Bjarmi - 01.05.1909, Blaðsíða 3

BJA RM I.
67
heimtist veigameiri þekking en skrum-
arar þeir hafa til brunns að bera, sem
hæsl láta í því lilliti, og í öðru Ingi
er liæll við, ef gengið yrði inn á þá
braut yfirleilt að rannsaka, hversu
hvað eina væri vel l'engið, þá yrði
tvísýnt um eignarrétt margra lleiri en
kyikjunnar. Óvíst er, hvort lands-
sjóður og einstakir menn græddu
,mjög á þeirri rannsókn, væri hún i
samkvæmni við rannsóknina á eign-
arrélti kyrkjunnar. Það verður að
skoðast eins og vandræðaúrræði þeirra
manna, sem að nafninu vilja hjúpa
ágirnd sína og ofbeldi einhverri rétt-
lælisl)læju, að ætla sér að hróíla við
margra alda löghelgaðri het'ð. Með
siðbótinni varð evangelisk-lútersk
kyrkja arítaki hinnar kaþólsku liér á
landi, þó ekki yrði það í reyndinni
nema að nokkuru leyti, því ríkið eða
konungur sölsaði þá undir sig meg-
inið af eignum kyrkjunnar. Vegna
þeirrar hefðar, sem komin er á þann
eignarrétt, gerir kyrkjan ekkert tilkall
frainar til þeirra eigna. Sama hlut-
fall ælti því að vera með þær kyrkju-
eignir, sem ríkið helir þegjandi við-
urkent rétlmætar frá því á tímum
siðbótarinnar. Verði riki og kyrkja
aðskilin, hefir þess vegna ríkið engan
rétl til kyrkjueignanna. Hin evan-
gelisk-lúterska þjóðkyrkja á íslandi
heíir ein réttmæt umráð ytir þeim
eignum.
Þetta atriði snertir ekkí beinlinis
spurninguna, sem ég liafði liugsað
mér að svara með þessum línum,
spurninguna um það, hvort rétt sé
að aðskilja ríki og kyrkju, en þetta
atriði hlýtur þó að koma til greina,
þegar um skilnað ræðir, einkanlega
með tillili til þeirra, sem æskja skiln-
aðar eingöngu í þeim lilgangi að ræna
kyrkjuna eignurn sínum.
Nú eru, eins og áður er tekið fram,
ýinsir málsmetandi kyrkjutrúarmenn,
sem æskja skilnaðar afj)eim einum
ástæðum, að þeir álíta það hollast
trúar- og kristindómslifi voru; það
væri þess vegna ástæða til fyrir alla
kristindómsvini að íhuga það mál
rækilega. Það mál er svo umfangs-
mikið og vandasamt, að það verður
ekki rælt að verulegu gagni í stuttri
blaðagrein. Það mál þarf að ræðast
í hverjum einasla söfnuði á landinu;
prestar og safnaðarfulllrúar þurfa að
ræða það á næstu héraðsfundum og
það þarf að vera aðalviðfangsefni
væntanlegs kyrkjufundar, sem prestar
ætlu að halda, hvort sem nokkur op-
inber styrkur fæst til hans eða ekki.
Þjóðin er áreiðanlega ekki búin að
átla sig enn á því máli og væri því
afaróhyggilegt að hrapa að nokkru
nú þegar, skeð gæti áð það hefndi
sín eftir á. Við sjáum dæmið með
fræðslulögin nýju. Tvö lil þrjú ár
voru altof stuttur lími fyrir þjóðina,
til þess að hún gæti gert sér grein
fyrir því nýmæli. Það er fyrst nú,
þegar á að fara að lifa eftir lögun-
um, að menn fara að skilja, livað þau
eru allof mikið sniðin eftir útlendum
mælikvarða, en minna eftir íslenzkri
menning, efnahag og staðhátlum. —
Svipað gæti orðið um kyrkjumálin.
Margir færa það sem ástæðu gegn
sameining ríkis og kyrkju, að það sé
svo tvent óskylt, að ekki geti saman
farið. Ríkið eigi aldrei að slyðja
neina vissa trúarstefnu, annars sé
gerl upp á milli hinna mismunandi
trúarskoðana. Þetta er ekki rétt,
nema því að eins, að gengið sé út frá
því, að ríkið eigi endilega að verr.
hnndheiðið eða megi alls ekki hafa
neina skoðun í trúarefnum, eða í
þriðja lagi, að allar trúarstefnur séu
jafn-réttmætar og stuðningsverðar.
Nú játar stjórn ríkisins m. ö. o. ríkið,
hvort sem það er kallað danskt,
dansk-íslenzkt, íslenzk-danskt eða