Vikan - 16.12.1948, Blaðsíða 40

40
JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1948
Ráðningar á dægradvöl
bls. 9—10.
I. Tímaspursmál um vörubíl.
1. Myndirnar voru teknar í þess-
ari tímaröð: 2 — 4 — 1 — 3.
Brunahaninn lekur og á götunni
myndast því pollur. Þar eð lekinn
er áberandi á öllum myndunum, hefði
pollurinn ekki náð að þorna upp þó
að hann hefði verið stærri. Þess
vegna fer pollurinn stækkandi, og
með tilliti til þess, verður ofangreind
tímaröð myndanna óyggjandi.
2. Nei. Droparnir úr brunahanan-
um falla lóðrétt, en svo hefði
ekki getað verið, ef mikill vind-
ur hefði geisað.
3. Hann var að fara upp í fólks-
bílinn.
4. Það var verið að taka af vöru-
bílnum.
5. Nei. Frá fargangursgeymslu bíls-
ins, sem sést á neðstu myndinni,
er öðruvísi gengið heldur en frá
farangursgeymslu bílsins á næst-
neðstu myndinni.
6. Nei. Einn af þremur efstu pökk-
unum hafði verið tekinn niður.
7. 4. mynd (næst-efsta myndin).
Leki brunahanans var jafn þeg-
ar hinar einstöku myndir voru
teknar, en pollurinn á götunni
hefur stækkað mest frá því að
3. mynd og þangað til 4. mynd
var tekin.
II. A, B og P.
Sbr. meðfylgjandi mynd.
A
R R A
p p" P P
A
R A
R
III. I umsátursástandi.
Sbr. meðfylgjandi mynd.
V. Athygllsverðir búnaðarhættir.
1. Heysáturnar eru óeðlilegar að
lögun. 2. Fuglinn hefir gert sér hreið-
ur á þakinu. 3. Kýrin við hliðið hefir
hjartarhorn. 4. Hesturinn í hlöðunni
hefir einkennilega langa fætur, að því
er virðist. 5. Uglan er úti um há-
bjartan daginn. 6. Tréð hefir tvenns-
konar blöð. 7. Kýrin sem liggur, hefir
hestseyru. 8. Hesturinn, sem er að
drekka úr fötunni, hefir kýreyru. 9.
Eitt svinið hefir tvo sterkta. 10. Hitt
svinið hefir hundseyru. 11. Hænsnin
eru að synda. 12. Gæsin hefir hænu-
lappir. 13. Rós hefir vaxið á þyrni-
runna. 14. Láki bóndi er með pípu-
hatt.
VI. Um víða veröld.
1. Borneó. 2. Irland. 3. Nýja-
Guinea (Papua). 4. Vestur-Indíur.
5. Island. 6. Stóra-Bretland. 7. Nýja-
Sjáland.
Vn. Einkennileg skepna.
Hvítabjörn (hausinn), zebradýr
(hálsinn), hest (framlappirnar),
pardusdýr (búkurinn), svín (aftur-
hlutinn) og íkorna (rófan).
VIII. Þraut fangavarðarins.
Fangavörðurinn setti hina sex
strokufanga í klefa nr. 10, 22, 25,
39, 56 og 59.
Hestar, tungl og þrír menn í dal
Smásaga eftir Erling
IV. Það er gert með speglum.
Sbr. meðfylgjandi mynd. (Endur-
varpshornið og aðkastshornið eru
jafn stór).
Það var engin tilviljun, að Jón
sagði við mig, spotzkur, og tróð
höndum djúpt í vasana: nú kemur
þú með mér fram eftir og hjálpar
mér að reka inn. Einbúi í Laugaseli,
göngur í íslenzkri sveit, heiðbjartur
himinn og tunglskinsnótt fram und-
undan — dapurleg dalakyrrð. Og þó
ég væri dauðþreyttur eftir daglanga
leit og Skjóna væri sárfætt og illa
farin, þá hlaut ég að segja já. Hann
leit þannig á mig og sagði það þann-
ig, spotzkur, um leið og hann tróð
höndum djúpt í vasana, að ég hlaut
að segja já.
Við tókum okkur hnakk og lögð-
um á og Jón sagði: ég býst við að
við verðum fljótir. Ég þarf bara að
kanna féð og marka nokkur lömb.
Það er tungl í kvöld, sagði ég.
Stjáni kom líka. Hann var með
stóra glansdershúfu.
Við vorum í góðu skapi á fram-
eftirleiðinni og riðum hratt. Við töl-
uðum saman um kynbætur sauðfjár
og Kleifafé og hrúta að norðan, sem
Jón keypti í haust, kollótta. Jón vildi
ekkert nema kollótt fé. Hann sagði
það væri staðreynd, að það væri
miklu þyngra í vigt. Hann sagði líka
það væri betur byggt. Það var glampi
í augum hans.
Herðakamburinn ? sagði ég.
Já, sagði Jón, hyrnt fé er alltaf
miklu hærra um herðakambinn, og
með aldrinum kemur slakki í bakið.
Það er bara hornunum að kenna. Þau
eru svo þung.
Ég sagði: Hrútur með stór og
voldug horn, það er hreint og fallegt
og virðulegt dýr. Maður er næstum
hræddur við hann.
Fý, sagði Jón, við erum ekki að
rækta horn heldur lcjöt: fallegan
hrygg og bringu í súr. Aldrei nokk-
urn tíma hef ég vitað horn étið.
Hann sagði einu sinni hafi hann
haft hyrnt fé, en hætt við það, af
því það kollótta væri þyngra í vigt
og betur byggt. Hann sagði líka,
að hrúturinn, sem hann fékk hjá
pabba í fyrrahaust væri ljótur, hann
væri hnýflóttur skratti og undan
honum kæmi ekkert nema nágengir
’nettlingar, sumir rvttnir í þokkabót.
Ég skal nú segja þér eitt, Jón
minn, sagði ég, pabbi á fallegt fé.
Nei, sagði Jón, pabbi þinn hefur
stundað skyldleikarækt í tíu ár.
Stjáni sagði nú væri Jónsukolla
með hrút. Hann er stór, sagði Stjáni,
með svartan blett á kjammanum.
Ég var reiður.
Við riðum hratt. Hófatakið hljóm-
aði eins og undirspil, dapurt og um-
lykjandi, og hestarnir hlupu hiið við
hlið. Þrír menn og þrír hestar á
ferð um langan dal og dalurinn dap-
urlegur og hófatakið undirspil. Þrír
menn og bráðum tunglskinsnótt:
heiður himinn, fullt tungl, en áin
niðandi í fjarska. Þrír menn og
þrír hestar í dapurlegum dal og haust-
nótt fram undan.
Það var erfitt að reka í réttina.
Jón hafði rifið gömul fjárhús og
notaði tóttina fyrir rétt. Féð var
rekið undan brekkunni og niður i
réttina, en henni hallaði inn.
Jón sagði að Litlagolsa væri lík-
lega dóttir Þorvarðargolsu, en Stjáni
sagði nei. Ég skildi þá ekki eða
var alveg sama, því ég gat eins
tekið Þorvaldargolsu fyrir Litlugolsu,
ég markaði heldur ekki undir henni
í vor. Ég horfði ofan dalinn, á
skuggana í dalnum: þessum dapur-
lega dal brattra hlíða. Hann var
nakinn og yndislegur, með á, sem
niðar.
Kindurnar vildu ekki í réttina. Þær
hlupu framhjá hennj og niður á
tún eða snéru við og komu stökkv-
andi og hentust fram hjá okkur,
óstöðvanlegar, með gneista í augum
og sperrta fætur. Þær voru eins og
skriða úr snarbrattri fjallshlíð, bara
með gneista i augum og fætur, sem
skullu í jörð á bröti andartaks, i
stað þess að velta. Kind á hlaupum:
Það er mikil fullkomnun; það er
sú gleði, sem grætur; sú sorg, sem
hlær. Og Jón hljóp og ég hljóp og
Stjáni hljóp, en kindurnar þó mest.
Við urðum sprengmóðir, settumst á
þúfu til hvildar, spruttum upp aft-
ur og héldum áfram að hlaupa án
afláts, en tunglið kom smámsaman
upp. Og þegar við vorum fyrir löngu
búnir að slá met í öllum vegalengd-
um, nema þeirri, sem menn í borg
hlaupa oftast, en þykir tíðindi, ef
gerist i sveit: uppá nef sér, þá var
féð í réttinni.
Ég settist á þúfu dálítið frá til
þess að hvíla lúin bein, en Stjáni
hleypur upp á réttarvegginn og
segir: Ég held nú bara allt sé að
troðast undir. Jón hleypur þá líka
upp á vegginn, og þeir hverfa báðir
niður í réttina. Það grýpur mig
dálítil ömurleikatilfinning að sitja
þarna einn, og sjá tvo menn hverfa
og ekkert að sjá, nema rökkrið, —
tunglið að koma upp, en þá greini
ég orðaskil í réttinni: Það er víst
dautt, og lambræfli er laumað upp
á réttarvegginn.
Ég stekk á fætur og upp á vegg-
inn, en þar liggur hálfkalt, golsótt
lamb, augun sljó. Mér dettur Litla-
golsa í hug og finnst þetta skylt
morði. Niðri í réttinni eru tveir menn
og féð iðandi, og mennirnir draga
kindur úr kafinu, hljóðir og alvar-
legir, við og við réttir annar úr sér
og laumar vanmegna lambi upp á
vegg og segir: eitt enn og heldur
síðan áfram við iðju sína með for-
klárað andlit eins og syndleysingi.
Það var eins og væri sjálfsagt að
draga nokkur lömb köfnuð upp úr
rétt, áður en farið væri að marka.
Það setti að mér, og ég fékk klíu
af þessum mönnum, og mig langaði
til að æpa, vekja þá, en ópin köfn-
uðu á vörum mér, ég horfði og
þagði. Kom mér annars nokkuð við,
þótt Jón einyrki í Laugaseli kæfði
nokkur lömb sín, áður en hann tæki
til við að marka?
Það seig á mig mók, er ég leit
yfir iðu fjárins, tvo sveitta menn
og dauð lömb á vegg, en að lokum
jafnaði þetta sig, og ég tók á mig
rögg, stökk niður til þeirra, legg
hönd á öxl Jóns og segi, nokkuð
hikandi: er þetta til nokkurs?
Jóni hnykkti við orð mín, réttir
úr sér, stór og sveittur, þungbrýnn.
Hann lítur upp á vegginn og end-
urtekur spurningu mina: er þetta til
nokkurs ?
Þvi næst hleypur hann til og upp
á vegginn og að réttargrindunum
og rífur þær frá og er jafnskjótt
kominn til baka að hóa fénu út.
Réttin er tóm. Uppi á veggnum
liggur golsótt lamb. Hjá því krýpur
maður. Það er Jón.
Það er dautt, segir Jón. Það er
hún Litlagolsa. Öll mín lömb hefðu
mátt fara, nema bara ekki hún
Litlagolsa.
Við liggjum hjá lambinu um stund.
Jón athugar augun og stíngur fingri
upp í það, ég ný um hjartað og
bringsmalir. Allt í einu er Jón far-
inn að gera það til og hafði afhöfðað
það, áður en ég áttaði mig.
Þú bölvar ekki, segi ég, og þú
ákallar ekki guð.
Nei, sagði hann, ég bölva ekki og
ákalla ekki guð. Því skyldi ég gera
það. Þetta er búið og gert. Svo
þurfti ég líka að slátra nokkrum
lömbum í tunnu. Ég ét bara lamba-
kjöt. Það er hreinasta lostæti. Ég
kláraði úr tveimur tunnum í vetur,
fjórtán lömb.
Nei, nú lýgurðu, sagði ég.