Heima er bezt - 01.01.1954, Side 16

12
Heima er bezt
Nr. 1
Úr heimsskoðun miðalda
vængjablak er lofgerð um vorið
og sólina. Sá, sem kemst ungur
í samfélag við saklausu dúfurn-
ar, hlýtur að verða gæfusamur í
lífinu, góður og göfugur.
Þannig hugsar einmana út-
lendingur, sem dvaldist um
stund og batt skóþveng sinn á
Catalina. Hann gengur um
breiðgötur, undir trjákrónum.
Það er svalt í skugganum, þó að
sólin sé heit á strönd Miðjarðar-
hafsins. Hann stefnir niður að
höfninni.
Þar er minnisvarði Colóns.
Risahá súla rís upp í bláan
himininn. Ofan á turni hennar
stendur maðurinn, sem fann
landið týnda í vesturvegi. Skip-
ið hans liggur við hafnargarð-
inn. Það er með rá og reiða.
Gamli sæfarinn skimar út yfir
hafflötinn.
Og hann lítur niður á dagleg-
an eril fólksins í stórborginni.
Hann hefur horft með kulda-
legu kæruleysi á bræðravíg.
F r æ g u r landvinningamaður,
sem haslaði sér völl í mannkyns-
sögunni, hvorki bliknar eða
blánar, né telur það til nokk-
urra tíðinda, þó að bóli á blóð-
ugu ofbeldi.
En hann fylgist af ódulinni
forvitni með ferðamanninum,
sem nú þrammar þarna niðri á
götunni. Hvaða ósköp! Þetta er
frændi Leifs heppna, þess er
fann Vínland hið góða. Ekki er
kauði kempulegur! Það vottar
fyrir ilikvittnislegu glotti á á-
sjónu Colóns.
Ung stúlka gengur á móti út-
lendingnum. Hún er dökkhærð.
Augabrúnir dökkar. Augun dökk
og heit. Litarafið dásamlegt
Barmurinn með æsandi boglínu.
Germaninn hrífst af þessum
suðræna yndisþokka.
Colón veit allt, sem gerist í
Barcelona. Hann veit, að lítil
stúlka gekk oft um Cataluúa-
torgið, með afa og ömmu. Þar
gaf hún dúfum korn úr litlum
hnefa. Og hún skríkti af ánægju
í dúfnahópnum. Gömlu hjónin
brostu og tóku þátt í hamingju
barnsins. En nú leggur hún hönd
á arm íslendingsins. Það minnir
á saklausa dúfu, sem biður um
brauð á Cataluúa.
Ferðamaðurinn norðan úr höf-
um skilur ekki mál hennar. En
augu hans sjá, að hún er ekki
Skoðanirnar um undirheima
eru mismunandi hjá þjóðunum.
Myrkrahöfðinginn og aðseturs-
staður hans, Helvíti, er ekki eins
allsstaðar. Það skiptir miklu
máli, hvort þeir, sem um þetta
rituðu, áttu heima undir nor-
rænum himni eða brennandi
sólskini Suðurlanda. Suður-
landabúar voru hjátrúarfullir,
en hjátrúin leiddi sjaldan til
slíkra atburða, sem galdra-
brenna. Þær voru algengastar í
svalara loftslagi. Sama máli
gegnir um trúna á myrkrahöfð-
ingjann. Virðast norrænir menn
hafa trúað meira á hann en
Suðurlandabúar. En án Kölska
og ára hans var ekki unnt að
hugsa sér Helvíti. Hann var
konungur í ríki sínu, alveg eins
og hinir jarðnesku konungar.
En ástæðan til þess að helvít-
istrúin hefur dofnað og víða al-
veg horfið, er fyrst og fremst
vísindunum að þakka. Nýguð-
fræðingarnir gerðu einnig sitt
til, til þess að hreinsa kristin-
dóminn af þessum hugmyndum.
En þjóðtrúnni hefur jafnan þótt
mikið koma til refsinganna í
kvalastaðnum. Prestarnir hafa
án efa oft verið áhyggjufullir
vegna þess. í samband við trúna
á Helvíti hefur þjóðtrúin sett
margt annað, sem ekkert á skylt
við kristna kenningu. Meira að
segja á dögum hinna fyrstu
safnaða var margt í þjóðtrúnni,
sem kristnir menn töldu hreina
hjátrú og vantrú.
hamingjusöm. Rúnaristur óham-
ingjunnar eru alþjóðamál. Það
eru skuggar í fagra andlitinu,
ógæfa í dökku augunum.
Hún er þróttmikil og létt í
spori, gengur hnarreist við hlið
hans. Klæðnaður hennar er fá-
tæklegur, en hreinn og snyrti-
legur. Orðin streyma af vörum
hennar. Og þar fylgir hugur
máli.
í lófa henanr liggur fagur
hringur. Hann er stór og þung-
ur, fornlegur, alsettur litfögrum
steinum. Hún vill selja honum
dýrgripinn.
Þau nálgast skipakvíaranr.
Vopnaðir varðmenn eru þar
í fyrstu ritum Gamla Testa-
mentisins er lítið um tortíming-
arstaðinn. Það er eiginlega ekki
fyrr en nokkrum öldum fyrir
fæðingu Krists, að menn taka
að útmála dómsdag og eilífan
dauða. Þessa verður og vart í
guðspjöllunum, nema Jóhann-
esarguðspjalli, sem talar lítið um
þessa hluti. En Origenes kirkju-
faðir, sem uppi var á þriðju öld-
inni tekur afstöðu gegn helvítis-
kvölum og refsingu í eldi. Og
enn liðu tvær aldir, áður en
kirkjan gerði helvítistrúna að
trúaratriði. Og þó var helvítis-
kenningin ekki eins áberandi á
miðöldum og vænta mátti.
Kirkjan lagði mikla áherzlu á
hreinsunareldinn, og það, að ef
menn kæmu sér vel við kirkj-
una, gætu þeir sloppið við að
lenda í kvalastaðnum.
Þetta gerbreyttist á siðskipta-
tímanum. Mótmælendur lögðu
ríka áherzlu á ábyrgð hvers ein-
staklings fyrir sálarheill sinni.
Þar gat kirkjan ekkert miðlað.
Árangurinn varð sá, að djöfla-
trúin komst í algleyming. Sjálf-
ur Lúther var ekki laus við hana.
Hann var í samræmi við skoðan-
ir alþýðunnar. Hann trúði meira
að segja á, að hann hefði flog-
izt á við ára andskotans. Einnig
trúði hann á töfra og galdra-
nornir. Kaþólska kirkjan hafði
rannsóknarréttinn í þjónustu
sinni, en mótmælendur komu á
stað galdrabrennum. Hvort-
tveggja þetta er einhver svart-
vakkandi. Maðurinn á súlunni
kímir hæðnislega: Þessir íslend-
ingar! Einu sinni týndu þeir
heilli heimsálfu.
Það kemur hik á stúlkuna,
fagureygu, með suðræna hitann
í blóðinu. Hún nemur staðar,
döpur í bragði og verður þegj-
andaleg.
íslendingurinn á litinn gjald-
eyri. Hann getur ekki keypt
spanska bauginn, sem sennilega
er gamall ættargripur. Því mið-
ur, yndislega senorita!
Hann laumar hundrað peset-
um í lófa hennar.
„Thank you, senjor!“ hvíslar
dóttir Spánar.