Heima er bezt - 01.02.1961, Side 20

Veíur í eyfum
Sólin klár á hveli heiða
hvarma gljár við baugunum,
á sér hár hún er að greiða
upp úr bárulaugunum.
Sig. Breiðfjörð.
etta fagra stef eftir Sigurð Breiðfjörð, lýsir
kvöldfegurð við Breiðafjörð, en |rar er hún
óglevmanlee'. Á kyrrum vorkvöldum er unaðs-
legt „út við eyjar blár“. Eyjarnar á Breiðafirði
eru dreifðar um allan fjörðinn innanverðan, en skiptast
þó aðallega í tvær þyrpingar eða hópa, sem nefnast
Vestur-eyjar og Suður-eyjar. — Sextíu og sjö eyjar
rnunu hafa verið í byggð þegar bezt var og í sumum
eyjum margbýli eins og t. d. í Bjarneyjum, Höskulds-
ev og Skálevjum.
í Breiðafjarðareyjum hefur jafnan verið mikil bú-
sæld og hlunnindi, svo sem: Selveiði, dúntekja, fugla-
tekja og útræði á rneðan fiskisælt var á Breiðafirði.
Um vor og sumartíma er mikið líf í eyjunum. Um
varptímann rná segja, að eyjarnar séu friðhelgar. Eng-
inn leyfir sér að stíga að ó'pörfu á land í annarra eyj-
um. Það getur styggt æðarfuglinn og spillt varpinu.
Segja má að æðarfuglinn í hverri eyju sé eins og búfé
bænda á landjörðum. Svipuð tala hreiðra er í hverri
eyju vor eftir vor, ef ekkert sérstakt hendir, sem áhrif
hefur á fjölgun eða fækkun. Á meðan eyjarnar voru
fjölbyggðar, var urn heyannatímann fólkinu dreift við
heyskapinn í úteyjum, þegar lokið var túnaslætti í
heimaeyjum. Mátti þá sjá tjöld og galta í hverri slægna-
ey. Minnstu hólmarnir voru oft ekki slegnir, heldur
beittir að haustinu. Sumum byggðum eyjum fvlgdu —
og fylgir enn — mikill fjöldi óbyggðra eyja, hólma og
dranga. Látrum í Vestur-eyjum fvlgja t. d. um 300
eyjar og hólmar með grasi, sem sjór fellur ekki yfir.
Áuk þess er mikill fjöldi skerja og flúða, sem upp
koma unr fjöru, og má um fjöru vel gera sér hugmynd
um, hvernig landslagi var háttað áður en Breiðafjörður
seig í sjó. — Svona er fegurð, frjósemi, fjör og líf í
Breiðafjarðareyjum um vor, sumar og haust, en mildl
breyting verður á öllu, er vetrarharka leggst yfir fjörð-
inn. — Þá er eins og allt yndi evjanna helfrjósi og inni-
lokun og einangrun kernur í stað ólgandi lífs og sól-
blikandi sunda. Sigling um fjörðinn verður hættuleg,
vegna ísreks, og oft leggur innfirði, svo sent Hvamrns-
fjörð og Gilsfjörð og íshella og isrek lokar öllunr
venjulegum siglingaleiðum, svo vikum skiptir. Er þá
hvorki bátfært eða á ísum gangandi. Eru þá allar sam-
göngur lokaðar milli eyja innbyrðis og milli lands og
eyja.
Hér á eftir vil ég rekja nokkrar sagnir frá Breiða-
firði, þegar „vetnr er í eyjumíl.
Fyrstu söguna nefni ég:
ísrek á höfninni i Stykkishólmi.
I rtiman aldarfjórðung, sem ég átti heima í Stykkis-
hólmi, kom aldrei reglulega harður vetur, en þó lagði
oft innfirði og eyjasund, svo að ísrek var á skipaleið-