Vikan - 17.02.1940, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 7, 1940
7
— Ég átti ekkert til að selja, ekkert nema
skran, sem enginn vildi líta við. Það var
ekki einu sinni svo gott, að ég gæti selt
sannfæringu mína hæstbjóðanda á póli-
tískum markaði. Það geta ekki aðrir en
þeir, sem hafa aflað sér einhverrar sann-
færingar, og ég var hvergi í flokki. Þessi
notalegu hnífakaup, sem maður heyrði
stundum talað um, en fékk aldrei að reyna.
Þau gáfu þó gömlu þjóðsögunni svolítið
veruleikagildi. Þjóðsögunni um fjandann,
sem gekk um á meðal mannanna og keypti
upp sálir. — —
— Komið þér sælir, Arngrímur, -— var
sagt fyrir aftan mig, — þér voruð að
hugsa um verzlun?
Ég leit við og sá mann á mínu reki, ef
til vill tveimur eða þremur árum eldri en
ég. Hann var í hlýrri loðskinnskápu, með
gráan, linan hatt, hanzka á þeirri hendi,
sem hann studdi enn á öxl mér. Ég þekkti
hann ekki, og þó var eitthvað það í svipn-
um, sem kom mér kunnuglega fyrir — eitt-
hvað í þessu steinrunna nátttrölls-andliti,
sem ægði manni og laðaði að í senn. And-
litið var slétt og fellt eins og gríma. Munn-
urinn eins og rauð rispa í hörundið og
hann bærði naumast varirnar, þó að hann
talaði. Nefið aðeins bjúgt og þefvíst eins
og á dýri. Langt á milli augnanna og
augnabrýnnar kolsvartar, en augun — það,
sem sá í augun var stingandi græn glýja.
Þá var það, að mér fannst ég horfa inn
í glórulausan þokuheim. —
— Yður er illt, sagði ókunni maðurinn,
— gjörið þér svo vel, fáið þér yður ciga-
rettu. Hann tók upp stórt og þungt ciga-
rettu-veski úr skíru gulli. Það laukst upp
eins og af sjálfu sér, en um leið og lokið
spratt upp, leiftraði af grænum smargað,
sem var greyptur í lokið. Ósjálfrátt rétti
ég hendina fram og tók síðustu cigarett-
una innan úr lokinu. Hann fékk sér ciga-
rettu sjálfur og kveikti eld hjá okkur báð-
um með hraða og mýkt, sem veraldar-
mönnum einum er lagið. Hann saug að sér
tóbaksreykinn og ándaði honum frá sér
aftur með velþóknun, áður en hann byrjaði
að tala. Ég saug einnig að mér cigarettu-
reykinn, megnan og ljúfan reyk, þrunginn
af daufum ilmi austurlenzks illgresis. Víst
var ég veikur. Ég hafði fengið aðsvif. Nú
leið mér betur. Nú sá ég hlutina skýrar
og ljósar en ég hafði nokkurn tíman séð
þá. Ég brosti.
— Þér ávarpið mig svo kunnuglega, en
ég þekki yður ekki, sagði ég.
— Ég þekki yður mætavel. — Það átti
víst að heita bros. Rauða rispan í andlitinu
varð aðeins lengri. — Þér skuluð ekkert
fást um það, hvernig á því stendur. Þér
voruð að hugsa um verzlun og það er ég
líka. Ég veit, að þér voruð hjá banka-
stjóranum í morgun. Þér fenguð afsvar.
Yður var neitað um framlengingu á þrjú
hundruð króna víxli, sem þér eigið að
borga á morgun, og þér sjáið engin sköpuð
ráð til þess. —-
— Hvernig vitið þér það?
Hann tók undir hendina á mér og leiddi
mig af stað. — Jú, sjáið þér til, sagði hann,
— ég hefi heldur lítinn tíma, en ef þér
, megið vera að því að ganga með mér að
dyrunum á Hótel Reykjavík, þar sem eg
bý, þá skal ég gefa yður skýringu — og
dálítið meira en skýringu. Ég ætla að gera
yður tilboð. —
Ég losaði hendina úr frakkavasanum.
Reykti cigarettuna, slóst í för með honum.
Hann hafði tekið þéttings fast í handlegg-
inn á mér. Hvað átti ég að gera? Ég var
á hausnum. Það var alveg satt. Forvitnin
rak einnig á eftir mér.
— Ég talaði við bankastjórann rétt á
eftir yður. Hann er yður velviljaður, en
verzlunaraðferðir yðar byggðar á röngum
grundvelli. Þetta veit Trausti gamh, — við
töluðum um það í morgun,og hann
neitar yður um þessi smálán af eintómri
góðmennsku. Þegar þér komið til hans með
ákveðna ráðagerð og krefjizt aðstoðar
bankans til að hrinda henni í framkvæmd,
þá sér hann sér hag í því að hjálpa yður.
Því skyldi bankinn ekki vilja græða pen-
inga? Og Trausti gamli hefir trú á yður.
Einmitt þess vegna vil ég gera yður til-
boð. —
— Hvaða tilboð er það ? Ég var eins og
deig, sem hann hnoðaði í höndum sér.
— Við stofnum félag. Þér farið á morg-

Á meðan ég hripaði nafnið
mitt, beygði hann sig yfir
mig og tugði vindilstúfinn.
Ég heyrði, að hann gnísti
tönnum.

hann er nú einu sinni svona, hann Trausti
gamli. Hann vill ekki lána nema hann sjái,
að það sé dugur í mönnum. Þér hafið verið
of auðmjúkur, of nægjusamur. Og svo eru
un til Trausta gamla, biðjið um lán til
vörukaupa, stórlán. Ekki til að kaupa
skran eftir verðlistum frá Danmörku,
Framh. á bls. 15.