Vikan - 24.09.1987, Blaðsíða 10

Texti: Sigríður Steinbjörnsdóttir
Myndir: helgi skj. friðjónsson
Gœfan brosir vió þér og allir hlutir virðast ganga upp. Þú hefur kom-
ið þér velfyrir í lífinu, ertágóðum aldri, átt fallegt heimili og
samheldnafjölskyldu. Allt virðist í lukkunnar velstandiþar til einn
góðan veðurdag að það rennur upp fyrir þér að það er aðeins hluti
af sjálfum þér sem tekurþátt í samlífinu með konunni. Þú ert
,,bisexual“. Þér frnnstþú vera afstyrmi, missir allt sjálfsálit og óttast
útskúfun og fyrirlitningu samborgaranna.
Vegir ástarinnar eru órannsakanlegir og oft á tíðum þyrnum stráð-
ir. Eitt birtingarform Erosar er „bisexuality" eða tvíkynhneigð, en
svo kallast það ástarfar þegar menn leggja ástir við karlmenn jafnt
sem konur. Tvíkynhneigt fólk leitar fyrir sér í samlífinu, rétt eins og
aðrir, en hefur fólgna dauðagildru í farteskinu, eyðniveiruna. Staða
þessara einstaklinga hefur ævinlega verið mjög flókin og hjúpuð þagn-
ar- og blekkingarvef og nú á síðari árum virðist sem útópían um
kynlifsparadísina hafi aldrei verið fjarlægari. Ottinn við alnæmi gref-
ur upp fordóma fortíðarinnar gagnvart því kyn- og hvatalífi sem
samrýmist ekki heimsmynd kirkjunnar og gildandi normum í sam-
félaginu; einingu manns og konu. En getur angist og bæling barið
niður hvatir þessa fólks? Sagan gefur til kynna að svo sé ekki því
þessi samlífsform koma upp á öllum tímum og í ólíkum samfélögum.
í umræðunni um samkynhneigð og hugsanlegar afleiðingar af þess
háttar kynnum hefur lítið heyrst um þennan hóp fólks sem fýsir í
bæði kynin. Hvernig er hlutskipti þeirra manna sem geta í hvorugan
fótinn stigið? Ástir konunnar nægja þeim ekki svo þeir leita einnig
eftir ástum karlmanna. Fæstir þeirra skynja sig sem homma því þeir
elska konuna sína engu minna en viðhaldið.
Ef gluggað er í rykug spjöld sögunnar finnurn við ótal dæmi um
kynlífsmál sem samrýmast ekki viðteknum og gamalgrónum hefðum
vestræns samfélags. Svo virðist sem mannkynið hafi frá örófi alda
alið með sér draum um að geta lifað óheftu kynlífi. Þetta eru draumór-
ar um lifnaðarhætti sem nútíminn og vestræn menning leggur sitt
bláa bann við og fólk pukrast með sem heilagt tabú. Meðal Grikkja
er til sögn sem raungerir þessa draumóra með tilurð Hermafródítos.
Sagan segir að_ eitt sinn hafi dís nokkur orðið ástfangin af fallegum
unglingspilti. Ást þeirra varð svo ástríðufull að dísin bað guðina að
láta ekkert skilja þau að. Guðirnir urðu við þessari ósk og steyptu
þeim saman í eina persónu, Hermafródítos, sem var kona til hálfs
en að hinu leytinu karlmaður. Grikkir áttu ekki í neinum vand-
kvæðum með að sameina ást á báðum kynjum. Þeir kvæntust og
bjuggu með sinni heittelskuðu jafnframt því sem kynlíf tveggja karl-
manna var viðurkennt og langt frá því að vera neitt launungarmál.
Síðar, þegar hugmyndafræði kirkjunnar náði að skjóta rótum í hug-
um fólks, urðu samkynhneigð og tvíkynhneigð syndsamlegar hvatir
og samband karls og konu gert að heilögum böndum, blessuðum
guðlegri forsjón.
Enn þann dag í dag eru til samfélög, ókristin, sem varðveita í þjóð-
menningu sinni leifaraffornum sambýlisformum. Þessi menningararf-
ur vitnar um lifnaðarhætti sem tíðkuðust áður en syndaregistur
kristindómsins yfirtók flestallar gjörðir Vesturlandabúa og útskúfun-
in blasti við úr hverju horni. Meðal íbúa Malasiu þekkist tvíkynhneigð
og er hún viðurkennd af samfélaginu. Karlmenn í þessum heims-
hluta kvænast en mega samt sem áður lifa áfram kynlífi með öðrum
karlmönnum, svo lengi sem þeir fullnægja hvötum eiginkvenna sinna.
Á ákveðnum stöðum eru starfrækt svokölluð mannshús þar sem
karlmenn á vissum aldri koma og stunda kynlíf með kynbræðrum
sínum. Þetta þykir ekkert tiltökumál þannig að ekki þarf að hjúpa
þessar ferðir neinni leynd. í Nýju-Gíneu hafa verið gerðar víðtækar
mannfræðirannsóknir á þessari öld. Einna frægastar eru athuganir
Margrétar Mead sem bjó meðal innfæddra um nokkurt skeið og
skrifaði bókina Coming of Age in Samoa sem kom út árið 1949.
Mead, sem var lærisveinn Franz Boas, komst að þeirri niðurstöðu
að kynjahlutverk íbúanna væru lærð en ekki eðlislæg eins og áður
hafði verið talið. Þessi kenning olli talsverðu fjaðrafoki eins og vænta
mátti þar eð viðteknum hugmyndum var hnekkt. Mead skrifar í for-
mála bókarinnar að hún hafi með þessum rannsóknum viljað vekja
máls á ýmsum atriðum sem við göngum að sem vísum án þess að
athuga hvort skipan mála kunni að vera öðruvísi með öðrum menn-
ingarþjóðum. Henni lék hugur á að afhjúpa ýmsa þá rangala
samfélagsins sem eru orðnir svo samgrónir gildismati einstaklinganna
að þeir eru orðnir „eðlislægir" þrátt fyrir að um hefð sé að ræða,
hefðfesta hugmyndafræði sem gengur mann fram af manni. Meðal
þeirra hornsteina, sem hún gaf gaum að, voru kynjahlutverkin og
birtingarmyndir kynlífsins.
Ættbálkurinn Kerski á Nýju-Gíneu hefur þann háttinn á að mögu-
leikar fólks á kynlífi fara eftir hjúskaparstöðu og stétt. Einhleypir
menn leita kinnroðalaust eftir ástum annarra karlmanna. Vilji þessir
sömu menn eignast fjölskyldu og stofna heimili er ekkert því til fyrir-
stöðu.
Hugmyndir Vesturlandabúans um kynlíf eru allt aðrar en hjá þess-
um frumstæðu þjóðflokkum. Rolf Gindorf, sem er kynlífsfræðingur
og forstöðumaður rannsóknarstofnunar í atferlis- og kynlífsráðgjöf
10 VIKAN 39. TBL