Vikan - 22.05.1986, Blaðsíða 16

LÆKNISVITJUN
Hér á síðunni birtast svör læknanna Gests Þorgeirssonar, Helga Krist-
bjarnarsonar, Jóhanns Ágústs Sigurðssonar, Leifs Bárðarsonar, Óttars
Guðmundssonar og Sigurðar Guðmundssonar við spurningum lesenda,
Nú eru liðnar nokkrar vikur síðan við hófum þetta nýmæli og hefur
það mælst afar vel fyrir. Við biðjum fólk að vera þolinmótt þó að svör
við spurningum þess birtist ekki strax. Við reynum að sinna öllum.
Við bjóðum lesendum bæði að senda bréf með vandamálum sínum
og hringja. Hringja má á þriðjudags- og miðvikudagsmorgnum frá níu
til tólf. Bréfin, sem við fáum, verða að vera stutt, skýr og málefnaleg.
Við birtum þau gjarnan undir dulnefni en nafn og heimilisfang verður
að fylgja.
Utanáskriftin er:
Læknisvitjun
Vikan
Frjáls fjölmiðlun hf.
Pósthólf 5380
125 Reykjavík
VILDI EKKI
GEFAFÚKA-
LYF
SPURNING:
Ég fékk kvef um daginn með
hita, nefrennsli og hósta. Þegar
ég var búinn að vera veikur í 4
daga fór ég til læknis míns. Hann
vildi ekki gefa mér nein fúkalyf,
sagði að þau verkuðu ekki á svona
sjúkdóm. Er þetta rétt?
SVAR:
Já, þetta er rétt. Kvefsóttir, in-
flúensa og flestar hálsbólgur eru
af völdum veira sem sýklalyf hafa
engin áhrif á. Þessir sjúkdómar
batna jafnfljótt hvort sem sýklalyf
eru gefin eða ekki. Notkun sýkla-
lyfja getur i einstaka tilfellum
valdið aukaverkunum og jafnvel
stuðlað að endursýkingu af völd-
um baktería sem erfitt er að vinna
bug á. Grunur leikur á að sýklalyf
séu ofnotuð á islandi, að minnsta
kosti er notkun þeirra um þriðj-
ungi meiri hérlendis heldur en að
meðaltali annars staðar á Norður-
löndum. Ofnotkun sýklalyfja hefur
fyrst og fremst þrennt í för með
sér: aukinn kostnað af heilbrigðis-
þjónustu, auknar líkur á aukaverk-
unum sýklalyfja og mögulega
aukna tiðni á bakteríum sem eru
ónæmar fyrir algengum sýklalyfj-
um. Skýring á þessari notkun
sýklalyfja er ekki einhlít. Úlíklegt
er að tiðni bakteriusýkinga sé
marktækt hærri hérlendis en í ná-
grannalöndum þó ekki hafi það
verið kannað til hlítar. Þó er vitað
að hlutfallslegur fjöldi barna er
meiri hér en annars staðar á Norð-
urlöndum og tiðni bakteriusýk-
inga er há i þeim aldursliópi.
Líklegasta skýringin er þó sú að
sýklalyf séu e/nfaldlega notuð við
veirusjúkdómum þar sem engin
von er til þess að þau geri neitt
gagn. Kann þetta að vera vegna
mik/ls þrýstings frá sjúklingum um
að fá „eitthvað" við pestinni og
jafnframt undanlátssemi lækna.
Ástæða er til að minna fólk á að
það er ekki merki um slæma lækn-
isfræði að koma frá lækni án þess
að hafa lyfseðil upp á vasann.
Mikilvægasta meðferðin við ofan-
nefndum veirusýkingum er hvíld
en ekki sýklalyf. Einnig er rétt að
minna fólk á að það er ekkert rangt
við að fara til læknis með einkenni
sem þessi til þess eins að fá það
staðfest að þau séu ekki alvarleg
og þurfi ekki sérstakrar meðferðar
við.
HJARTA-
AÐGERÐ
SPURNING:
Við erum tveir kunningjar sem
höfðum mjög svipuð einkenni aó
við teljum. Annar okkar var sendur
í kransæðaaðgerð en hinn látinn
halda áfram með lyf. Þar sem
hjartaaðgerðir eru nú að flytjast
heim til íslands langar okkur að
forvitnast nánar um það hvenær
eða hvaða sjúklingum er ráðlagt
að undirgangast kransæðaaðgerð.
SVAR:
Á margt er að Hta þegar taka
þarf ákvörðun um meðferð við
hjartakveisu og oft eru matsatriðin
býsna mörg. Meta þarf bæði atriði
sem mæla með kransæðaaðgerð,
til dæmis mikil eða illviðráðanleg
einkenni eða mikil þrengsli í öllum
aðalkransæðunum. Þá þarf jafn-
framt að meta þau atriði sem auka
áhættuna af aðgerð, til dæmis hár
aldur, skert samdráttarhæfni hjart-
ans og fleira. Rétt er að minnast
þess að flestir kransæðasjúklingar
eru meðhöndlaðir með hinum
ýmsu lyfjum og farnast vel á þann-
ig meðferð.
Tvær meginástæður liggja yfir-
leitt að baki þeirri ákvörðun að
framkvæma kransæðaaðgerð:
1. Mikil einkenni þrátt fyrir lyfja-
meðferð. Þetta er enn í dag
langalgengasta ástæðan fyrir
aðgerð. Yfirleitt er þvi um að
ræða sjúkling sem fær brjóst-
verki af litlu tilefni og getur þvi
illa stundað vinnu sina og jafn-
vel í sumum tilvikum léttustu
heimilisstörf. Að sjálfsögðu er
frammistaða á þolprófi ekki
góð hjá þannig einstaklingi en
við þá rannsókn er einmitt oft
stuðst þegar verið er að taka
ákvarðanir um frekari rann-
sóknir og meðferð.
2. Von um bættar lífslíkur. Að
sjálfsögðu er sú von ætið borin
i brjósti að með aðgerðinni
verði sjúklingurinn ekki aðeins
„læknaður" af einkennum sin-
um heldur verði lífshorfur hans
einnig bættar. Ef sjúklingar
hafa veruleg þrengsli i aðal-
stofni vinstri kransæðar áður
en hún skiptir sér i tvær megin-
greinar sínar hefur nú verið
sannað að þessum sjúklingum
farnast mun betur með skurð-
aðgerð en lyfjum. Þá hafa
sumar rannsóknir bent til þess
að lífslíkur séu einnig bættar
með aðgerð hjá þeim sjúkling-
um sem hafa þrengsli í öllum
þremur meginkransæðunum,
það er báðum vinstri æðunum
og þeirri hægri, og á þetta ekki
sist við ef um veruleg einkenni
er að ræða.
Hvað ykkur kunningjana snertir
þá höfum við ekki nægar upplýs-
ingar til að skýra á hvaða forsend-
um ólíkar ákvarðanir voru teknar
um meðferð. Jafnvelþótteinkenni
ykkar hafi verið svipuð geta legið
ýmsar ástæður til þess að öðrum
varráðlögð aðgerð en hinum lyfja-
meðferð, til dæmis þrengsli á
ólíkum stöðum í kransæðunum
eða mismunandi samdráttarkraft-
ur i hjartavöðvanum. Þetta geta
læknar ykkar eflaust útskýrt nánar
fyrir ykkur og verður þetta svar að
nægja að sinni.
16 VI KAN 21. TBL