Bjarmi - 01.08.1921, Blaðsíða 2

238
jgJARMÍ
fleiri orsakir til þess, þegar prestar
sökkva sjer niður í önnur störf, sem
embætti þeirra kemur ekki við.
Þegar jeg var barn að aldri — í
fjölmennu sjóplássi, þar sem eg ólst
upp til 19 ára aldurs — og var ný-
farinn að tala, þá var mjer og öðr-
um börnum, sem jeg til vissi, fyrst
kend signingin og svo ýmsar bænir
og mörg andleg vers, og við vorum
ámint um að signa okkur áður en
við færum að sofa og að morgni,
þegar við kæmum á fætur og kæm-
um út, eins að Iesa bænirnar okkar
og versin kvöld og morgna. Peim
vana hefi jeg síðan jafnan viðhaldið,
þó i veikleika sje, alt fram á þenn-
an dag, nú á 81. aldursári, og eng-
um stundum lífs mins betur varið. Jeg
hefi fengið áþreifanlegar sannanir
þess á efri árum, sem jeg læt ekki
uppi að þessu sinni og hefi ekki lál-
ið uppi; því yrði máske ekki trúað,
þótt bókstaflega rjett sje frá sagt. í
ungdæmi mínu voru að vísu hús-
vitjanir, en mest var það að taka
aldur manna, og að láta unglinga
lesa á bók, en sú var föst venja
prófastsins, sem þar var þá sóknar-
prestur (síra Hannes Stephensen) að
láta öll börn, sem fermast átlu á
því ári, koma til kirkju og byrja að
lesa fyrir honum barnalærdóminn
með níuviknaföstu, og hjelst það sið-
an á öllum sunnu- og miðvikudög-
um, alt til þess á fermingardaginn,
sem var oftast nær annarhvor hvita-
sunnudagurinn. Barnafræðsla hans
var góð og mjer enn að mörgu
minnisstæð. Á öllum heimilum voru
húslestrar um hönd hafðir og viðast
tvisvar lesið á sunnu- og miðviku-
dögum um alla sjöviknaföstu, og á
vetrarkvöldum öllum var lesið í vöku-
lok. Passíusálmarnir voru sungnir á
hverju bygðu bóli, og aldrei fjell
lestur niður og það þó sjógæftir væru
og litlir tímar aflögu; víða voru
börnin spurð út úr lestrinum. Aldrei
var á sjó farið á helgum dögum, og
engin helgidagavinna þar um hönd
höfð á þeim árum. Börnum var kent
að lesa og barnalærdómskver Balles,
þau tornæmu lærðu að eins stóra
stílinn. Sumir piltar fengu tilsögn i
skrift, en þeir sem áttu fátæka for-
eldra eða engan að, fengu þar í enga
tilsögn, og var jeg einn þeirra vesal-
inga, því náungans kærleikurinn var
þá ekki svo aflags fær að geta rjett
hjálparhönd.
Meðan jeg var í Flateyjar- og
Skálmarnesmúlasóknum á Breiðafirði
(1861—1867) meðal hinna mentuðu
og ágætu Vestureyinga og Múlsveit-
inga, var þar kristin trú mjög í
heiðri höfð. Húslestrar á hverju
heimili og engin helgidagavinna án
þess brýnustu uppáfallandi þarfir
knýðu til, enda ber það bygðarlag
af flestum að siðum og háttprýði.
Um þau ár fór jeg víða sem sjómað-
ur; undir Jökul, vestur á Látur og
norður i Bolungarvík, vetur eftir
vetur; alstaðar voru þá húslestrar á
sunnudögum og vetrarkvöldum sem
jeg til vissi, nema í ísafjarðarkaup-
stað; þar var ekkert Guðs orð um
hönd haft, nema þegar hinn sann-
trúaði, guðrækni prófastur Hálfdán
gat komið á messu í kirkjunni, sem
oft var þó þunnskipuð, enda var
ísafjörður þau ár að sækja um kaup-
slaðarrjetlindi, sem var annars eðlis
cn tilbeiðsla og lotning fyrir hinum
lifanda Guði. í Bolungarvík, þessu
fjölmenna sjóþorpi, þar sem um og
yfir hundrað skipshafnir vóru á ein-
um litlum sláð, og margir víða langt
að komnir, voru þá víða húslestrar
á helgidögum í verbúðunum, og
sumir komu hver til annars að hlýða
leslri. Aldrei var þar á sjó farið
nokkurn helgidag á þeim árum. Mjer