Heima er bezt - 01.08.1959, Qupperneq 2

Bókvitiá og askarnir
Eitt af einkennum aldar vorrar er, hversu vísindin
grípa sífelldlega meira og meira inn í hið daglega líf
vort. Við samanburð á þjóðfélagi liðinnar aldar og nú-
tímanum verður þetta ljósast. Hið frumstæða líf liðinna
alda, hvort heldur var bóndans eða sjómannsins, krafð-
ist lítillar þekkingar á öðru en hinum óbrotnustu vinnu-
brögðum. Líkamleg vinna var ein talin gilda í barátt-
unni fyrir daglegu brauði. Af þessu viðhorfi kynslóð-
anna spratt orðtækið að „bókvitið yrði ekki látið í ask-
ana“ og sú ótrú, sem lengi var furðurík á þeim mönn-
um, sem lært höfðu til búnaðar eða annarra atvinnu-
starfa. Og enn er ekki örgrannt um, að sumir telji
brjóstvitið þekkingunni fremra.
Bóndinn, sem yrkir jörðina og elur búpening sinn,
hvar sem er, getur ekki lengur verið samkeppnisfær án
þess að vita nokkur fræðileg deili á því sem hann er að
gera. Bóndinn þarf að vita um þarfir gróðursins, sem
hann ræktar, eðli jarðvegsins, efni hans og vöntun, svo
að úr verði bætt á réttan hátt. Hann þarf á sama hátt
að kunna að fóðra og kynbæta bústofn sinn. Ýmsar
greinar vísinda hafa lagt þarna grundvöllinn, sem sí-
fellt er byggt ofan á. Grasafræði, efnafræði, eðlisfræði
og erfðafræði, svo að eitthvað sé nefnt, hafa allar lagt
þar til sinn skerf. Og þegar valdið straumhvörfum í
landbúnaði þeirra þjóða, sem bezt hafa kunnað að hag-
nýta sér þessi vísindi. Hvarvetna um heim eru reknar
tilraunastöðvar, og unnið að rannsóknum af fjölmenn-
um flokki vísindamanna, og ærnu fé til þess kostað.
Og þótt um margt sé deilt, eru menn á einu máli um
að því fé sé vel varið.
Og ekki hafa fiskiveiðarnar síður notið stuðnings
náttúruvísindanna en landbúnaðurinn. Hafrannsóknirn-
ar hafa ekki sízt miðað að því að kynnast lífi og hátt-
um nytjafiskanna og hversu tryggja megi afla án þess
of nærri sé gengið stofninum og fullkomið rán rekið á
miðunum. En slíkt er einmitt eitt viðfangsefni vísind-
anna, að tálma rányrkju jafnt á sjó og landi.
Aflaleysi og grasbrestur eru orð, sem vér mætum
oft á síðum íslenzkra árferðisannála. Ekki vil ég halda
því fram, að þekkingin geti útrýmt þeim vágestum
með öllu, en aukin þekking á náttúrunni veitir mann-
inum síaukið vald yfir henni, og dregur þannig úr ofur-
valdi þessara vágesta. Bættar ræktunaraðferðir og val
nytjaplantna hefur þegar sýnt oss, hversu hamla má
gegn óhagstæðri sprettutíð, og aukin tækni, bætt veið-
arfæri og þekking á fiskigöngum dregur úr áhrifum
aflatregðunnar. í þessum atriðum sjáum vér ávöxt
þekkingarinnar og þjónustu hennar í hinu daglega lífi.
Framfarir þjóðar vorrar hafa verið stórkostlegar á
fáeinum áratugum. Sums staðar höfum vér vissulega
flýtt oss um of. Hafnar hafa verið dýrar og áhættusam-
ar framkvæmdir, án þess að tryggja fyrst hinn fræði-
lega grundvöll. Oss hefur verið, og er enn, tamara að
glingra við eitthvað sem kallast listir, en vinna að raun-
hæfum vísindum. Þegar margt þarf að vinna og fram-
kvæma með takmörkuðum efnum, verður ekki allt gert
í einu. Þá verður vitanlega að treysta grunninn og
vinna fyrst þau störfin, sem hin önnur hvíla á. Og
meðal þjóðar vorrar sem annars staðar er grunvöllur-
inn framleiðslan til lands og sjávar. Vegna þessa verð-
um vér að stunda af kappi öll þau vísindi, sem á ein-
hvern hátt treysta þessa undirstöðu, því að hitt kemur
á eftir. Hafrannsóknir eru oss ekki síður lífsnauðsyn
en verndun landhelginnar, enda má segja að það tvennt
fari ófrávíkjanlega saman. Þekking á skipum, veiðar-
færum og ekki sízt á nýtingu aflans er oss blátt áfram
lífsnauðsyn. Mannkynið skortir fæðu. Betri hagnýting
hvers efnis, sent etið verður er því heimsnauðsyn, og
þar höfum við mikið starf að vinna.
Á sama hátt þurfum vér að vinna að ræktun landsins
og búfjárins. Tilraunastöðvar þarf að efla og auka, og
keppa að því marki að fá sem mestan arð af sem
minnstu landi. Vér þurfum að klæða verulegan hluta
landsins skógi, svo að vér megum vera sjálfum oss nógir
í timburframleiðslu. En til þess að fá unnið þetta verð-
um vér að legga undirstöðuna með tilraunum.
Því verður ekki neitað, að slíkar rannsóknir kosta
mikið fé. En mistökin, sem óhjákvæmilega hljóta að
skapast af þekkingarskortinum, og sú sóun verðmæta í
mannafli og öðru, sem sífellt á sér stað vegna þess að
menn eru að fálma sig áfram, er langtum dýrkeyptari.
Vér verjum miklu fé til alls konar menningarþarfa,
og er það í sjálfu sér lofsvert. En oss hættir við að
gleyma þeim þekkingargrundvelli, sem þjóðfélag vort
hvílir á. En það eru raunvísindin. Á þeim hvílir þjóð-
félagsbygging vor, og þau vísindi verðum vér að iðka
og efla, ef oss á vel að vegna í landinu.
St. Std.
258 Heima er bezt