skipaði hún þeim að halda sam-
drættinum og trúlofun sinni
leyndri, og sjálf fór hún með
Franklin í ferðalag. Hún ætlaði
vitaskuld að reyna að fá hann til
að gleyma um leið og hún sjálf
svipaðist um eftir tengdadóttur
sér að skapi.
Og Franklin og Eleanor hlýddu
Söru. Þau hlýddu henni alltaf.
Eleanor var aldrei frjáls — tengda-
móðir hennar fylgdi henni hvert
fótmál. Tengdamóðir hennar valdi
gluggatjöldin og húsgögnin handa
henni, tengdamóðirin ól upp börn-
in hennar, tengdamóðirin ákvað
allt, stórt og smátt. Sara var
ekkja, og Franklin var nú maður-
inn í lífi hennar. Honum ætlaði
hún aldrei að sleppa. Eleanor
ætlaði sér það ekki heldur. Hún
ætlaði sér að halda í hann — og
það gerði hún. En hún galt það
dýru verði.
Brúðurinn klæddist kniplinga-
slöri, hún bar liljuvönd og prýddi
brúðarskartið demöntum móður
sinnar. Fyrir brúðkaupið var henni
ráðlagt þetta í bréfi: Réyndu að
gleyma fólkinu, hugsaðu bara um
Franklin. Fáðu þér bolla af sterku
tei hálftíma áður en þú gengur
niður þrepin. Við það færðu lit á
andlitið og þú verður styrkari af
því. En mundu: hvorki sykur eða
rjóma í teið."
Og Eleanor þurfti sannarlega að
fá svolítinn lit framan í sig. Bæöi í
þetta sinn, árið 1905, og síðar.
Brúðkaupsferðin til Evrópu tókst
ekki sérlega vel. Kynlífið var
Eleanor kvöð. En hún hélt það út
af ást til Franklins. Árið 1905 voru
margar ungar brúðir ekki ýkja
hrifnar af kynlífi. Þá sögðu menn,
að mesta ánægja brúðarinnar væri
fólgin í því að byggja upp heimili
sitt.
En meira að segja það fékk
Eleanor ekki að gera eftir sínu
höfði, þótt hana langaði mikið til
þess. Tengdamóðir hennar hafði
þegar séð ungu hjónunum fyrir
húsi, búið það húsgögnum og
húsmunum hátt og lágt, — og
ráðið þeim þrjá þjóna. Og Sara
hafði búið svo um hnútana, að
hún sjálf bjó ekki nema þremur
húslengdum neðar í götunni.
Franklin lagði stund á lögfræði.
Eleanor þurfti að eyða öllum
stundum með tengdamóður sinni.
Þær Sara óku í hestvagni um
Fimmta breiðstræti og gegnum
skuggasælan Central Park. Þær
borðuðu hádegisverð saman, og
Sara sagði Eleanor, hvar hún ætti
að versla og hvað hún ætti að
kaupa. Eleanor beygði sig ár eftir
ár. Franklins vegna. En dýpstinni í
sér átti hún sína eigin drauma.
Hana langaði til að vinna og hjálpa
þeim, sem fátækir voru. En svo
sagði tengdamóðir hennar, að
hún gæti fengið alvarlega sjúk-
dóma af því einu að koma nálægt
fátæklingunum. Og Eleanor lét
undan. Franklins vegna.
Árin liðu, og Eleanor eignaðist
fimm börn: Önnu, James, Eliot,
Franklin og John. Amman lagði
sig fram um að vinna vináttu barn-
anna — og að sjálfsögðu náði hún
yfirhendinni í baráttunni við Elea-
nor. En náttúrlega varð einhver
að refsa börnunum. ef þörf krafð-
ist. Það kom í hlut Eleanor.
Franklin D. Roosevelt hóf póli-
tískan feril sinn ungur. Það hafði
það í för með sér, að ýmsar
skyldur lögðust á herðar Eleanor.
Hún þurfti á einkaritara að halda,
og árið 1913 var Lucy Mercer
ráðin til þeirra starfa. Fimm árum
síðar hrundi veröld Eleanor Roose-
velts til grunna fyrir hennar til-
verknað.
Lucy var lagleg, glaðlynd og
töfrandi ung stúlka. Hún var af
yfirstéttarfólki komin eins og
Rooseveltarnir, hafði góðan
smekk, var vel upp alin, og
karlmönnum féll hún einkar vel í
geð. Enginn gat staðist hana.
Rooseveltfjölskyldan tók henni
opnum örmum. Þegar Eleanor
þurfti á einni konu að halda við
miðdegisverðarborðið, varð smám
saman sjálfsagt, að Lucy skipaði
það sæti. Hún varð eins og ein af
fjölskyldunni. Tengdamóðirin
Sara féll einnig fyrir henni og
skrifaði Eleanor: „Ungfrú Mercer
er svo skemmtileg og aðlaðandi,
og hún dýrkar þig, Eleanor."
Svona byrjaði það. Hitt kom af
sjálfu sér. Lucy brosti og hló og
dansaði. Franklin þótti gaman að
skemmta sér. Og það var ekki
sérlega auðvelt að skemmta sér
með Eleanor. Hún var alvarleg og
stillt. Hún lét skyldur sínar sitja
fyrir öllu öðru. í samkvæmum
kunni hún alls ekki við sig, fólk
8. TBL. VIKAN 25