Vikan - 04.04.1940, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 14, 1940
3
20 daga ferð
frá Reykjavík til Hafnar
Porsgrunn.
Ishrönglið jóksL Gefizt hafði verið upp
við að komast til Frederikssund eins og
ráð var fyrir gerL Nú var siglt inn Ólafs-
fjörð til Porsgrunn.
Þeir eru sennilega ekki margir, sem
hafa heyrt hans getið. Þetta er smábær.
Verksmiðjubær í nánd við kalksaltpéturs-
verksmiðjurnar í Heröja. Við gengum
þangað frá Heröja hafnargarðinum á ná-
lægt tuttugu mínútum. Bærinn hefir um
tíu þúsund íbúa, en húsin standa mjög
dreift með miklum trjágróðri umhverfis.
Trén vekja óblandna virðingu okkar Is-
lendinganna. Bara að við hefðum nokkur
þeirra heima! Þau mundu vekja athygli
þar, en hér þykja þau sjálfsögð. Fólk
lítur ekki vitund upp til þeirra. Snjór er
nokkur í bænum og alls staðar sjáum við
sportklædda æsku á skíðum eða skautum.
Það fer ekki fjarri, að telja Norðmanninn
fæddan með skíði á fótunum. Smástrákar
sýna jafnvel ótrúlegustu leikni í að ganga
létt og hratt á þeim. Ekki að furða þótt
í Noregi séu margir góðir skíðamenn. Frá
blautu barnsbeini hafa þeir gengið á þeim,
í skólann, í vinnu og sér til skemmtunar.
Um þennan vinalega verksmiðjubæ göng-
um við fram og aftur. Smágripir eru keypt-
ir til endurminningar. Einna helzt gefur
bærinn til kynna, að hann sé aðeins stækk-
uð útgáfa af sveitaþorpi. Þannig mun þetta
alls staðar vera í heiminum. Eftir því sem
þjóðin er stærri, þurfa bæirnir að hafa
fleiri íbúa til að fá á sig stórborgarblæ.
Þórshöfn er t. d. álíka bær og Akureyri
miðað við íbúatölu, en Þórshöfn ber þess
gjörla merki, að hún er stórborg á sinn
hátt. Hún er höfuðborg lítillar þjóðar. —
Porsgrunn. Við*kveðjum þig stóri smábær!
Síðari hluta dags siglir Gullfoss aftur í
burtu, hlaðinn næringu fyrir gróður Is-
lands á næsta sumri. Innsiglinguna til
Porsgrunn höfðum við varla séð nokkuð í
myrkrinu kvöldið áður. Nú blasir hún við
sjónum, svellkaldan en bjartan vetrardag-
inn. Hér er mjög þröngt, alls staðar eru
eyjar og sker, nes og tangar. Víðast er
landið snarbratt sem bjarg í sjó fram. Það,
sem þó einkum sérkennir þessa náttúru
frá íslenzkum björgum, eru trén. Nálatrén
prýða næstum hverja sillu bergsins. Ótrú-
legt er það, hve þau þurfa lítinn jarðveg.
Nú tekur að dimma. Isinn magnast. Við
komumst brátt aðeins áfram með fárra
mílna hraða á klukkustund. Þetta er laug-
ardagskvöldið 17. febrúar. Til hátíðabrigða
er slegið upp ,,skemmtun“ um borð, leikið
á mandólín, munnhörpu, sungið og dansað
Fyrri hluti þessarar skemmtilegu og eiu-
stöku ferðasögu, er segir frá hrakningum
e.s. Gulifoss, er hann fór síðast milli
Reykjavíkur og Hafnar, birtist í síðasta
blaði. Lauk frásögninni, er skipið hafði
siglt fram hjá Haugasundi
EFTIR HJÁLMAR BÁRÐARSON.
-—- en á meðan heggur Gullfoss ísinn más-
andi og blásandi, það marrar í ísnum og
skipið nötrar og skelfur. Hér er háður
bardagi tveggja náttúruafla, hitans og
kuldans, kraftsins, sem felst í gufuaflinu,
og kraftsins, sem felst í ísnum. —- Með
þessum degi hefst nýr þáttur þessarar
merkilegu ferðar, ævintýrin í ísnum eru
að byrja.
Is í Kattegat.
Frammi á stafni stendur hópur farþega
og horfir niður á ísinn. Enn sígur Gull-
foss áfram. Hann rennir með fullu vélar-
afli á ísspöngina. Löng rifa opnast. Allir
fylgjast af miklum áhuga með, hvemig
gengur. Isinn er orðinn mjög þykkur. Við
erum nálægt sænsku ströndinni einhvers
staðar milli Gautaborgar og Kullen. Loks
verður ekki komizt lengra. Klukkan er um
10 að morgni sunnudagsins 18. febrúar.
Dagurinn líður. Eftir hádegið er reynt að
losna, — en árangurslaust. Gullfoss er
frosinn fastur í ísnum. Frá okkur má sjá
ein sex önnur skip, sem öll em föst. Síðari
hluta dags tekur að snjóa. Vetrarríkið um-
hverfis okkur eykst. Ég geng út á þilfar.
Það marrar í snjónum. Hér er napur ís-
Á skemmtigöngu um ísinn. Gullfoss
í baksýn.
hafsvetur. Kvöld er komið og fannkoman
hætt. Dauft tunglskin lýsir upp snjókrist-
allana á þilfari, borðstokk, reiða og á
þessum endalausa, margsamanhringaða ís.
Gullfoss er farinn að líkjast kristallaðri
draumaborg og í allar áttir er snjór og ís
svo langt sem augað eygir. — En hvað
það væri annars eðlilegt að Gullfoss væri
staddur í leiðangri í norðurvegi. Ég efast
um að mér þætti það nokkuð lygilegt, þótt
ég skyndilega hefði séð ísbjörn nálgast
skipið, eða þá Eskimóa á hundasleða. Að
hugsa sér að þetta skuli vera Kattegat.
En það er víst staðreynd þrátt fyrir allt,
staðreynd, sem ég á ekki annars úrkostar
en trúa, hversu ógjarnan sem ég vildi. —
En — þetta er bara fyrsti dagurinn í ísn-
um! — Dagur fylgir degi, alltaf er Gull-
foss í ís. Stundum komumst við áfram um
nokkrar mílur, en við nálguðumst Höfn
ekkert fyrir það. Isinn rekur allan norður
og við fylgjum honum. Þannig líður dagur
eftir dag. Ekki er þó hægt að segja að
við séum einir í þessu basli. Nærri okkur
eru ein fjögur kolaskip og ísbrjóturinn
Bryderen. En þetta er lítið grey. Eina nótt-
ina frýs hann sjálfur fastur. —
Aðfaranótt þess 21. febrúar er vafalaust
sögulegasta tímabil þessarar ferðar. Um
kvöldið hvessir óðum og um nóttina er
komið ofsarok. Við rekum hratt upp að
sænsku ströndinni. Isinn þjappast saman
upp að skipshliðunum. Þrýstingurinn er
orðinn ógurlegur. Það marrar og brestur
í öllu skipinu, það nötrar og skelfur. Á
hverju augnabhki má búast við að plata
bresti. Varla er mögulegt að sofa. Alhr
botntankar eru tæmdir til að létta skipið.
— Nýr dagur rennur þó án þess að skipið
láti undan, en ísinn er kominn upp á borð-
stokk. — Nú tekur vindinn að lægja. Það
bjargar okkur að þessu sinni. Um morg-
uninn heyrum við í ísfréttum frá Kaup-
mannahöfn: „Rokið hefir þjappað ísnum
saman. Hann er nú á hraðri ferð norður
og upp að sænsku ströndinni. Skip, sem
eru í syðri hluta eystri rennunnar eru í
mjög yfirvofandi hættu.“ Huggun fyrir
okkur, sem þar erum stödd. Vatn er nú á
þrotum. Lokað hefir verið fyrir þvotta-
vatn. Vatn má aðeins nota til drykkjar
hér eftir. Menn gerast því óhreinir og
skeggjaðir um borð, en kvenfólkið verður
að fara að mála yfir óhreinindin! Næstu
daga komast þó margir að raun um, hve
vel má nota hálfan bolla af drykkjarvatni.
Ur honum má bursta tennur, raka sig og
þvo síðan andlit og hendur! Matur fer líka
minnkandi. Nú er farið að taka mat úr
björgunarbátnum og í farminn í lestunum
eru sóttir nokkrir vænir dilkaskrokkar. Við
sveltum svo sem ekki á næstunni þrátt
fyrir allt. Lífið um borð er nú farið að
verða mjög svo vanasamt. Þetta er orðið
einskonar stórt heimili, þar sem allir
þekkja vel hverir aðra. Menn fara í lang-
ar skemmtigöngur um ísinn í nágrenninu.
Hann er allur orðinn marg saman þjapp-
aður og vel heldur. Þó má ekki fara í
land í Svíþjóð nema með leyfi. Tingnarleg
sjón er að sjá Gullfoss þarna innikróaðan
af ísborgum, en fögru lofar hún ekki um
áframhald þessarar ferðar. Hér er ekkert
hægt að gera annað en bíða eftir stærri
ísbrjótum. Næsti dagur! Hláka! Hún