Heima er bezt - 01.03.1957, Blaðsíða 25

bera upp í ofurlitla vík, sem myndast þarna undir klett-
unum. — En hvað gerist nú, er Páll stígur út í kláfinnr
Kláfurinn rennur viðstöðulaust út á miðja ána, eins og
vant var, en þá slitnar annar strengurinn, og Páll steyp-
ist á höfuðið ofan í ólgandi strauminn. Honum bregð-
ur ekki mjög og missir ekki kjarkinn. Straumurinn hríf-
ur hann með sér, en hann beitir snöggum, knálegum
sundtökum og tekst að ná landi í örlítilli vík eða viki
bak við klettanef. Var þetta eini staðurinn á langri leið,
sem nokkur möguleiki var til landtöku. En þetta var
einmitt sá staður, sem Páll hafði áður rennt á athugul-
um augum. — Páll var hress og óskaddaður eftir þessa
svaðilför. — Er það einstakt lán og undraverð hamingja,
er menn bjargast á þennan hát't, en þó má það ekki
gleymast, að sundkunnáttan reið þarna baggamuninn.
Án sundkunnáttu var þrek og hreysti þarna lítils virði.
Ég held þá áfram ferðasögunni. Að morgni næsta
dags, hinn 8. marz, er ég staddur að Hvanná. Ég þarf
að fara yfir að Skeggjastöðum, sem er bær handan við
ána, beint á móti. Enn er hlýtt í veðri og leysing mikil
til fjalla, — sólskin og suðvestan kul. — Jökulsá rennur
allmikið ofan á ísnum, en er þó vel væð á hnéstígvélum.
Ég lít á hitamælinn. Hitinn er 12 stig. Skyldi ísinn þola
þessa leysingu? Jú, hann var alveg öruggur, sögðu
menn. Jökulsá er aldrei vön að ryðja sig fyrsta eða
annan hlákudag. En ef hún fer af stað, þá þurrkar hún
ísinn úr öllu gilinu. Það ógnarafl fær enginn íshella
staðizt.
Dagurinn líður að kvöldi á Skeggjastöðum. Vatnið
eykst í ánni ofan á ísnum, en öllu er talið óhætt. Um
kl. 6 er farið að athuga ána. Hún ,reynist þá óreið á
hesti ofan á ísnum. Göt sjást í ísnum á stöku stað, og
flugið er mikið á vatninu. Þá er ákveðið að bíða til
morguns, enda er nú farið að kólna. Hitinn er aðeins
3 stig. Vatnið sjatnar áreiðanlega í nótt, sagði hver við
annan.
En hvað skeður þá?
Húsfreyjan á Skeggjastöðum lítur út í gluggann og
segir: „Sjáið þið til. Hún er þá bara að koma.“
Þá ber stórfenglega sýn fyrir augu. Undan bænum
slær áin sér dálítið út. — Gljúfurbarmarnir eru þama
mjög lágir, og Skeggjastaða megin eru dálitlir hvammar
meðfram ánni. Nú fer Jökulsá hamförum. Jakabreiðan
fyllir farveginn og þar sem þrengir að, fleygir áin jök-
unum upp á gljúfurbarmana. ísinn stenzt ekki þetta
áhlaup, þótt þykkur sé. Hann lyftist, springur, og jak-
arnir rísa á rönd 50 til 75 sm þykkir, og áin mylur þá,
cins og í vélknúinni ískvöm. Hraðinn er mikill og flug
í straumkastinu. Hver getur mælt þetta ógnar afl?
Það suðar og brestur, þegar jakamir urgast saman og
ísinn springur. Árbakkinn titrar við átökin. Allir horfa
undrandi og hugfangnir á þessar hamfarir. — Fyrr en
varir er allt fólkið komið niður á árbakkann. Við setj-
umst og horfum heilluð á þennan hrikaleik. Engin orð
fá lýst að fullu því, sem fyrir augun ber. Við ferða-
mennirnir gleymum því í svipinn, að leið okkar lengist
óþægilega við þessa breytingu á ánni. Hestarnir okkar
bíða á Hvanná. — í morgun var rösldega 10 mínútna
Kláfferja. — Oftast er aðeins einn í kláfnum. Granna
taugin er cLráttartaug.
gangur á milli bæjanna, en nú er það að minnsta kosti
þriggja til fjögra tíma ferð eftir því, á hvaða drætti er
farið yfir ána.
Næsta dag fékk ég að reyna, hvernig það er að húka
í grunnum kláf, sem dreginn er á strengjum yfir gín-
andi gljúfrið. Traustar hendur toga í dragreipið, og
fyrr en varir er kláfurinn kominn að hinum gljúfur-
barminum. Þeirri loftferð er lokið.
Á hverjum bæ í dalnum er nú rætt um sama efni.
Hamfarir Jökulsár eru efni umræðnanna. í byggðar-
laginu hefur orðið mikil breyting á þessari dagsstund.
í gærmorgun gat fólkið á Jökuldal skotizt yfir ána og
spjallað við grannana, en í kvöld er sú leið útilokuð.
í stað þéttbýlis er komin einangrun og strjálbýli. —
Jökulsá hefur aftur náð völdum í dalnum og missir þau
að líkindum ekki aftur fyrr en á næsta vetri.
Ekkert vatnsfall á íslandi er eins breytilegt og Jök-
ulsá á Dal. í frostum og hreinviðri síðla vetrar getur
hún verið blátær, eins og saklaus bæjarlækur, en í vor-
leysingum og sumarhitum er vatnið eins og kolmórauð
leðja. Ekkert jökulfljót á íslandi er eins ljótt á litinn.
Brúin á þjóðveginum hjá Fossvöllum er ef til vill
elzta opinbera mannvirkið á íslandi. Fyrsta brúin, sem
sögur fara af, brotnaði í svonefndum brúarbyl árið 167IT
en ekki vita menn fyrir víst, hvenær sú brú var byggð,
en sumir telja, að Hansa-kaupmenn hafi byggt brúna.
Heima er bezt 109-