Vikan - 03.02.1944, Blaðsíða 14

14
VIKAN, nr. 5, 1944
mundabil fer bóndadóttir að raka hjá kaupa-
manni og gengnr seint á ljána. Hún fer nú úr
utanyfirfötunum og keppist við sem hún orkar,
en hefir ekki við að heldur. Um nónbil hleypur
hún heim, sækir fulla grautarfötu, og ber til
kaupamanns og kastar átta spánum í slægjuna
hjá fötunni. Þá mælti kaupamaður: ,,Á einn að
sleikja?“ Bóndadóttir svarar: „Svei þér nú; þetta
varstu meiri mér.“ Var svo sagt, að kaupamað-
ur hefði átta púka sér til hjálpar við sláttinn,
en bóndadóttir sjö, og hún hafi aldrei séð þann
áttunda. Er svo mælt, að síðan færi kaupamað-
ur úr lörfum sínum, og hafi hann innanundir verið
skrautbúinn maður og hinn ásjálegasti. Bar hann
bónorð sitt upp við bóndadóttur og fékk hennar,
og bjuggu þau síðan á bæ þessum eftir föður
hennar og endar svo saga þessi.
(tjr þjóðsögum J. Árnasonar).
Mannlýsing.
Bréfa-Runki var fremur hár maður vexti,
magur mjög og krangalegur, lotinn í herðum,
leggjalangur og útskeifur. Hann var ljós á hár
•g skegg, skarpleitur í andliti, augun greindar-
leg, ennið hátt og svipurinn góðmannlegur, en
einarður vel. Hann var jafnan órakaður með
óklippt hár á höfði og lagðist það niður um háls
og vanga.
Bréfa-Runki var fámáil maður, jafnvel þurr á
manninn og gat stundum verið önugur við
fyrsta ávarp, en viðræðugóður þó, er til lengdar
lét, einkum þá er hann varð þess var, að við-
talið laut að alvarlegum málum, en var ekki neitt
,,grín“ við hann sjálfan eða umræðuefnið. Væri
að honum sveigt, var hann skjótur til svars og
svaraði vel fyrir sig, án þess að á honum heyrð-
ist eða sæist, að hann reiddist. Hann hætti þá
samtalinu, hafði sig á brott og gaf þeim, er bekkj-
ast vildi við hann, aldrei færi á því framar, að
eiga orðastað við sig. Græskulausu gamni tók
hann vel, en aldrei sá ég hann hiæja. Hann leit
stundum út undan sér, brosti kankvislega, og
síðan kom stundum dálítið meinlegt og fyndið
svar.
Ávallt var Bréfa-Runki fótgangandi, með nokk-
uð snjáða húfu á höfði, mórauða af elli, eða
þá sjóhatt. Þunnan trefil hafði hann um háls-
inn og einskeftuburu utan yfir svörtum jakka
eða úlpu, sem grænleit var orðin af elli, en
órifin og lítt bætt. Óþrif hafði hann engin. Hann
var í ljósleitum buxum og sokkum mórendum,
brettum utan yfir buxurnar upp við hnén með
spjaldofnum sokkaböndum, vöfðum neðan hnés-
bóta. — Islenzka skó hafði hann á fótum, óbrydd-
aða og leistalanga, því að hann var með fót-
stærri mönnum. Ristarþvengir voru í skónum.
Hann mátti því heita sæmilega til fara af flakk-
ara til, sem sumir töldu hann vera, en það var
rangnefni. Þeim, sem reynt höfðu ráðvendni -og
trúmennsku Bréfa-Runka og slcildu það, hversu
mikið nauðsynjaverk hann var að vinna í ann-
ara þarfir án þess að hafa hagsmuni sjálfs sín
fyrir aug-um, kom ekki til hugar að velja honum
neitt óvirðulegt nafn. Hin dæmafáa trúmennska
hans og samvizkusemi i öllu varð til þess, að
menn höfðu mætur á honum og virtu hann að
verðleikum. Þegar hans var von, áttu menn það
víst, að þar var vinur á ferð, ýmist með gleði-
fregnir frá vinum og ættingjum, eða þá eldheit
ástarbréf frá elskhuga úr mikilii fjarlægð. Hann
kom með „fréttir að heiman“ um vellíðan konu
og bama, manna og málleysingja. Hann var
jafnvel með munnlegt trúnaðarmál, sem englr
aðrir máttu vita, og hann átti að „koma með orð
eða bréf til baka.“
Sveit úr sveit, sýslu úr sýslu hafði allt þetta
hvílt á herðum Runka og í huga hans, þegar
irnnn á sinni löngu leið, oft torsóttri mjög, þramm-
aði þegjandi sin seinu og löngu skref dag eftir
dag og hugsaði um það eitt, að gera skyldu
sína, reynast trúr til dauðans.
Þegar Bréfa-Runki var beðinn að koma ein-
hverju lítilræði til skiia, sagði hann oftast þetta:
217
Vikunnar.
Lárétt skýrihg:
1. grútarlampi. — 4. rómuð. — 7.
lin. — 10. liðdýr. - 11. hæð. — 12.
nær dyrum. — 14. sk.st. — 15. hrasa.
— 16. rukka. — 17. sk.st. — 18. fús.
— 19. nauðsyn. — 20. rölt. — 21.
slæmur. — 23. blásin lönd. — 24.
glatað. -— 25. nízk. — 26. röð. — 27.
Norðurlandabúi. — 28. gort. — 29.
farir. — 30. heiður. - - 32. far. (Bh.).
— 33. auli. — 34. auglýst. — 35.
vísuorð. — 36. mánuður. — 37. væta.
— 38. nafar. — 39. handleggir. —
41. stafur. — 42. úlf. — 43. dugleg.
-— 44. hátt. — 45. álas. — 46. hæðir.
— 47. skríkja. — 48. rófa. — 50. tveir
eins. — 51. fleytur. — 52. kornéi. — 53. líta. —
54. málmur. — 55. gróður. — 56. dauði. — 57.
fullsælu. — 59. hamingja. — 60. baggi. -— 61.
læra. — 62. frú. — 63. gagnlega. — 64. þeir sem
reyha kraftana (þf.).
Lóðrétt skýring:
1. kjörhríðina. — 2. þyngdarein. — 3. sam-
stæðir. — 4. fer í loftinu. — 5. bók. — 6. reið. —
7. kvæðisbrot. — 8. slóði. — 9. skeyti. — 11.
skip. — 12. illúðlegt hljóð (sögn). — 13. lurk. —
15. ellimóð. - 16. hróp. — 17. tungl. — 18. fædd-
um. — 19. fornafn. — 20. horfi. — 22. endaði. —
23. ígerð. — 24. oft. — 26. mikill. — 27. ruddi.
— 29. fóðrir. — 30. saklaus. — 31. harmur. —
33. skipshluti. — 34. kæra. — 35. okkar. — 36.
sumar. — 37. 'gripdeilda. — 38. staut. — 40.
straumur. — 41. ræða. — 42. á auga. ■— 44.
lögur. — 45. galið. - 47. ójafna. — 48. hirða.
■— 49. mæla. — 51. tvær. — 52. lofum. — 53.
raunin. — 54. tugga. — 55. sinna. — 56. afhendi.
- 58. tangi. — 59. nið. — 60. sjón. 62. kvað
(stytting). — 63. ónefndur.
Lausn á orðaþraut og bls 13:
STEINDÓR.
S ARGÁ
T ASK A
EIÐAR
ILIN A
N Æ R I R
DORGA
ÓSK AR
BOLLA
Svör við Veiztu —? á bls. 4:
1. Grískt sorgarleikaskáld, uppi 480—406 f. Kr.
2. Hann var austurrískur (1732—1809).
3. Eftir Sigurð Pétursson (1759—1827) og heita
„Danir leita Grænlands (1786)“.
4. Eitt af frægustu ljóðskáldum Englendinga.
5. 384 km.
6. Á Sauðárkróki, 22. febrúar 1881.
7. Ur orðskviðum Salomons.
8. Frægur spænskur málari (1599—1660).
9. Cordell Hull.
10. Skozkur heimspekingur og söguritari (1711
—1776).
„Ég heyri, hvað þú segir.“ Þetta var loforð, sem
aldrei brást. — Áður fyrrum var það almenningi
næg sönnun fyrir uppfyllingu loforða manna,
jafnvel þótt umkomulitill förukarl hefði eigi
ákveðnari orð en þetta, er hann iofaði einhverju.
Hvemig er þessu varið nú á tímum? — Hvað
hefir valdið þeirri gerbreytingu, sem nú er orð-
in á hugsunum manna, orðum og athöfnum á
svo skömmum tíma?
Það er trúleysið á sjálfan sig og allt það, er
mönnum á að vera og þarf að vera heilagt og
óhagganlegt. Trúleysið á guð, réttlætið og sann-
leikann. Þvílíkt trúleysi og vantraust á sjálfum
sér eða öðrum þekktist ekki meðal almennings á
mínum slóðum áður fyrrum, og Bréfa-Runki
þekkti það ekki heldur. Hann var sannur Skaft-
fellingur, sannur Islendingur, þótt fátækur um-
Lausn á 216. krossgátu Vikunnar.
Lárétt: 1. móar. — 4. brok. — 7. sóar. — 10.
afl. — 11. leik. — 12. verð. — 14. rá. — 15. geit.
— 16. laka. — 17. vá. — 18. ærið. — 19. bögu. —
20. rak. — 21. fóður. — 23. fugl. — 24. lega.
25. ösin. — 26. kóng. — 27. bein. — 28. lán. — 29.
fala. — 30. kast. - - 32. dr. — 33. rauk. — 34.
væta. — 35. lá. — 36. senn. — 37. haft. — 38.
hel. — 39. netin. - 41. fóru. — 42. keik. - 43.
amar. — 44. sæla. — 45. hlið. — 46. rif. — 47.
torf. — 48. svið. — 50. tl. — 51. mala. — 52.
stef. — 53. fl. — 54. ball. — 55. spöl. — 56. kló.
— 57. flúra. — 59. otar. — 60. ólán. — 61. laug.
— 62. ásar. — 63. árið. ■— 64. afmælisfagnaður.
Lóðrétt: 1. margföldunartafla. — 2. ófá. — 3.
al. 4. beið. — 5. rit. — 6. ok. — 7. seku. — 8.
óra. — 9. að. —■ 11. leir. — 12. vagl. —■ 13. káka.
— 15. grun. -— 16. lögg. — 17. vagn. — 18. æðin.
— 19. buna. — 20. reit. — 22. ósár. — 23. fólk.
— 24. lesa. — 26. kaun. :— 27. batt. — 29. fann.
— 30. kæfu. — 31. bálk. — 33. reir. — 34. vara.
— 35. leið. — 36. staf. — 37. hólf. — 38. heið. -
40. Emil. — 41. færa. — 42. klif. — 44. soll.
45. hvel. — 47. tala. — 48. stör. — 49. flón. -
51. margæ. — 52. spara. -— 53. fláðu. — 54. búum.
— 55. staf. — 56. klið. — 58. laf. — 59. oss. —
60. óra. — 62. ái. — 63. án. —
renningur væri. En flakkari, förukarl eða um-
renningur var hann þó eigi í þeim skilningi, að
hann væri betlari, sníkjudýr eða landeyðumaður.
Hann var ferðalangur, sem var að inna af hendi
nauðsynlegt þjóðnytjastarf, fjölda manna til
ánægju, gagns og gleði.
Bréfa-Runki lét hvern þann, er hann var miili-
göngu- eða trúnaðarmaður fyrir með bréf eða
böggla, um það, hvað hann vildi ,,þægja“ honum
fyrir það. Hann setti aldrei neitt verð á þá vinnu
sína. Hitt var nóg, að hann fékk oftast, og senni-
lega ávallt, ókeypis næturgistingu og góðgerðir
fyrir sig og hest sinn, væri hann þá með nokk-
urn hest. En áreiðanlegt má telja það, að menn
,,viku“ honum vel: nokkrum aurum, fataflík eða
öðru því, er honum kom vel. — „Guðsást og góðar
þakkir fyrir veittar velgerðir," var svo kveðjan
að skilnaði. (Or Söguþáttum landpóstanna).