Vikan - 09.07.1987, Blaðsíða 53

Það var ég sem fann hann.
Ég hef 'hugsað töluvert um það síðan. hvers
vegna það skyldi koma fyrir hann og hvers
vegna það skyldi líka koma fyrir mig. Mér
fannst það vera ranglátt gagnvart okkur báð-
um. Mér fannst að hann hefði átt skilið að
fá að lifa lengur og að ég hefði getað fengið
að losna við þá ábyrgð sem lögð var á mig.
En seinna hef ég skipt um skoðun. Líklega
var enginn nákomnari þessu en ég. Aðrir
hefðu áreiðanlega hagað sér öðruvísi í þeirri
aðstöðu.
Það var kvöld nokkurt í september.
Þetta haust var hlýrra en elstu rnenn mundu
eftir, hlý, blá og unaðsleg kvöld. Ég fór oft í
gönguferð eftir að sól var sest. Ég er sýslumað-
ur í héraðinu, fæddur hér og kominn hingað
aftur eftir mörg ár. Eiginkona mín og börn
höfðu farið í heimsókn til foreldra hennar
einmitt þennan dag. Roskin kona hugsaði um
heimilið fyrir mig á meðan.
Það var harla rólegt fyrir lögreglumann í
þessu byggðarlagi. Ég hygg að það hafi verið
eitt af allra friðsælustu héruðum landsins.
Eitt sinn fyrir löngu var hér sýslufangelsi en
var lagt niður vegna þess að engin þörf var á
því, afbrot voru engin.
Ég tók lífinu með ró þessa fögru haust-
daga. Ég svaf lengi fram eftir á morgnana og
lét ritarann sjá um skrifstofuna. Ég las saka-
málasögur og gerði sjálfur uppkast að
nokkrum köfium. Mig hafði stundum langað
til að skrifa sakamálasögu en hafði reynst það
harla erfitt. Liklega skorti mig hugmyndaflug.
Konan mín sagði: Þú getur ekki heldur
vænst þess að þér takist það. Það er aðeins
ruglað fólk sem fæst við skriftir. En þú ert
eðlileg persóna og auk þess ertu hamingju-
samur, eftir því sem þú segir sjálfur. Ég las
einhvers staðar að hamingjusamir menn gætu
ekki orðið rithöfundar.
Og svo fór það þannig að ég fann hann
og efni sakamálasögunnar kom upp i fangið
á mér fyrirhafnarlaust.
Bíl hafði verið lagt á gamla veginn þar sem
beygju lauk, dökkbláum Opelbil. vel hirtum.
Þar varekkert óvenjulegt að sjá. Margir lögðu
bílum sínum þarna. Þeir höfðu farið niður
að vatninu, hitað sér kaffisopa, baðað sig og
þess háttar. En ég veitti því athygli að dyrun-
um hafði ekki verið lokað og lykillinn skilinn
eftir.
Fólkið hlaut að vera þarna rétt hjá.
Allt í einu minntist ég þess að ég hafði eitt
andartak fundið olurlítið sérstæðan þef þef
sem hefði ekki átt að vera þarna. Ég hugsaði
ekkert meira unt það strax. Ég hef víst alltaf
verið fremur scinn í svifum.
Ég gekk ofurlitinn spöl en kom svo aftur.
Bíllinn stóð á sama slað og fyrr, án þess
að nokkuð sæist til eigandans. Eftir stutta
stund ntundi lara að rökkva.
Ég gekk niður lyrir runnana til þess að
gcta séð niður að vatninu.
Þar fann ég hann aðeins nokkra metra frá
vcginum. Hann hafði dottið á grúfu og lá
alveg hreyfingarlaus.
Ég lagði hönd mina á öxl hans og fann lík-
amshitann gegnum skyrtuna. Ég hugsaði:
Hann hlýtur að vera ölvaður, og velti honum
á hliðina. Þá varð mér strax ljóst að hann var
látinn.
Maðurinn var hátt á þrítugsaldri - venjuleg-
ur náungi, eðlileg hæð, líkaminn þurr og vel
hirtur, fingurnir ekki gulir eftir reykingar.
andlitsblærinn hraustlegur, hárið leirljóst,
enginn giftingarhringur, rauð skyrta, vandað-
ar buxur, sterkir, vel hirtir skór, þróttmiklar
hendur og hringur - augljóst að hann hafði
ekki eingöngu unnið andleg störf.
En hann var látinn. A því var enginn vafi.
Og það var stutt síðan, tæpast meira en tíu
mínútur. Líkaminn var enn hlýr og lifandi.
Ég ímyndaði mér strax að þetta hefði gerst
þannig: Hann hefur ekið yfir á gamla veginn.
Það lítur helst út fyrir að þar hafi hann hitað
sér kaffisopa en gengið einkar vel frá öllu.
Því næst hefur hann rölt niður fyrir runnana
til að kasta af sér vatni og dottið þar skyndi-
lega. Hann hefur ekki einu sinni haft tíma til
að loka buxnaklaufinni. Hjartabilun? Heila-
blóðfall? Olíklegt með svo ungan og hraustan
mann.
Þá fyrst minntist ég þefsins sem ég hafði
allt i einu fundið, púðurreykur! A því var
enginn vafi. Sýslumaður, sem á heima á svo
friðsömum stað. sljóvgast í slíkum málum.
Ég þreifaði í þéttan hársvörðinn á hnakka
hans og fann það sem ég leitaði að: örlítinn
dökkan og mjúkan blett. Fingurinn varð vot-
ur af blóði og svartur af púðurreyk.
Skot í hnakkann. Morð.
Myrkrið færðist yfir smátt og smátt, blátt
og sólglitrandi septemberkvöld, alltof fagurt
kvöld til þess að hverfa af þessum heimi.
Þá varð mér litið á andlit mannsins sem
var fyrir framan mig. Það bar vott um frið
og ró. Augun voru lokuð eins og hann svæfi
vært, munnurinn lítið eitt opinn með smá-
skrýtið bros, eins og hann væri ekki sammála
því síðasta sem ég hefði hugsað - eins og
honum fyndist að það væri gott að deyja á
slíku kvöldi.
Ef til vill var það þá sem ég gerði mér Ijóst
aðþetta mundi ekki verða neitt venjulegt ntál.
Ég leit nánar á næsta umhverfi, athugaði
hvort ég sæi ekki fleiri spor. en það dimmdi
fijótt og ég varð ekki var við neitt. Ég merkti
staðinn. Ég varð að koma hingað aftur strax
og birti morguninn eftir, hafa ritarann með
mér og gera uppdrátt af staðnum.
Það var einn kólómetri að næstu símstöð.
Þetta var enginn þjóðvegur og engin umferð
i kvöld.
En morðinginn gat ekki verið langt undan!
Ég lyfti líkinu inn í bilinn, settist við stýrið
og ók síðan beina leið til héraðslæknisins sem
var einn af bestu vinum mínum.
Hvers vegna ég opnaði hanskahólfið og
fann bréfið þar? Ef til vill hefur það verið
eins konar eðlishvöt. eins konar ósjálfráður
verknaður. Þvi verður vandsvarað.
Bréllð var frímerkt en án nafns og heimilis-
fangs og ólokað.
Ég stakk því i brjóstvasann og gleymdi því.
Héraðslæknirinn gat ekki upplýst néitt ann-
að en það sem ég vissi áður að maðurinn
hafði látist af hnakkaskoti sem hann gat alls
ekki hafa hleypt af sjálfur.
Við ókum með hann til sjúkrastofunnar þar
sem honum var komið fyrir. Því næst at-
huguðum við fatnað hans, tíndum saman það
sem við fundum í vösum hans. Ég gerði þetta
með mikilli tregðu, fannst það raunar ósæmi-
legt athæfi. Kannski hafði ég þegar gert mér
grein fyrir hver þessi maður var og gerst tals-
maður hans - afstaða sem sýslumaður hefur
ekki leyfi til að taka. Ef til vill var það saka-
málasagan sem farin var að mótast ákveðið
í huga mér?
Peningaveskið sagði okkur ekki mikið.
Hver sem var gat heitið Konráð Hassel. Frí-
stundamálari var skráð á nafnspjald hans og
einnig heimilisfang og símanúmer eins og lög
gera ráð fyrir.
En það sem ég veit urn Konráð Hassel hef
ég frá öðrum heimildum.
Harin hlaut að hafa verið einn. í bílnum
voru aðeins náttföt, auk eldunartækis og nest-
is af ýmsu tagi. Ennfremur voru þar mynda-
trönur, litahylki og nokkur myndauppköst.
Þessi Konráð Hassel hlaut að hafa fengist við
málaralist sem frístundaiðju. Þarna var meðal
annars uppkast að konuhöfði sem minnti mig
óljóst á einhverja persónu sem mér fannst ég
kannast við en kom ekki fyrir mig.
Á gólfinu í bílnunt fundum við hins vegar
lítinn hlut sem vakti athygli okkar. Það var
silfurpappírsströngull með einhverjúm smá-
ögnum sent minntu á tóbak en þó var lyktin
önnur. Læknirinn athugaði þetta gaumgæfi-
lega, þefaði af því og leit síðan til mín. Hass,
sagði hann undrandi og annað ekki.
Hass, endurtók ég og hrökk við...
Já, þú hlýtur að þekkja það. Annars á ég
erfitt með að trúa því að Konráð Hassel hafi
verið eiturlyfjaneytandi.
Ég trúi því ekki heldur. sagði héraðslæknir-
inn hugsandi.
Það var ekki fyrr en seint um kvöldið, þeg-
ar ég fór að hátta, að ég mundi eftir bréfinu.
Ég skammaðist mín þegar ég tók það upp,
breiddi úr örkinni og las það sem öðrum var
ætlað:
Þökk fyrir stundina á fallega heimilinu ykk-
ar. Mér hefur alltaf þótt mikið varið í að fá
síðdegiskaffi. Þá er dagsverkinu lokið, þá er
tími kominn til að slaka á og íhuga sitt af
hverju. Óvenjuheitt og fagurt sumar, unaðs-
legt sólsetur, vindlingur sem eyðist hægt upp
í reyk, það er hin hljóða og kyrrláta stund
áður en kvöldar yrkisefnið, fyrirmyndin sem
hefði þurft að nota. En Konráð Hassel er
enginn listmálari. Hvererannars Koráð Hass-
el? Ófullgerð mynd sem skaparinn hlýtur að
hafa gert í einhverju fijótræði - einhvern tíma
þegar hann hefur varpað frá sér ábyrgðinni
urn stund eins og kápu og hengt hana á
stjörnusnaga...
Þökk!
Ég hugsaði: Hvers vegna hefur hann ekki
skrifað nafnið fyrir ofan? Hann hefur áreiðan-
lega skrifað þetta til konu. Og nú mótaðist
allt í einu hjá mér ákveðin hugsun hugsun
sem var andstæð skyldu minni og ábyrgð og
heilbrigðri skynsemi. Og ég hugsaði að lok-
um: Þetta er ekki bréf af því tagi sem maður
leggur fram í rétti. Það er skáldskapur. Það
er ekki skrifað fyrir þá sem eru óvígðir.
28. TBL VIKAN 53