Vikan - 04.04.1940, Blaðsíða 17

VIKAN, nr. 14, 1940
17
nýlokið við æfisögu sína, sem hann skrifaði
aðeins fyrir dætur sínar er voru fimm,
þeirra „elskendur og afkomendur, meðan ei
sundur rotnar“, en er nú talin að vera
„eitthvert gagnmerkilegasta rit í sinni
grein á vora tungu“. Hinn fróði maður, dr.
Jón Þorkelsson yngri, segir að Guðný
dóttir sér Jóns og maður hennar, sér Jón
,,köggull“ á Kálfafelli í Fljótshverfi,
(hann var sonur Jóns Runólfssonar bónda
á Höfðabrekku er fyrr getur, og faðir séra
Jóns Austmanns í Vestmannaeyjum), hafi
Leiðin hggur nú undir hamrabeltum
Þverámúps, austasta núpsins á Síðunni,
og svo eftir nýlögðum vegi yfir eystri
álmu Skaftáreldahrauns, sem rann suður
á sanda austan við núpinn. Er þessi hraun-
álma ekki nema nál. 4 km. á breidd, og
austan við hana stendur bærinn Teyginga-
lækur. Þegar við komum þangað mættum
við Lárusi á Klaustri og hans fólki á heim-
leið frá Núpsstað. Sagði hann, að erindi
okkar hefðu gengið vel á Núpsstað, og
þótti okkur það góðar fréttir. Ekki varð
vextir væru að byrja á sandinum, og þess
vegna vildi hann síður fylgja okkur einn,
og varð þá að ráði, að fá einnig til fylgd-
arinnar Stefán Þorvaldsson bónda á Kálfa-
felli. Stefán er sonur Þorvaldar Björnsson-
ar lögregluþjóns, — við erum fimmmenn-
ingar frá séra Högna ,,prestaföður“ — sem
allir eldri Reykvíkingar kannast við að
góðu einu. Iiann er mikill liestamað-
ur eins og faðirinn, athugull og gætinn, og
hafði um langt skeið verið póstur yfir
Skeiðarársand, eins og Hannes á Núps-
átt æfisöguna, og lánað hana Steingrími
biskupi til að lesa, en „mælt svo fyrir, að
biskup skyldi brenna bókina, þegar hann
væri búinn að lesa hana“. En sem betur
fór hlýðnaðist biskup ekki þessu boði, og
bjargaði með því þessu merkilega riti frá
glötun.
Loks skal nefna svo nefnt ,,Kirkjugólf“
fyrir austan túnið á Klaustri; afar ein-
kennilega náttúrusmíð. Getur þar að líta á
endann á fimmhyrndum basaltstuðlum er
standa upp úr sandinum og ná langt niður
í jörðu. Milli stuðlanna eru þunnar flísar
úr allt öðru efni en þeir, og er engu líkara
en þetta sé samsett af mannahöndum, og
það meistarahöndum, og var
það lengi ætlun manna. Að ofan
er gólfið nærri því slétt. —
Þegar við. gátum loksins slit-
ið okkur frá Klaustri, lögðum
við leið okkar til að byrja með
yfir Geirlandsá, fyrir neðan
Prestsbakka, hjá Breiðabólstað
og Múlakoti, og austur að Fossi.
Þar stóðum við við góða stund
og drukkum kaffi. Á Fossi er
mjög fagurt og vinalegt. Standa
bæirnir undir háu hamrabelti,
en niður af því fellur foss þráð-
bienn og fagur, þó eigi sé hann
vatnsmikill. Svipar honum eigi
lítið til Seljalandsfoss undir
Eyjafjöllum. Stuttu fyrir suð-
austan Foss eru Dverghamrar.
Sér maður þar smækkaða mynd
af Ásbyrgi, þó með þeim mismun, að skógur
er þar ekki, eins og í Ásbyrgi, en í hans
stað fellur þama foss ofan af hömrunum
innst í skeifunni, sem prýðir þennan ein-
kennilega stað mikið.
Lómagnúpur að austanverðu og Núpsvötn.
stað. Við töldum okkur nú borgið — eins
og lika reyndist — þegar við höfðum tvo
pósta til fylgdar, þó eitthvert vatnsgutl
væri á sandinum. En til þess að treysta
öryggið en þá betur, fengum við vana
vatnahesta hjá fylgdarmönnunum, stóra
og sterka, og skildum alla okkar hesta
eftir.
Nokkuð drógst það í tímann að kom-
ast frá Núpsstað. Við þurftum að virða
fyrir okkur hinar hrikalegu hamraborgir,
sem em bak við bæinn, skoða kvía-ærnar
og sjá þær mjólkaðar, sem jafnvel þá var
orðið óvenjulegt, o. s. frv. og svo biðum við
auðvitað þangað til Stefán kom. Frá Núps-
stað liggur leiðin til að byrja
með, nokkuð inn í dal, sem
gengur inn í hálendið, en austan
við dalinn gnæfir Lómagnúpur,
mesta og hrikalegasta stand-
berg hér á landi (sem ekki er
við sjó), um 770 metrar á hæð.
Liggur vegurinn undir núpnum,
en austan við hann eru Núps-
vötnin, og inn með honum að
austanverðu eru allmiklar skóg-
arlendur, Núpsstaðaskógar. Við
áðum vel í núpnum, áður en við
lögðum út í vötnin og síðan
austur á sandinn. Ekki veitti af
að búa hestana sem bezt undir
næstu stundirnar, því að Skeið-
arársandur, — til forna var
hann nefndur Lómagnúpssand-
ur, sbr. Njálu — er yfir 30 km.
langur, og hvergi sést stingandi strá á
þeirri leið. En þó að morgunverður hest-
.anna í Lómagnúp væri góður, álitum við
hann ekki nægan, er svo löng eyðimörk var
Frh. á bls. 19.
„Kirkju-
gólf“.
undan því komist að drekka kaffi á Teyg-
ingalæk. Allsstaðar var sama gestrisnin.
Farið var að kvelda mjög er við fórum
frá Læk, og var því ekki um annað að
ræða en að hraða ferðinni til þess að koma
ekki allt of seint í náttstað. Víða er mjög
fallegt þarna með veginum í Fljótshverf-
inu, og kvöldkyrrðin var dásamleg. Hjarð-
ir loftsins voru að ganga til náða, og him-
inninn grét ,,daggartárum“. Við komum
augnablik að Kálfafelli, og fengum þar
fylgd yfir Djúpá. Að Núpsstað komum við
laust fyrir miðnætti, og var Vestur-Skafta-
fellssýsla þá að baki okkar.
Er við vöknuðum næsta morgun, bauð
Dverghamrar.
blessuð sumarsólin okkur „góðan dag-
inn“ eins og undanfarna morgna. Við hugs-
uðum því gott til ferðarinnar austur yfir
Skeiðarársand. Að vísu hafði Hannes á
Núpsstað fengið fregnir af því, að vatna-