Vikan - 13.02.1941, Page 14

14
VIKAN, nr. 7, 1941
Spor í sandi.
Steinn Steinarr hefir sent frá sér ljóða-
bók, er hann gaf heitið „Spor í sandi“.
Maður heyrir ekki ósjaldan, þegar
minnst er á Stein og kveðskap hans, að
hann yrki ekki nema ,,rímleysur“ og ís-
lendingar séu lítið hrifnir af slikum ljóð-
um. En Spor í sandi taka af öll tvímæh
um það, að Steinn getur rímað og rímað
vel, og ekkert kvæði í þessari bók er illa
ort. Hér skal tekið eitt sýnishorn af svo-
kallaðri ,,rímleysu“. Kvæðið heitir „Stjörn-
ur“:
Langt úti í myrkrinu liggurðu og hlustar
á hnattanna eilífa söng.
Þú ert veikur og einn og vitund þín svífur
um svimandi víddir hins óræða geims,
í örvænum flótta á undan sér sjálfri.
Langt úti í myrkrinu liggurðu og hlustar
á hnattanna eihfa söng.
Og annarleg rödd mun í eyra þér segja:
Þú sjálfur ert einn af þeim.
Hér er annað kvæði, sannarlega engin
rímleysa. Það heitir „Hugleiðingar um
nýja heimsstyrjöld“:
Nú baðar jörð í blóði
og barist er af móði,
og þessu litla ljóði
mun lítil áheyrn veitt.
Og þótt ég eitthvað yrki
um Englendinga og Tyrki
má telja víst það virki
sem verra en ekki neitt.
Ég ligg hér einn og lúinn
úr lífsins harki flúinn,
og vilja og vopnum rúinn
á vinsamlegum stað.
Manns hug ei hátt skal flíka,
ég hefi barist líka
og átt við ofraun slíka.
En ekki meira um það.
Vort líf er mikil mæða
og margt vill sárið blæða.
Og knappt til fæðu og klæða
er kannske nú sem þá.
En samt skal sorgum rýma,
þótt sækist hægt vor glíma,
því eflaust einhvern tíma
mun einhver sigri ná.
Og berjist þeir og berjist
og brotni og sundur merjist,
og hash völl og verjist
í vopnabraki og gný.
Þótt borgir standi í báli
og beitt sé eitri og stáli,
þá skiptir mestu máli,
að maður græði á því.
Steini Steinarr er óhætt að halda áfram
að yrkja og koma kvæðunum á framfæri.
Það verður alltaf álitlegur hópur manna,
sem fýsir að lesa þau, og þeim mun fjölga
Við lestur þessarra „spora í sandinum“.
Vikunnar.
— 13. bolli. — 14. fjölda. — 16. merki. — 19.
tilgerð. — 21. dýrið. — 24. atv. o., miðst. — 26.
kona. — 28. í kirkju. — 32. fjallið. — 33. mikla. —
34. hella niður. — 35. yfirhöfn. — 36. kinda. •— 38.
starfsöm. — 39. björt. — 40. skera. —42. öldnu. —
45. innan á hryggnum. — 47. fræða. — 50. hlaða.
‘— 52. saum. — 54. tusku. — 58. lausn. — 59.
gengu. — 60. ís. — 61. sjónfærin. — 62. sam-
festing. 64. band. — 65. í homum. —- 66. högg.
— 68. sund. — 71. fugl. — 73. kaðall. — 76. tveir
eins.
Lárétt skýring:
1. grikk. — 6. hundur Gunn-
ars Hámundarsonar. — 11.
rennsli. — 13. deyfir. — 15.
umbúðir. -—■ 17. menn. — 18.
hreinn. — 19. söngvarar. — 20.
mann. — 22. frænda. — 23.
horf. — 24. íshroði. — 25.
teygðir. — 27. sein á fæti. —
29. högg. —- 30. skrá. — 31.
útskagi. — 34. eftir sláttu-
manninn. — 37. vistir. — 39.
grobba. — 41. forsetning. —
43. buddu. — 44. kúla. — 45.
ilát. — 46. uppgrip. -— 48. fugl.
■—■ 49. skrækja. — 50. dyl. —
51. loginn. — 53. lýtt til augna.
— 55. kona. — 56. greinar. — 57. í hreiðri. —
60. umgerð. — 63. klæðnaður. — 65. þagga. —
67. tré. — 69. enga eftirskilda. — 70. söngs. —
71. drykk. — 72. millirödd. — 74. snæddu. — 75.
fóru. — 76. hreifa. — 77. slungin. — 78. kvæði.
Lóðrétt skýring:
2. radíum. — 3. bókstafur. — 4. fráskilið. —
5. á fæti. — 6. sjór. — 7. vöntun. — 8. sjór. —
9. beygingarending. — 10. höfundur. —12. á kerti.
Lausn á 74. krossgátu Vikunnar.
Lárétt:
1. flóð — 4. töng. — 7. trúð. — 10. röð. — 11.
mold. —— 12. ljót. — 14. að. — 15. færi. — 16.
þjós. — 17. bæ. -— 18. varg. — 19. fóm. — 20.
fól. — 21. skati. — 23. flös. — 24. bull. — 25.
ólga. — 26. Gröm. — 27. vani. — 28. kál. — 29.
geit. — 30. lind. — 32. nr. — 33. seið. — 34.
híma. — 35. fæ. — 36. stig. — 37. hönd. — 38.
lön. — 39. rótin. — 41. vala. — 42. göng. — 43.
flag. — 44. mall. — 45. vagn. — 46. löng. — 47.
sund. — 48. saug. — 50. óf. — 51. mang. — 52.
barr. — 53. al. -— 54. hagi. — 55. kæft. — 56. ský.
— 57. kólga. — 59. megn. — 60. skar. — 61.
utan. 62. reið. — 63. skór. — 64. Ráðaleysisnefnd.
Lóðrétt:
1. Framsóknarflokkur. — 2. löð. — 3. óð. — 4.
torg. — 5. öli. — 6. nd. — 7. tjón. — 8. rós. —
9. út. — 11. Mæri. — 12. ljós. — 13. hæll. — 15.
fata. — 16. þröm. — 17. bóli. — 18. vagl. — 19.
flyt. — 20. fund. — 22. klár. — 23. frið. — 24.
bana. — 26. geir. -— 27. vind. — 29. gein. — 30.
líma. — 31. væng. — 33. stig. — 34. höll. — 35.
fönn. —36. stag. — 37. hald. — 38. lögg. — 40.
Ólöf. — 41. vang. — 42. gaur. — 44. muni. — 45.
vart. — 47. saga. -— 48. safn. — 49. hlýr. — 51.
magna. — 52. bæði. — 53. akam. — 54. hlað. —
55. keis. — 56. skóf. — 58. ótá. — 59. mey. —
60. ske. — 62. Re. — 63. S.N.
Úr sögu uppfinninganna;
Gleraugun.
A rabiskur rithöfundur talar þegar á
elleftu öld um gleraugun. Frægur
menntamaður enskur, Roger Bacon (d.
1294), talar víða um þau í ritverkum sín-
um. Hann var Franciscanamunkur, lærð-
ur mjög og í mörgu merkismaður. Sam-
tíðarmenn hans kölluðu hann Doctor mira-
bilis (Dásamlega doktorinn), og það er
fróðlegt að sjá það, hvernig hann hefir á
hinum myrku miðöldum séð fyrir ýmsar
mikilvægar framfarir og uppfinningar, sem
ekki hafa orðið að veruleika fyrr en nú á
síðari tímum. Það er sagt, að hann hafi
þekkt púðrið og segulnálina. Hann sá það
fyrir, að vagnar mundu geta hreyfzt án
þess að hestum væri beitt fyrir þá. Hann
þóttist viss um, að mönnum mundi ein-
hvern tíma takast að búa til flugvélar, og
hann trúði því, að jörðin væri hnöttótt. Á
þeim tímum, þegar Bacon var uppi, voru
slíkar hugmyndir álitnar villutrú, og illa
hefði farið fyrir honum, ef Clemens páfi
IV. hefði ekki haldið yfir honum hlífiskildi.
En þegar páfinn dó, var Bacon settur í
fangelsi og hafður í haldi í 14. ár. Hann
andaðist nokkrum mánuðum eftir að hann
var látinn laus.
Það er reyndar talið vafasamt, að hægt
sé að telja Bacon hinn raunverulega upp-
finnanda gleraugnanna. Venjulega er ann-
ar maður látinn njóta þess heiðurs. Hann
hét Salvino degli Armati og átti heima í
Florens um 1300. En árið 1482 er talað
um gleraugnasmiði í Núrnberg í Þýzka-
landi.