Heima er bezt - 01.06.1953, Page 29

Nr. 6
Heima er bezt
189
Sagan af Jónasi. . .
Framh. af bls. 170.
áhorfendum, því að svo þóttu
tilþrif hans glæsileg, að það
vakti aðdáun allra. — Þá kom
Þórarinn Grímsson í Garði fram
með rauðsokkótta hryssu, sem
hann átti, marg-alda og þraut-
þjálfaða. Var hún fjörhá og hið
álitlegasta hross. Á næsta
spretti voru þau reynd saman,
Skjóni og hún, og var það álit
dómnefndarinnar, að þau hefðu
verið hníf-jöfn. Á úrslitaspretti
vann Skjóni hinsvegar glæsi-
legan sigur, en þVí miður man
ég ekki, hvort Sokka var látin
hlaupa á móti honum í það
skiptið. En hvað sem því líður,
var það allra álit eftir þetta, að
Skjóni væri hvort tveggja í
senn, fljótasti hestur héraðsins
og einn mesti gæðingur, er
menn höfðu spurnir af.
Næstu þrjú-árin bar ekkert til
tíðinda, sem í frásögur er fær-
andi. Jónas var áfram vinnu-
maður í Skógum og var mikiö
umtalaður, enda sást hann þá
oft á ferð á Skjóna sínum, svo
og á mannamótum og vakti
hvarvetna mikla athygli. Þá
varð margur maðurinn að berj-
ast áfram á blóðlötum hesti til
kirkju sinnar og á mannamót.
Var þá ekki laust við, að sumir
litu öfundaraugum til Jónasar
og Skjóna, enda var sá maður
sannarlega öfundsverður, er átti
slíkan gæðing. Og alltaf öðru
hvoru voru honum að berast
afarhá verðtilboð í Skjóna. En
hann afgreiddi öll slík tilboð á
sömu lund: Rak upp hlátur
mikinn og sérkennilegan. Þeir,
sem honum voru lítið kunnugir, .
héldu þá jafnvel, að hann væri
tæplega með öllum mjalla. En
kunnugir vissu það vel, að á
þennan einfalda hátt túlkaði
Jónas hrifningu sína á Skjóna,
og þá dýrmætu sælukend, sem
fylgir því, að eiga yndislegan
gæðing. En um leið fólst í
hlátrinum djúp fyrirlitning á
öllum slíkum tilboðum.
Vorið 1914 fór Jónas alfarinn
úr Skógum. Um tíu eða ellefu
ára skeið dvaldist hann á ýms-
um stöðum í Þingeyjarsý'slu og
skildi Skjóna aldrei við sig, og
fór svo vel með hann, sem kost-
Ur var á, á slíkum hrakningi.
Á þessum árum fór Jónas oft í
erfið ferðalög á Skjóna sínum.
En þróttur hestsins var geysi-
mikill og fjörið alltaf hið sama.
— En strax og Jónas fann, að
elli gamla ætlaði að fara að
sækja Skjóna heim, þá sló hann
gæðinginn af, því að hann gat
ekki hugsað til þess að eiga
hann, eftir að ellimörkin voru
farin að segja til sín.
Á þessum lausamennsku-ár-
um sínum dvaldist Jónas um
nokkurn tíma að Lundarbrekku
í Bárðardal. Flugu þá um alla
Þingeyjarsýslu forkunnar
skemmtilegar skopsögur af við-
skiptum hans við Baldur bónda
á Lundarbrekku. En þar sem
fullnægjandi heimildir liggja
ekki fyrir, verður þeim sleppt
hér.
Því miður man ég ekki ná-
kvæmlega, hvað Skjóni lifði
lengi. En ég hygg þó, að það hafi
verið haustið 1925, sem hann var
sleginn af. Ef það er rétt, þá
hefir hann orðið aðeins rúmlega
tuttugu og eins árs gamall.
Samstundis og Jónas hafði
fellt Skjóna sinn, fluttist hann
burt úr Þingeyjarsýslu og kom
þangað aldrei síðan, nema sem
gestur — og það mjög sjaldan..
Fyrst fór Jónas suður að Stóru-
Vatnsleysu á Vatnsleysuströnd,
til Sæmundar Kristjánssonar,
frá Leirhöfn, er bjó þar þá. Eftir
ársdvöl hjá Sæmundi, eða þar
um bil, fluttist Jónas norður að
Fornahvammi í Norðurárdal, og
var þar um skeið, og síðan að
Melum í Hrútafirði. Vera má, að
hann hafi dvalizt á fleiri stöð-
um, á þessum árum. Á mann-
talsskýrslu er talið, að hann hafi
flutzt frá Melum og vestur í
Dalasýslu árið 1933, og eftir það
mun hann hafa dvalizt í Dala-
sýslu til æviloka. Hann eignað-
ist á þessum árum hvern gæð-
inginn öðrum betri, og telja
kunnugir, að hann hafi þótt með
afbrigðum góður og nákvæmur
tamningamaður.
Því miður veit ég lítið um
síðustu æviár Jónasar, og ó-
kunnugt er mér um það, hve-
nær hann andaðist. Við mann-
talið 1950, er hann til heimilis
á Svínhóli í Dalasýslu, en á síð-
asta manntali (1952) sést nafn
hans hvergi, svo að telja má
víst, að dagar hans séu taldir.
Hér hef ég „misst af strætis-
vagninum“, því að ég ætlaði að
birta sögu þessa, áður en Jónas
félli frá.
Margt fleira mætti um Jónas
segja og þá ekki síður Skjóna
hans, en hér verður þó staðar
numið.
„Þetta gerir hún Gunna
mín aldrei”
Hérna á árunum, meðan þrifn-
aði var víða nokkuð ábótavant
og kunnátta lítil hjá mörgum
um þrif og hirðingu fatnaðar,
kom bóndi einn heim á prests-
setrið í sókn sinni og sá, að ver-
ið var að sjóða eitthvað í stórum
potti. Bónda þótti matur góður
og spurði, hvað í pottinum væri.
„O, það er nú þvottur, Páll
minn,“ svaraði prestsmaddam-
an.
Bóndi þagði um hríð og var
hugsi, en mælti síðan:
„Þetta gerir hún Gunna mín
aldrei — hún eldar ekki þvott-
inn.“