Vikan - 16.12.1948, Side 15

JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1948
15
Skipskettir
ORGUN EINN bjargaði 2. stýrimað-
ój ur tveimur lífum — ekki mannslíf-
um, heldur lífum tveggja ferfæil-
inga. Á síðasta augnabliki hafði
hann komið í veg fyrir að tveimur
kettlingum væri kastað í sjóinn í poka, sem stór
steinn var festur við. Hann tók þesga litlu mun-
aðarleysingja með sér út í „Esmeröldu" gömlu,
sem lá við akkeri á höfninni.
„Bryti, lítið eftir þessum tveim vesalingum,"
sagði hann, þegar hann kom á skipsfjöl. Þeir
verða góðir á rotturnar, þegar augnatýrurnar í
þeim stækka dálítið meira.“ Þeir höfðu aðeins
ofurlitlar blikandi rifur í stað augna og liktust
helzt tveimur mjúkum, hvítum ullarhnoðrum.
„Allright, herra,“ sagði brytinn. Hann hafði
víða farið og sletti oft ensku.
Það var búið um kettlingana í tómum rúsínu-
kassa, sem var látinn undir eldhúsborðið í hom-
ið fjarst dyrunum. Þarna var hlýtt og notalegt,
en dálítið dimmt, en kettir sjá vel í dimmu,
,svo það dró ekki úr vellíðan þeirra.
Það var hlýlegt og þægilegt þarna inni, en
úti var kalt og hryssingslegt. Það var komið
fram yfir veturnætur og við lágum með full-
fermi, albúnir í Spánarsiglingu á höfninni í
Beckholm. Haustvindurinn þaut eins og ósýni-
legur risafugl yfir láð og lög. Við og við heyrðist
ýlfrið í honum og í iðunum af vængjaburði hans
dönsuðu fyrstu snjóflygsur vetrarins. Höfnin
var alauð. Skipin, sem lagt hafði verið í vetra-
lægi við Runsala Land, voru ósköp ömurleg að
sjá, mannlaus og með seglalausar rár í hálf-
dimmunni. Litlu eimbátarnir voru hættir að
ganga, engir dráttabátar sáust nú með háfermd-
ar timburferjur í eftirdragi og hvergi sáust nú
skemmtisnekkjur sumarsins hlaðnar kátu ferða-
fólki. Furuskógurinn á ströndinni var ber og
biaðlaus og jók á ömurleik umhverfisins. Það
var haustblær og drungi hins deyjandi sumars
á öllu.
Skipshöfnin á „Esmeröldu“ var nýkomin um
bord. Allt var á tjá og tundri og matvæli og
annar skipsforði lá eins og hráviði urn þilfarið.
Verið var að ljúka við hreingerningu á klefa
yíirmannanna. 1 klefa skipshafnarinnar stóðu
s'ómannakisturnar enn þá í reipum og fyi’ir-
bönd fatapokanna voru enn óleyst.
Eldhúsið var eini staðurinn, þar sem allt var
b.art og hreint, og þar gekk brytinn að starfi
sínu með uppbrettar ermar og hvíta svuntu og
samlita húfu, rólegur og ákveðinn og alveg eins
og heima hjá sér.
„Ég get svo sem vel trúað, að þið viljið fá
mciri mjólk, átvöglin ykkar,“ sagði hann önugur
r.rn Ieið og hann jós brennheitri súpunni upp í
tinfatið okkar. — Ég var léttadrengur á skipinu
og eitt af verkum mínum var að bera skips-
höfninni matinn.
„Fáum við mjólk á þessu skipi,“ sagði ég
sakleysislega.
Rjúkandi ausan stanza^ði á ferð sinni milli
fatsins og pottsins og brytinn starði á mig stein-
hissa. Svo hló hann góðlátlega.
„Er þetta fyrsta ferð þín?“ spurði hann.
„Nei, næstfyrsta," svaraði ég.
„Og samt geturðu hugsað þér, að sjómenn á
finnskum skipum séu aldir á mjólk!“ Hann
hélt áfram að ausa upp súpunni. „Þeir gera
það varla á þeim amerisku. — Nei, ég var að-
eins að tala am kattaskammir, sem þeir hafa
dembt á mig,“ hélt hann áfram, þegar fatið var
orðið fullt. Hann þurrkaði sér um hendurnar á
svuntunni og benti með ' fætinum út í hornið
undir borðinu. „Eins og ég hafi svo sem ekki
Sönn saga úr sjómannalífi
eftir Nylander
nóg að gera, án þess að hugsa um heilt dýra-
safn.“
„Komdu nú, kisa litla,“ heyrði ég hann tauta.
„Drekktu nú svolítið meira, litla mjólkurtrýni!
Sem ég er lifandi, litla bjarteyg, ég held þú
sért bara sofnuð með trýnið niðri í undirskál-
inni!“ Rödd hans var svo mjúk og laðandi, að
ég ætlaði varla að þekkja hana.
Þegar hann varð þess var, að einhver var í
dyrunum, stóð hann upp og varð dálítið vand-
ræðalegur.
„Vissulega verður það til lítils góðs, að stýri-
maðurinn neyddi mig til að taka við þessum
kettlings-greyjum,“ sagði hann stygglega.
„Hvernig getur honum dottið í hug, að ég hafi
tíma til að sinna þeim? Ég gæti bezt trúað,
að hann kæmi einn góðan veðurdag með tvö þrjú
folöld handa mér að hirða! Nei það hefði verið
betra, bæði fyrir mig og þá, ef þeir lægju nú
á hafsbotni, — og líklega verða það fyrr eða
síðar forlög þeirra."
Meðan hann lét dæluna ganga, tók ég mér
bessaleyfi til að skoða þessa litlu skjólstæðinga
hans nánar. Þeim hafði tekizt að hvolfa undir-
skálinni, sem þeim hafði verið gefin mjólkin á,
og virtust nú vera að leita að þægilegasta staðn-
um, innan um tuskurnar í kassanum, til að fá
sér síðdegisdúrinn. Þeir snerust þarna um
sjálfa sig, eins og í hálfgerðum vandræðum og
öðru hverju ráku þeir upp litlu trýnin, eins og
þeir væru að spyrja ráða, en vom að öðru leyti
eins og svolitlir ullarhnoðrar.
„Ég þekki gamla konu í Hallarstræti. Ef
þú vilt, skal ég tala við hana. Kannske hún
vilji taka þá.“
„Hvað varstu að segja?“ sagði hann. „Koma
þeim til einhverrar kerlingar. Nei, það þýðir
ekki við þessa ketti. — Svo geta þeir líka orðið
nytjaskepnur á þessum gamla rottukláf," bætti
hann við í mýkri rómi. „Fyrsti áfanginn er
ætíð erfiðastur, eins og hjá dreng í fyrstu ferð —
eða annarri — með óharðnaðar kjúkur.“
„Mjá — mjá“ heyrðist frá rúsínukassanum í
horninu.
„Nú’ — nú, eru þið byrjaðir aftur, garmarnir
ykkar. Þið ærið mig með þessu stöðuga kveini."
Þegar ég leysti upp föggur mínar, síðar um
kvöldið, fann ég stóra rýju úr prjónaðri ullar-
flík, sem ég gat vel misst. Ég laumaðist inn 1
eldhúsið meðan brytinn var fjarverandi, með
rýjuna undir treyjunni. En ég var of seinn. Ofan
á þeim var ábreiða úr mjúkum, voðfelldum dúk,
og þegar ég lyfti henni upp, sá ég sama
voðfellda efnið var undir þeim. Kettlingarnir
,,hrutu“ af vellíðan; þeim leið sýnilega mjög
vel.
Það er gamalt máltæki, að maður vaxi meðan
maður sefur og þetta átti sannarlega Irka við
kettlingana okkar. Það var ótrúlegt, hvað þeir
stækkuðu mikið, — en þeir voru líka alltaf
sofandi. Á meðan öll veröldin er aðeins einn
rúsínukassi, verður tímanum heldur ekki eytt á
gagnlegri hátt.
I fyrstunni veittu kettlingarnir umhverfi sínu
utan við rúsínukassann litla eftirtekt. Þeir sýndu
.lítinn áhuga fyrir stjórn skipsins og komu aldrei
út á þilfar. Þeir höfðu þegar verið á siglingu
um Eystrasalt í þrjár vikur í andviðrum og öfug-
streymi, legið um tíma í Kaupmannahöfn og
siglt út Eyrarsund, framhjá Helsingjaeyri og
voru nú komnir út í Norðursjó, án þess að veita
því nokkra eftirtekt. Brytinn gætti þeirra, eins
og þeir væru barnabörn hans og vakti yfir þeim
eins og afbrýðisamur eiginmaður, en til þess
að halda virðingu sinni lét hann sem minnst á
þessu bera.
Brátt varð rúsínukassinn kettlingunum samt
of þröngur. Þeir léku sér og byltu um eldhús-
gólfið, upp á eldhússkápnum, á borðinu og upp
um allar hillur. Þeir voru í stöðugum eltingaleik,
veltust hvor um annan og léku allar þessar með-
fæddu kattalistir, sem þeir skemmta bæði sér
og öðrum svo oft og vel með.
Ég held helzt að þetta endi með þvi, að ég
fleygi ykkur báðum fyrir borð,“ sagði brytinn
við eitt slíkt tækifæri.
Kvöld eitt, nokkrum vikum síðar, stóð ég á
þilfarinu og hallaðist út yfir borðstokkinn; fann
ég þá eitthvað snerta olnboga minn. Ég leit við
— það var kisa — eða öllu heldur önnur hvor
kisan, því þær hétu ekkert ennþá, og voru ó-
þekkjanlegar i sundur. Mér var bylt við, því að
öldustokkur á skipi er ekki staður fyrir lítið
stálpaðan kettling á kvöldgöngu. En kisa virtist
eins örugg þarna, eins og hún væri á þurru landi.
Hún var sýnilega undrandi yfir glitrandi, freyð-
andi sjónum við skipshliðina og jafn hissa var
hún á kastljósi frá vita í landi, sem blikaði til
okkar við og við í hálfdimmunni. Ég var að
rétta út höndina, ósköp hægt og varlega, til þess
að hræða hana ekki, þegar önnur hönd kom og
þreif í hnakkadrambið á henni og svifti henni
burt af öldustokknum. Þegar ég leit um öxl,
brá fyrir blaktandi svuntu brytans, um leið og
eldhúsdyrunum var skellt aftur. Á næsta augna-
bliki mátti heyra á aumkunarlegu kattarveini,
að kisa mundi vera að reyna mótlæti lífsins,
ef til vill fyrsta sinni á æfinni.
Þegar ég kom frá stýrinu um kvöldið klukkan
ellefu og gekk fram hjá eldhúsinu, logaði ennþá
ljós þar inni og einhver var að tala. Ég gægðist
inn. Brytinn var þar einsamall og var að tala
til skjólstæðinga sinna í áminningarrómi:
„Mundu það nú, kisa mxn, að þú mátt aldrei
ganga á borðstokknum. Hvernig gat líka svona
stór og væn kisa verið svona hugsunarlaus. að
gera mig alveg dauðhræddan ? Ó-ó, tis, tis.“
Hann talaði tæpitungu við kettlingana, alveg
eins og hann væri að tala við börn. En ekkert
hljóð heyrðist úr horni, sem gæfi til kynna að
á hann væri hlustað. Kettlingarnir voru að lík-
indum steinsofnaðir og búnir að gleyma með-
læti og mótlæti dagsins.
Þegar brytinn lokaði eldhúsinu um kvöldið,
mættumst við á þilfai’inu.
„Ef þú sérð kettlingana vera að flækjast fyrir,
úti á þilfai'i, þá fleygðu þeim inn i eldhúsið."
sagði hann. „Það er nóg, að þeir geri óþægindi
á einurn stað.“
„Ég skal gera það, bryti,“ svaraði ég.
„Hvað var brytinn að segja?“ spurði annar
stýrimaður, þegar brytinn var farinn. Hann stóð
í lyftingunni og beygði sig yfir framgrindurnar.
,,Æ, hann var að fjargviðrast yfir köttunum
sínum,“ svaraði ég.
„O blessaður garnli, góðhjartaði Grautar-
Hallinn," sagði stýi’imaðurinn og hló. „Heldurðu
að hann hafi ekki keypt tíu dósir af niðursoð-
inni mjólk, fyrir sína eigin peninga, hjá Sjerbeck
í Kaupmannahöfn, þegar við lágum þar!“
Sunnudagsmoi’gun einn, hálfum mánuði síðar,
sat ég á eldhússþrepskildinum og skrældi kart-
öflur. Kettlingarnir voru að leika sér og elta
hvor annan. Brytinn var öðru hvoru að siða þá,
en virtist þó vera í ágætu skapi. Hann söng og
blístraði viðstöðulaust, en gaf þó gætur að pott-
um sínum og pönnum.
„Maður þarf sjálfsagt að bera skyn á flesta
hluti, til þess að vera bryti á svona stóru skipi.“
sagði ég.
„Þú heldur það, drengur minn, af því að þú
ert svo fáfróður. Sannleikurinn er sá, að maður
þarf ekkert að kunna, til þess að vera bryti
hér. Þú ættir að vera á amerísku skipi, eða skipi
frá Nýja Skotlandi. Þar er dálítið að gera í