Vikan - 04.04.1940, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 14, 1940
hjálpar. Bryderen losnar. Stóribjörn,
stærsti ísbrjótur Dana kemur okkur til
hjálpar. Hann er minni en Gullfoss, en í
skrokki hans er geymdur fimm þúsund
hestafla kraftur. Hann hefir þrjár vélar og
þrjár skrúfur, eina að framan og tvær að
aftan. Þetta breiða ferlíki nálgast. Með
dynkjum miklum mylur það ísinn, sem
leikið hefir Gullfoss okkar svo grátt. Þrír
ljóskastarar hans breyta nóttu í dag. Is-
jakamir veltast og molna, en veita þó tölu-
verða mótstöðu. Jafnvel „Danmarks Stolt-
hed“, eins og einn dönsku farþeganna
okkar nefnir Stórabjöm, reynist ísinn tor-
unninn. Hann er orðinn svo marg saman
þjappaður, að þykktin er orðin nokkuð á
annan metra. Jafnvel þótt hann sé kominn
í mola, þvælist hann lengi fyrir stefni
okkar. I dögun kemur ísbrjóturinn ísbjörn
til aðstoðar Storebjörn og Bryderen. Enn
er barizt við þessi svellköldu náttúruöfl.
Nú í birtunni er betra að fylgjast með
starfi íbrjótanna, enda eru farþegar á
stöðugum hlaupum fram og aftur um þil-
farið. Alls staðar er eitthvað að sjá. Við
lærum að skilja flautumerkin. Eitt flaut,
áfram; tvö flaut, stoppum; þrjú flaut,
aftur á bak; — og sex flaut, erum fastir í
ísnum. — Við höldum hægt áfram. Bryd-
eren rennir meðfram hliðunum. Hann hefir
nú rekizt tvisvar á okkur og beygt lunn-
inguna lítils háttar. Gárungi einn hefir
því nefnt hann Forbryderen! Annars er
auðséð á útliti þessara skipa, að þeim
bregður ekki við að rekast á. Helmingur-
inn af brúnni á Bryderen er t. d. beyglaður
niður og yfirbyggingin er öll laus frá
skrokknum. Skansinn á Storebjörn og Is-
bjöm á löngu svæði beyglaður inn og víðar
em þau margdælduð. Isbrjótarnir hafa
verið í stöðugri notkun á annan mánuð, svo
að ekki skal undrast, þótt einhverntíma
hafi verið höggið óblítt. — Þannig líður
tíminn. Hægt gengur ferðin til Hafnar.
Við nálgumst þó Kuden, en þá eru ísbrjót-
amir sendir annað, í aðkallandi erindum.
Með Storebjöm fara f jórir farþenganna til
Jótlands. Þaðan ætla þeir að fljúga til
Hafnar, — en við hinir erum yfirgefnir á
Gullfossi í þokunni. — Þannig er beðið,
dagarnir líða. Öllu er þó tekið með furðan-
legri ró. Tíminn líður. Það er lesið, spilað,
teflt, leikið á hljóðfæri, dansað, drukkið,
sofið og borðað, og áfram líður tíminn.
Flestir eru löngu hættir að reikna tímann
til Hafnar, en á skemmri tíma en þrem
vikum þykjast menn sjá, að ekki verði
komizt þangað héðan af. Menn lifa líðandi
stund. Þýzkar og sænskar hemaðarflug-
vélar em við og við að láta sjá sig, annars
skeður ekkert. Menn lifa líðandi stund,
láta hverjum degi nægja sínar þjáningar,
og þær em ekki miklar hér um borð. Næg-
ur matur og nægur svefn. Sumir gera sér
glaðan dag í öli og víni, en nú er ,,Fossinn“
víst að verða þurr. Eina nóttina vakna ég
þó við óp mikil. „Koddi minn! Komdu
koddi minn, góði bezti komdu nú!“ Einhver
gengur fram hjá klefadyrunum og réttir
ræðumanni koddann. „Já, koddi minn, —
ég vissi svo sem, að þú mundir koma!“
Við emm við Kullen. Kol okkar em á
þrotum. Það er komin nótt. 1 f jarska sést
ljósbjarmi, sem óðum færist nær. Isbrjót-
urinn Væderen eða Hrúturnin er að koma.
1 þokunni. Storebjöm, Isbjörn og
Gullfoss.
Hann er sendur sérstaklega til að sækja
okkur, því að tilkynnt hefir verið, að við
séum matar-, vatns- og kolalitlir. Það
fyrsta, sem skipstjóri ísbrjótsins segir,
þegar hann er kominn í kallfæri, er þess
vegna: „Vantar ykkur ekki mat strax!“
Hann heldur, að við séum að verða hungur-
morða! Svo slæmt er ástandið ekki, en
fegnir erum við komu hans samt. Eftir
þetta gengur ferðin tiltölulega viðburða-
lítið. Við siglum inn sundin í ágætu veðri,
en því miður að nóttu, — og þó. Ljósin
báðu megin sundsins er líka á horfandi,
en við höfum séð svo mikið af fallegum
ljósum á þessari leið, að þau eru engin
nýjung lengur. 1 myrkrinu mótar fyrir
turnum Krónborgarkastala — en inn á
Hafnar höfn siglum við flestir farþeganna
sofandi.
1 Höfn.
Á tuttugasta degi, klukkan 3,30 að
nóttu, — eða morgni er lagzt að Told-
boden í Höfn. Þar með er ferðinni þó ekki
lokið. Höfnin er full af ís, og klukkan er
orðin fjögur að degi, þegar Gullfoss er
kominn á sinn venjulega bás nærri Strand-
gade! Við Löngulínu liggja skipin hlið við
hlið með stefnin að hafnarbakkanum. Víða
eru menn að þvo og mála skip. Þeir þurfa
enga vinnupalla. Nú er hægt að standa á
ísnum við vinnuna! — Gullfoss er dældað-
ur milli allra banda. Stórmerkilegt, hvað
hann hefir þolað. Jæja, en til Hafnar erum
við þá komin eftir tuttugu daga ferð frá
Reykjavík.
Þetta er mér sagt, að sé lengstaferðmilli
Reykjavíkur og Kaupmannahafnar, sem
Gullfoss nokkurn tíma hefir farið og mesti
ís, sem hann hefir lent í. Einn stýrimann-
anna sagði mér, að hingað til hefði alltaf
ársins 1927 verið minnzt, ef um ís var að
ræða, en þessi ís væri langtum meiri en þá
var. „Þetta er ekki mikið á við ísinn
1927“, hefir verið sagt, en hversu lengi
skyldi nú verða miðað við ísinn 1940 ?
Leyfum okkur að vona, að það verði sem
lengst. —
Snemma í vetur var . þýzk Heinkel-
sprengjuflugvél, en þær eru notaðar
til árása á f jarlæga staði, neydd til
að lenda nálægt Edinborg í Skotlandi. —
Flugvélin var talsvert skemmd af kúlum
loftvarnabyssanna, en þó ekki meira en svo
að hinum brezku flugvélasérfræðingum
tókzt að kynna sér alla kosti hennar og
lesti. Nýlega hafa niðurstöður þessara
rannsókna verið birtar og eru þær þessar:
Heinkel-sprengjuflugvélar, sem notaðar
eru til langflugs, hafa tvo 12 cylindra
Juno-hreyfla af nýjustu gerð og hefir hvor
þeirra 1200 hestöfl. Benzíninu er dælt til
vélanna með nýrri aðferð og eru „carbora-
torar“ þá óþarfir.
Þó að benzíndælurnar væru mjög skemd-
ar af kúlnaregninu, þá tókst samt hinum
brezku sérfræðingum að gera svo við þær,
að hægt var að láta þær starfa og gátu
þeir þannig kynnt sér til fulls þessa hug-
vitssamlegu uppfinningu.
Mjög nákvæm athugun á vélinni leiddi í
ljós, að allur frágangur er fyrsta flokks,
og öll bygging flugvélarinnar er sérstak-
lega vönduð.
Samkvæmt prentuðum skrám er fund-
ust í flugvélinni má hún vega allt að 27400
lb., en tóm vegur hún 1400 lb. Mismunur-
inn á þessum tölum — 13300 lb. er því sá
þungi, sem flugvélin getur flutt, en það er
benzín, áhöfn og sprengjur. Heinkel-flug-
vélin getur flogið 274 mílur (ca. 450 km.)
á klst., en það er nokkra mílna meiri hraði
en brezku Wicker-Wellington flugvélarnar,
sem notaðar eru í langflug, hafa.
Hreyflar Heinkel-vélanna eru nokkru
kraftmeiri en brezkra véla af sömu gerð,
en brezku flugvélarnar eru mun heppilegri
í orustu. Heinkel-flugvélin hefir tvo
„fætur“ fyrir byssur (cannon guns), en
með þeim er hægt að skjóta gegnum öxul
flugvélaskrúfunnar, sem er holur. Að
þessu sinni hafði flugvélin þessar byssur
ekki meðferðis. Einnig hefir flugvélin þrjár
vélbyssur, eina fyrir framan flugmanninn,
aðra í miðju til þess að skjóta upp á við
og þá þriðju til að skjóta niður fyrir sig.
Vélbyssur (Poweroperated turrets),
sem hægt er að beina í allar áttir, og er
snúið með vélarafli, hefir flugvélin ekki,
en þannig byssur hafa brezku flugvél-
arnar.
Eitt \f því, sem vakti hvað mesta undr-
un brezku sérfræðinganna, voru benzín-
geymamir. Eldur læsti sig ekki í flugvél-
ina, er hún var neydd niður og var það
vegna þess, að benzíngeymamir lokuðu
fyrir sig sjálfkrafa, þegar kúlumar hittu
þá. Utan um þá er eins konar gúmmíhylki.