Heima er bezt - 01.08.1959, Blaðsíða 23

Kirkjubœjar-
klaustur
á Síðu.
Nú er þarna fagur trjágarður. Stofnfögur birkitré rísa
þarna há og beinvaxin og breiða út krónur sínar, hærri
en íbúðarhúsið.
Sumarið 1907 heimsótti konungur Dana ísland. í
minningu um komu hans voru gróðursettar mörg þús-
und trjáplöntur af útlendum stofni í leirblöndnum lyng-
móum við Rauðavatn, skammt frá Reykjavík. f fyrstu
leit svo út, sem plönturnar ætluðu að þrífast, en svo
kom kýtingur í þær. Sumar dóu, en aðrar lifðu sultar-
lífi. Nú eftir rúmlega 50 ár eru tréin þroskalítil og
lágvaxin. Þau eru aðflutt og sett niður af handahófi í
laklegan jarðveg, sem þau hafa ekki þrifizt í.
Ekki veit ég hvort þessi dæmi um misjafna trjáreiti
hafa nokkuð skýrt mál mitt, en það, sem ég vil vekja
athygli á er fyrst og fremst þetta:
Sjálfstæð þjóð hlýtur alltaf að líta á sína eigin menn-
ingu sem undirstöðu og við þjóðlegan stofn verður að
tengja allt sem innflutt er. Ef það gleymist, verður út-
koman lík trjáreitnum við Rauðavatn. Sjálfstæð þjóð
má ekki gleypa við nýmælum, eins og óviti við lostæt-
um bita, — heldur meta allt og vega, velja og hafna,
annars er sálfstæði hennar í andlegum og verklegum
efnum í hættu.
Tilvera okkar íslenzku þjóðar er líkust ævintýri eða
magnaðri þjóðsögu. Á afskekktri ey hefur þjóðin alið
aldur sinn í skjóli háfjalla og jökla í baráttu við eld og
ísa. Ef við gætum þess ekki að halda vel á málunum,
getur saga þjóðarinnar á komandi öldum orðið aðeins
þjóðsaga og gamalt ævintýri. Sú ógæfa má aldrei henda
íslenzku þjóðina. Hún hefur möguleika til að vera fyr-
irmynd annarra smáþjóða. Hún á menningu, forna og
nýja, sem hægt er að byggja á. Auðlindir landsins bíða
þess að þær séu fullnýttar. Hin fengsælu fisldmið geyma
enn gull framtíðarinnar. Fegurð landsins er ekki minni
en á dögurn forfeðra vorra og gróður lands og fegurð
á enn eftir að aukast. Ég vil Ijúka þessum hugleiðing-
um með ljóðlínum úr hátíðarkvæði Huldu skáldkonu:
„Hver á sér fegra föðurland,
með fjöll og dal og bláan sand,
með norðurljósa bjarmaband,
og björk og lind í hlíð?
Með friðsæl býli, ljós og ljóð,
og langt frá heimsins vígaslóð.
Geym drottinn okkar dýra land,
er duna jarðarstríð.“
í júní 1959.
Stefán Jónsson.
Heima er bezt 279