Vikan


Vikan - 12.09.2000, Side 49

Vikan - 12.09.2000, Side 49
Texti: Steingerður Steinarsdó11 i r Fyrstu árin okkar í hjónabandi kvartaði eiginmaður minn jafnan undan því að opnaði ég bók hyrfi ég honum yfir í annan heim. Hann hafði rétt fyrir sér. Þegar ég kemst í góða bók sem fangar huga minn hverfur umhverfið mér gersamlega. Ég fann hvernig lestin braut og marði bein Önnu Karenínu og tárin láku niður kinnar mér þegar Ragnheiður Brynjólfsdóttir lá banaleguna í Skálholti. Börnin mín voru fljót að læra það eins og börn annarra fíkla að ef mamma væri með bók væri ekki á hana að treysta. Ef ég kemst í vel skrifaða spennandi bók get ég ekki hætt að lesa. Þá skiptir engu hvort vinnan bíður daginn eftir eða fjölskylda og heim- ili, ég hætti ekki fyrr en ég get lokað bókinni með fegins- stunu yfir að vita hver enda- lok sögupersónanna urðu. Þær eru orðnar margar and- vökunæturnar sem ég hef átt til að geta klárað bók sem ég hef ekki getað hugsað mér að láta frá mér án þess að vita sögulok. Og svo eru það bæk- urnar sem ég les mér til sálu- hjálpar minnst einu sinni á ári. Þeirra í meðal eru: Njála, Islandsklukkan eftir Halldór Laxness, A Prayer for Owen Meany eftir John Irving, The World According to Garp eft- ir sama höfund, To Kill a Mocking Bird eftir Harper Lee, Skálholt eftir Guðmund Kamban og Góði dátinn Sveik eftir Jaroslav Hasek. En það bætist alltaf í þennan flokk því alltaf er verið að gefa út nýjar bækur sem eru jafn frábærar og hinar fyrri. Ég man í fljótu bragði eftir: Vetrarferðinni eftir Ólaf Gunnarsson, Memories of a Geisha eftir Arthur Golden og Alias Grace eftir Margar- et Atwood. Hugleiðsia uið iestur En það eru til svo margar góðar bækur í heiminum og ég kemst aldrei yfir að lesa þær allar. Sú hugsun veldur mér meiri sársauka en nokk- uð annað og ég gæti grátið höfugri tárum en þeim sem streyma niður kinnarnar þeg- ar einhver minna uppáhalds- söguhetja lendir í vandræð- um. Rithöfundurinn, húmoristinn og lífskúnstner- inn frábæri Kurt Vonnegut er mér sammála. I sjálfsævisögu sinni segir hann frá því þegar sonur hans, hálfsturlaður af fíkniefnaneyslu, svipti sig lífi. Þau hjónin voru bókstaflega sundurtætt af sorg á eftir og vissu varla hvert þau áttu að snúa sér. Þau reyndu þó að sækja námskeið í hugleiðslu sem þeim hafði verið sagt að hefði reynst mörgum vel til að takast á við sorg. í fyrsta fyr- irlestrinum sagði leiðbein- andinn þeim að þau ættu að reyna að ferðast í huganum til annars lands eða annars heims þar sem þau gætu gleymt öllum áhyggjum sem hrjáðu þau hér og verið í ein- hverjar mínútur laus undan öllum þeim ama sem veröld- in hefði lagt þeim á herðar. „Þá gerði ég mér grein fyrir,“ segir Kurt, „að ég hef allt frá barnæsku stundað djúpa hug- leiðslu í hvert skipti sem ég tek upp bók.“ Ég er honum hjartanlega sammála og hef allt frá því að ég las þessi orð sagt börnun- um mínum að ég þurfi tíma til að hugleiða þegar ég loka mig af með góða bók í klukkutíma eða svo. En hvaðan kemur þessi sýki? Líkt og alkóhól- ismi eða önnur fíkn er þetta vafalaust arfgengt eða henni mömmu að kenna. Allt frá því að Freud var og hét hafa kenningar hans verið notaðar til þess að afsaka margt illt hjá fullorðnum einstaklingum og til að segja að margt illt megi rekja til þess að mæðurnar hafi verið gallagripir. Þegar ég var bara smábarn man ég að mamma mín sat inni í stofu og las ljóð upphátt sér til ánægju. Það var hennar aðferð til að slaka á eftir að hafa slegist við fimm miserfiðar telpur á öll- um aldri, þrifið undan þeim öllum og eldað ofan í þær án þess að fá nokkrar þakkir fyr- ir. Ég man enn hversu rödd hennar breyttist þegar hún las ljóðin, hún varð hljómfegurri, fyllri og mun glaðlegri en rödd konunnar sem sagði mér að ganga frá skónum. Ég faldi mig oft undir borðstofuborð- inu heima til að hlusta á mömmu lesa. Oft þurfti ég þó ekki að fela mig því hún las óbeðin fyrir okkur systurnar heilu bókaflokkana allt þar til við lærðum að lesa sjálfar. Ég get trúað hverjum sem er fyr- ir því að það var ekki nærri eins gaman að gráta yfir ör- lögum Bláskjás litla, eftir að ég gat sjálf lesið mér til um þau, eins og þegar mamma tók mig í fangið og þurrkaði burtu tárin jafnóðum og ég heyrði um það hvernig ræn- ingjarnir misþyrmdu hjálpar- vana börn- unum. Mamma las ekki bara fyrir okkur heldur sagði hún okkur líka sögur af sjálfri sér og öðrum og það var ekki síðra. Hún kunni svo sannarlega að segja frá, hún mamma, en vegna þess að allt illt sem hendir börnin er ævinlega mæðrun- um að kenna segi ég að fíkn mín sé öll tilkomin vegna mömmu. Hefði hún ekki haft svo fallega rödd, lesið svona vel og haft svona frábæra frá- sagnargáfu hefði ég alveg get- að látið bækurnar í friði. í sögunni um Gilitrutt er sagt frá húsfreyju sem elskaði bækur svo heitt að hún drýgði þá ófyrirgefanlegu synd að liggja uppi í rúmi og lesa fremur en að sinna búi sínu. Fortölur bónda hennar komu fyrir ekki en þegar stórskor- in kona bauðst til að sinna verkum hennar gegn því að hún fengi í laun það sem hús- freyja bar undir belti var hún fljót að þiggja það. Undir belti húsfreyju var að sjálf- sögðu barn og mikilli ógæfu var afstýrt aðeins vegna þess að húsfreyja gat samið við kerlu um að giskaði hún rétt á nafn hennar fengi hún að halda barninu. Þegar neyðin var stærst hafði hún vit á að trúa bónda sínum fyrir vand- anum og hann heyrði, þegar hann lagðist fyrir undir hól einum, kveðið í hólnum: „Húsfreyja veit ekki hvað ég heiti, Gilitrutt heiti ég!“ Ég þjáist hins vegar af efasemd- um um það að ég hefði vit á að trúa skynsemdarmannin- um bónda mínum fyrir því að ég hefði gert slíkan samning ef ég kæmist í góða bók um svipað leyti. (Sama lögmál kemur fram í sögunni um Finn, kirkjusmiðinn á Reyn, nema að þá heyrir bóndi kveðið í hólnum: „Senn kem- ur hann Finnur, faðir þinn frá Reyn, með þinn litla leik- svein.“) Jesús minn, þá man ég að ég las allar þjóðsögurn- ar meðan grauturinn brann við og börnin vöfruðu milli polla og skurða í stórhættu. Vikan 49

x

Vikan

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.