Vikan - 17.04.1941, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 16, 1941
3
í luniMilaiitiðn ití logara.
WILLIAM L. WHITE, sami höfundurinn, sem skrifaði
greinina LONDON BRENNUR, er kom í Vikunni nýlega,
segir hér á skilmerkilegan hátt frá tundurduflaveiðum
brezkra togara í Ermarsundi.
Afbragðs hundur, þó að hann sé
lítill,“ sagði skipstjórinn og tók
rottuhundinn í fang sér. ,,Hún
heitir Bella og við köllum hana Bellu
sprengjuheldu. Hún hefir verið með í hverri
ferð, síðan ég tók við Stellu Orion. Hún
hefir orðið fyrir steypiárás, vélbyssuskot-
hríð og tundurduflasprengingu. Mest gam-
an þykir henni að duflunum. Hún geltir
eins og f járhundur í hvert skipti, sem við
sprengjum dufl.“
Við stöndum uppi á brúnni á Stellu
Orion, sem einu sinni var togari, en er nú
tundurduflaveiðari í flota hans hátignar,
Bretakonungs. Brúin er raunverulega þak-
ið á stýrishúsinu girt með brynvörðum
stálplötum. Þegar ég lít niður bakborðs-
megin, sé ég pall og upp úr honum gægist
loftvarnavélbyssa. Önnur eins byssa er á
stjórnborða. Pram á og aftur á eru pall-
mynduð byssustæði með fjögra þumlunga
fallbyssum.
Ég sneri mér að skipstjóranum að sagði:
,,Ég býst við, að þér leitið hælis á bak við
stálgirðinguna, þegar þér verðið fyrir
steypuárás ?“
„Það hefir ekki nokkurii hlut að segja,
aðeins tíma- og orkueyðsla. Maður veit
aldrei, hvar sprengjan kann að hitta skip-
ið, og því ómögulegt að vita, hvar bezt er
að leita hælis. Maður getur eins vel staðið
og horft á leikinn. En stálgirðingin er ágæt,
þegar maður verður fyrir vélbyssuskot-
hríð. Þá veit maður úr hvaða átt það kem-
ur og getur því skriðið í skjól.“
Togarinn er á leiðinni út núna, og fer
fyrir þrem öðrum. Himininn uppi yfir
Ermarsundi er aðal vígvöllur styrjaldar-
innar og alltaf eru einhvers staðar reyk-
hnoðrar á lofti eftir orustu. I þrjátíu feta
hæð sjáum við móðukennda slóð eftir
þýzka Messerschmitt flugdeild, sem nýlega
flaug yfir í skipulegri fylkingu.
Við sjáum líka nákvæmlega staðinn, þar
sem sex Hurricane flugvélar steyptu sér
fyrir fáum mínútum yfir flugdeildina og
sundraði hinum beinu línum fylkingarinn-
ar, svo að þær urðu allar hlykkjóttar.
Orustan stendur enn yfir. I þessari miklu
hæð virðist allt svo óendanlega hægfara,
að það er erfitt að gera sér grein fyrir að
þessar örsmáu flugur, sem spinna aftur
úr sér hárfína reykjarþræði, skuli fljúga
með meira en þrjú hundruð mílna hraða
á klukkustund.
Sjórinn undir þessum orustuvelli er líka
vígvöllur. Bretar kanna það á hverjum
degi. En á næturna koma Þjóðverjar með
tundurdufl sín og sá fræi dauðans á skipa-
leiðirnar. Við erum á ferðinni innan um
þau núna.
Fyrsti stýrimaður bendir ýfir að Frakk-
landsströndum. „Þér gætuð látið okkur
vita, ef þér sjáið bregða fyrir blossum
þarna. Eitt fallbyssuvirkið skaut meira en
hundrað skotum að okkur á miðvikudag-
inn var. Það getur verið, að þeir hafi álitið
okkur vera skipalest, því að þeir skipta sér
sjaldan af togurum.
„Hvað hittu þeir marga togara?“
„Þeir hafa aldrei hitt neitt skip ennþá,
þó að ein kúla hafi að vísu lent í kjölfari
okkar, tæpa tuttugu metra fyrir aftan
okkur.“
„Hvað gerið þið, þegar þið sjáið blossa?“
„Lítum á klukkuna,; því að þá vitum við,
hvenær tími er kominn til að leita sér
skjóls á bak við borðstokkinn. Fallbyssu-
virkið er sem sé tuttugu mílur í burtu.
Kúlan er eina mínútu og tuttugu sekúndur
að fara þá leið frá því að blossinn sést —
það er nógur tími til að kveikja sér í síga-
rettu áður en maður skríður í skjól.“
Varpan okkar er tvö hundruð metra
langur stálstrengur, sem gefinn er út frá
öðrum borðstokknum. Á enda strengsins
er festur fljótandi tinfiskur á lengd við
mann. Lóðrétt neðan í honum hangir þunn
stálplata, í líkingu trollhlerana, sem margir
kannast við.
...........
I Vitið þér pað?
= 1. Hvenær sögðu Bretar og Frakkar i
i Þjóðverjum stríð á hendur?
: 2. Hve margar miljónaborgir eru í i
i Ástralíu ? E
: 3. Hvaðan kemur mesti hlutinn af gúmmí- =
framleiðslu heimsins?
i 4. Hvað hét frægasti stjórnmálamaður i
: Aþenu í fomöld?
i 5. Hver er 3. landskjörinn þingmaður?
| 6. Hvenær tóku Þjóðverjar Memel og i
gerðu griðarsáttmála við Lithauen?
i 7. Hver var upphafsmaður þess, að Islandi i
var skipt i fjórðunga og hvenær var i
i það gert?
= 8. Hvenær gáfust Finnar upp fyrir Rúss- i
i um ? i
i 9. 1 hvaða Evrópulandi er 38% af landinu i
fyrir neðan sjávarmál?
i 10. Hvaða ríki í Evrópu tapaði mestu j
landsvæði' í heimsstyrjöldinni 1914— i
j 1918? Í
I Sjá svör á bls. 15. i
'‘'‘lllllllllllllll iiiiiii in ll ll lll lll li iii 1111111111111111111111111 iiiiiiiiiiiiiiiikV*
Þessi plata, sem hefir svipað hlutverk
og trollhlerinn, er um það bil á 12 feta
dýpi. Þegar við höldum áfram með jafnri
ferð, spennir hlerinn strenginn út til hlið-
ar — eins og hlerarnir á vörpunni spenna
í sundur vörpuopið — þannig að strengur-
inn myndar 45 gráðu horn við stefnu
skipsins.
Strengurinn, sem gerður er úr sérstöku
stáli, verkar líkt og eins konar neðansjáv-
arsög eða tvö hundruð metra langt hnífs-
blað. Hann klífur sjóinn undir tundurdufl-
unum og sker í sundur festarnar, sem þau
liggja við, svo að þeim skýtur upp á yfir-
borðið og er þá hægt að eyðileggja þau.
Við erum forustuskipið í okkar flota-
deild. Aftan við flothylkið okkar er næsti
togari. Leið hans er aðeins innan við kjöl-
far tinfisksins, þannig að hann siglir allt-
af eftir svæði, sem við erum nýbúnir að
slæða. Stálstrengurinn frá honum liggur
eins og hjá okkur tvö hundruð metra út
í óslætt svæði, og þannig sigla allir tog-
ararnir hver á eftir öðrum.
Allt í einu tekur brúin að skjálfa. Bella
sprengjuhelda opnar skoltinn og geltir af
kæti. Miðja vegu á milli okkar og tinfisks-
ins rís stutt og mjó vatnssúla upp í loftið.
„Hver fjandinn!“ segir fyrsti stýrimað-
ur og gefur skipun um að stöðva skipið.
„Helvítis beinið!“ segir fyrsti stýrimað-
ur gramur. „Þetta var ein af þessum litlu
sprengjudjöflum, sem þýzkarinn setur út
til að gera okkur tundurduflaveiðurunum
lífið leitt. Það er lítið dufl, sem lagt er
þannig, að það snerti aðeins strenginn
okkar, og springur þá og tætir hann í
sundur. Nú verðum við að nema staðar
til að setja út nýjan streng.“
„Einhvér okkar hittir sennilega á eitt-
hvert stórt dufl innan skamms. Þegar
þýzkarinn leggur út verulega stórt dufl,
þá ver hann það venjulega með mörgum
svona smáduflum."
Ég dáist að því, með hve mikilli ná-
kvæmni þessir menn slæða ákveðin, út-
mæld svæði. Fyrst skipta þeir Ermarsundi
í reiti á kortinu. Því næst þræðir hver
tundurduflaveiðari nákvæmlega sína
merkjalínu með síendurteknum staðar-
ákvörðunum. Skekkja, sem næmi örfáum
hundruðum metra gæti orðið þess valdandi,
að eftir yrði skilið óslætt svæði, og það