Bjarmi - 01.08.1921, Blaðsíða 1

BJARMI
KRISTILEGT HEIMILISBLAÐ
XV. árg.
Reykjavík, 1. ágást 1921.
18. tbl.
Drottinn, opna varir minar, svo að munnur minn kunngjöri lof pili. (Sálm. 51, 17).
Gamalt og nýtt.
Eftir Sighvat liorgfirðing.
Eitt af því marga, sem enn er ó-
rannsakað í sögu íslendinga er, að
skýra frá trúarlífi þjóðarinnar ná-
kvæmlega, ýmsum venjum á heimil-
um, sem að trúarbrögðum lúta, og
öllu því sem snertir hið kristilega
líf, að svo miklu leyti sem mönnum
er það kunnugt. Það væri óskandi
að gamlir menn vildu skýra frá því,
sem þeir hefðu heyrt, þekt og sjeð
um sína daga, um barnafræðslu,
húslestra, helgihöld og helgidagavinnu,
kirkjurækni, forakt Guðs orðs, þar
sem það á sjer stað, og yfir höfuð
alt sem að trúarlifi lýtur, og þá að
draga ekkert í hlje, hvort heldur sem
er gott eða ilt. Jeg hefi nú í meir en
50 ár safnað öllu mjer mögulegu til
prestasagna landsins, alt frá fyrstu
tíð, og er það safn nú orðið hált á
þrettánda þásund siður í þjettrituðu
4 bl. broti, auk allra viðauka sem
smámsaman hafa bætst við, en það
eru mörg hundruð síður, og jafnhliða
þvi hefi jeg safnað miklu til kirkju-
og kristindómssögu, einkum eftir
1840, þegar kirkjusaga Pjeturs bisk-
ups endar. Par að auki hefi jeg haldið
slöðugt Dagbækur um 59 ár, og þarf
ekki annað en fara yfir þær, á því
tímabili, til að sjá kirkjurækni ná-
ungans. einkum á því 30 ára tíma-
hili, sem jeg álti að heita meðhjálp-
aramynd og í sóknarnefnd, auk þess
hefi jeg litið eftir því, hvar helgidaga-
vinna hefir verið framin, og ýms
fyrirbrigði daglegs lífs; sem mjer hafa
mætt á minni krókóttu og lærdóms-
riku æfibraut.
Af húsvitjunarbókum hinna eldri
presta má sjá að þeir hafa húsvitjað
árlega í sóknum sínum, með hinni
mestu nákvæmni og samviskusemi,
og sjálfsagt látið alla lesa, sem það
gátu, unga og gamla, sera sjest af
því, að þeir hafa skrifað í bókina
eftir nafn mannsins og aldur, hvert
hann var »Communicantes« (hefði ver-
ið til altaris), kunnáttu i kristindómi
og loks siðferði og hegðun, og á
hverju býli hafa þeir uppskrifað hvað
þar var til af guðsorðabókum og er
það gagnmerkilegt að sjá, hvað á
sumum bæjum hefir verið af ýmsum
merkilegum guðfræðisritum, sem
mörg eru nú hvergi að finna nema
í söfnum. Prestsþjónustubækurnar
bera þess ljósan vott enn í dag, að
búsvitjanir presta hafa í mörgum
stöðum, alt fram á miðja 19. öld,
verið alt annað en málamyndarkák,
og þetta voru nú sveitaprestarnir fá-
tæku, við litlu launin sín, sem nú
eru margir gleymdir, en unnu þó
verkin sín með hinni mestu alúð og
skyldurækni, eftir beslu sannfæringu,
lausir við allan heilaspuna og trúar-
vingl. f*að voru húsvitjanirnar, sem
m'est og best samtengdu prestinn og
söfnuðinn, en síðan þær voru van-
ræktar, hefir hvort fjarlægst annað
meir og meir, og svo eru sumstaðar