Heima er bezt - 01.09.1955, Blaðsíða 11

Nr. 9
Heima er bezt
267
loftið og dagurinn verður dimm-
ari en haustnóttin. En Skaftfell-
ingurinn hefur búið við þenna
voða í 10 aldir og þó aldrei kom-
ið til hugar að flýja land. Hann
býður gömlu Kötlu byrginn,
hreinsar burtu ólyfjanina, sem
hún spýr yfir tún hans og engj-
ar, og byggir túngarðinn sinn upp
aftur, sem flaumurinn úr kjafti
hennar hefur jafnað við jörðu.
— Skaftfellingurinn er hvort
tveggja í senn landvarnar- og
landnámsmaður. Það er hans að-
alsmark.
Vér höfðum farið rólega yfir
sandinn. Mýrdalsjökull í norðri
og Öræfajökull í fjarska í austri
drógu að sér athygli þeirra, sem
ekki höfðu fyrr litið þessa fögru
og stórfenglegu fjallasýn. Það
var því komið undir háttatíma,
er vér komum að Flögu, sem er
næstvestasti bær í Skaftár-
tungu, en þar hafði hinn forsjáli
fararstjóri vor, Jón Kjartansson
valið oss náttstað. En gestrisn-
in íslenzka lítur ekki á klukkuna
og telur ekki þá, sem að gerði
bera. Fengum við þar hinar á-
gætustu viðtökur.
Á Flögu búa þau hjónin Vig-
fús Gunnarsson og Sigríður
Sveinsdóttir, systir Gísla sýslu-
manns og þeirra bræðra. Eru
þau bæði hin mestu myndarhjón
og heimili þeirra hið prýðileg-
asta.
Fyrir Kötluhlaupið var Flaga
ein af engjabeztu jörðunum í
Skaftártungu, en hlaupið eyði-
lagði þær að mestu. En þrátt
fyrir þetta er Vigfús með fjár-
flestu bændum héraðsins, en í
sveit þessari er sauðfjáreign
mikil, enda er hún ágætlega til
sauðfjárræktar fallin, afréttir
góðir og heimalönd kjarngóð,
skógi og víði vaxin. Veðurblíða
er þar mikil. Fé er þar mjög
vænt og munu dilkar jafna sig
upp með 30 pd. skrokk.
Efnahagur bænda er góður,
kaupstaðarskuldir litlar, bú góð
og framfarir allmiklar. Víðast
hvar er vel hýst, raflýst sums
staðar og tún girt. Áburðarhirð-
ing er í góðu lagi og umgengni
snyrtileg.
Seint var lagt af stað næsta
dag, enda skyldi ekki lengra
haldið en að Breiðabólsstað á
Síðu til Snorra læknis Halldórs-
sonar, en þangað er 4 tíma gutl-
reið. Liggur leiðin yfir Skaftár-
eldahraun, sem er geysistórt að
flatarmáli og mun vera 15—20
rastir á breidd. Hraunið er úfið
og stórfenglegt, en gróður er þar
allmikill.
Vér komum ekki að Breiða-
bólsstað fyrr en kl. 9. Höfðum
farið hægt yfir, enda fagurt um
að litast, er Síðan blasti við aug-
um. Hún er, eins og kunnugt er,
ein af fegurstu sveitum íslands,
fjalla- og jöklasýn svipuð og í
Skaftártungu, en tign Öræfa-
jökuls nýtur sín þó betur og feg-
urð Lómagnúps, sem er eitt ris-
mesta og fegursta fjall á íslandi
úr fjarska að sjá.
Sjálf sveitin er öllu fegurri en
Skaftártunga, graslendið er
samfelldara og gróðurmeira,
sléttar grundir hið neðra, en
hæðir og fjöll efra, sem bæirnir
standa undir.
Jafðir eru margar góðar á
Síðu, en beitiland er þar þó ekki
jafn kjarngott og í Skaftár-
tungu. Framfarir í búnaði eru
talsverðar byggingar víða sæmi-
legar, sumstaðar ágætar. Efna-
hagur bænda mun tgepast vera
jafngóður og í Skaftártungu.
Til Snorra læknis var gott að
koma, enda maðurinn alkunnur
fyrir prúðmennsku og alúð.
Um kveldið gengum vér upp
að Prestsbakka til Magnúsar pró-
fasts Bjarnarsonar. Hann er
höfðingi mikill heim að sækja
og gleðimaður. Söng Árni í kirkj-
unni, sem er eitt prýðilegasta
guðshús á íslandi, einföld og
fögur, en séra Björn, sonur pró-
fasts, spilaði undir.
Um morguninn var haldið til
Kirkjubæjarklausturs, því að
þar ætluðu stjórnmálagarparnir
að leiða saman hesta sina.
Kirkjubæjarklaustur er vel
þekkt bæði að fornu og nýju.
Ketill fíflski, sonur Jórunnar
mannvitsbrekku, dóttur Ketils
Flatnefs, nam þar land. Ketill
var kristinn og nefndi bæ sinn
Kirkjubæ, en á undan undan
Katli höfðu Papar búið þar, og
eigi máttu heiðnir menn þar búa.
Hildir Eysteinsson lagði ekki
trúnað á þetta og vildi færa bú
sitt í Kirkjubæ eftir Ketil dauð-
an, en er hann kom nær að tún-
inu, varð hann bráðdauður. Þar
liggur hann í Hildishaugi.
Síðar á öldum var svo staður
þessi valinn handa konum, sem
helga vildu guði líf sitt og lifa í
skírlífi og hreinleika. Og loks
hafa þar búið margir veraldleg-
ir höfðingjar og sumir all til-
þrifamiklir, sem meira hugsuðu
um þetta líf en hið tilkomanda.
Nú býr þar Lárus Helgason,
alþingismaður Vestur-Skaftfell-
inga. Svipar honum um margt
til fommanna, bæði að yfirlitum
og skapgerð. Hann er í meðal-
lagi hár og gildur vel, og eru það
bein og vöðvar, en ekki kvapfita
ýstrumagans. Dökkur er hann yf-
irlitum, veðurtekinn, hárið svart,
stórskorinn nokkuð málrómur-
inn sterkur og dimmur, tungu-
takið ekki liðugt. Höfðingi er
hann mikill heima að sækja, at-
orkusamur i búskap, afskipta-
samur nokkuð og ráðríkur inn-
an sveitar, ferðamaður ágætur
og einlægur fjandmaður tíkar-
brands og gutldrykkja, en kann
vel að meta ágæti dýrra veiga
og höfgra.
Myndarlegt er um að litast á
Klaustri og stórbýlislegt. Túnið
er mikið og rennislétt. Liggur
það niður að Skaftá, sem fellur
fram breið og þung og vatns-
mikil.
Timburhús er þar mikið, sem
Sigurður Ólafsson sýslumaður
byggði. Raflýsing er þar, suða og
hitun og mun stöðin hafa kost-
að um 17 þúsund krónur. Víðsýni
frá bænum og fjallasýn er ekki
mikil, en þegar kemur skammt
niður fyrir, blasa jöklarnir við
og hin margbreytilega og stór-
fenglega fegurð þessa héraðs
nýtur sín til fulls.
Ekki verður í ferðasögu þess-
ari greint frá orðasennum
stjórnmálagarpanna, og er nú
sagan brátt á enda, og mun
sennilega sumum þykja, að fyrr
hefði mátt vera.
Var nú snúið heim á leið eft-
ir fundinn á Klaustri og haldið
fyrst í Skaftártungu og gist
þar. Síðan var farið til Víkur.
Skruppum við þaðan upp að
Heiði til Páls bónda, sem hafði
hestað oss í för þessari og verið
hinn ágætasti leiðsögumaður.
Framh. á bls. 271.