Heima er bezt - 01.05.1961, Síða 10

legu sambandi, og leitazt við að halda við ættartengsl-
um eins og kostur er á. Og engum mun blandast hug-
ur um, að það sé báðum aðilum vinningur, að þau
kynni megi haldast.
Oss, sem heima búum, berast öðru hverju fregnir af
ýmsum afrekum og frama kvenna og karla af íslenzk-
um ættstofni vestur í Ameríku. Oss hleypur þá oft
kapp í kinn, og vér kennum metnaðar og óskum þess,
að kunnugt megi verða, að þessir menn séu af íslenzk-
um stofni. En á milli fennir skafla gleymskunnar yfir
þessa atburði, meðal annars af því, að oss skortir kunn-
ugleika á mönnum og málefnum þar vestra.
Utgáfa Vestur-íslenzkra æviskráa þjónar tvenns kon-
ar tilgangi. Annars vegar er þar skjalfestur og um leið
gerður heyrin kiinnugur á Islandi nokkur þáttur af
þeirri sögu, sem landar vorir hafa skapað þar vesti'a, og
gefið sýnishorn af þeirri þjóðfélagsaðstöðu, sem þeir
hafa skapað sér, þar sem þar er getið starfa og stöðu
hundraða eða þúsunda manna af íslenzkum stofni. A
hinn bóginn á bókin að skapa möguleika á, að koma á
fót beinum persónulegum kynnum milli manna yfir
hafið. Ættfærslur til manna á íslandi gerir mönnum hér
heima kleift að hafa upp á ættmennum sínum vestra,
og þeim vestan hafs gefur hún einnig möguleika, til að
leita uppi frændur á íslandi. Þannig geta skapazt ný
tengsl á milli þjóðanna. Ég hef sjálfur noklcra reynslu
af því, að allmargt fólk báðum megin hafsins langar til
að endurnýja gömul frændsemisbönd, sem brostið hafa
af ýmsum orsökum, einkum þó við dauðsföll þeirra,
sem haldið hafa uppi bréfaskiptum, vaxandi örðugleik-
um á að skrifa íslenzku og fleira þess háttar. Örfáum
gat ég greitt fyrir á ferð minni. Og þess geng ég ekki
dulinn, að þegar æviskrárnar koma á prent, verða þær
mörgum að gagni og ánægjuauki í þessum efnum. En
þó ber þess að minnast, að umfram allt er rit þetta
mikilvægt tillag til íslenzkrar ættfræði og persónusögu,
og það hefur mikið þjóðernislegt gildi.
Eins og gefur að skilja nær þetta fyrsta bindi ein-
ungis yfir lítið brot af Vestur-íslendingum. Efni í ann-
að bindi er að miklu leyti fullbúið til prentunar. Og
það er von og ósk þeirra, sem að verkinu standa, að
framhald megi verða á því, en hvort svo verður er al-
gerlega undir því komið, hverjar viðtökur þetta bindi
fær. Ef menn almennt sýna þessari viðleitni þá athygli,
sem hún á skilið og veita henni þann styrk, sem hún
þarfnast með því að kaupa bókina, má telja víst að
áfram verði haldið meðan unnt er að safna upplýsing-
um um frændur vora vestra. Og því víðtækara sem
verkið verður, því meira verður gildi þess á ókomnum
tímum.
Oft látum vér í ljós stolt vort yfir Landnámabók, og
því að engin þjóð eigi slíka heimild urn uppruna sinn.
Ég hygg að engin innflytjendaþjóð í Ameríku hafi
nokkru sinni gert líka tilraun og hér er hafin, til þess
að gera grein fyrir því tillagi sem hún hefur lagt til
hinna nýju þjóða og ríkja þar vestra. Það ætti að vera
oss Islendingum metnaðarmál, að láta tilraun þessa tak-
ast, og sýna með því, að vér séum enn minnugir þess
afreks, þegar Landnáma var skráð, og viljum halda við
ættrækni og kynnum við þær kynslóðir, sem eru firr
og farnar frá heimalandi voru. Og þetta má takast ef
alþjóð manna sýnir verkinu skilning og veitir því braut-
argengi. Og þá er bundinn „meginþráður yfir höfin
bráðu“.
Þarfur maður sinni sveit
Framhald af bls. 151. ___________________________
an við alls staðar. Áttu þau Bjarkarsystkin það sameig-
inlegt að halda í horfinu um myndarskap allan utan
húss og innan, svo að til fyrirmyndar var. Einhver
þjóðlegur þrifnaðar- og þokkablær var þar yfir öllu,
svo að minnisstætt var þeim, sem sáu.
Sem fyrr getur, keypti Gísli íbúð á Selfossi árið 1951
og á hana enn. Hefur hann dvalizt þar alltaf öðru
hverju, þegar hann hefur tekið sér hvíld nokkra frá
störfum. Farinn er hann nú að feta upp eftir sjöunda
tug ævi sinnar. Svo segja þeir, sem hann hefur unnið
hjá, að afköst hans séu samt meiri og betri en margra
yngri manna. Þar fyrir kappkosta sem flestir að fá
hann, þegar ráðizt er í byggingarframkvæmdir, og ber
margt til þess. Þeir, sem þekkja hann nokkuð að ráði,
vita um sanngirni hans í viðskiptum, góðvilja hans og
greiðasemi til manna og málefna. Hann hefur unnið
sín verk án þess að hugsa um það eitt „að alheimta
daglaun að kveldi“. Mörgum hefur hann hjálpað, stutt
og hvatt með ráðum og dáð, þegar máske hefur mest
legið við. Skal ekki um það fjölyrt, enda mun honum
ekki um það gefið. Hann hefur verið lífsglaður og
jafnlyndur um dagana og átt þá sálarró, sem lítt hefur
haggazt, þótt eitthvað hafi á móti blásið. Hreinlyndur
maður, sem reiðilaust hefur getað sagt lof og löst um
hlutina án alls manngreinarálits. Slíkt hefur sjaldan
valdið honum óvinsælda, enda hefur hann komizt leið-
ar sinnar í friði við alla menn. Vinsældir hans og mann-
hylli vita þeir bezt um, sem þekkja hann bezt.
Mestu varðar jafnan, hver maðurinn er, en eigi hitt,
hvað hann hefur afrekað í jarðabótum og veraldar-
braski. Skal þó ekki gert lítið úr þeim fjársjóðum, sem
settir eru á skattaframtöl, og síðan skattur af þeim svik-
inn, eins og unnt er! Gísli Guðmundsson hefur ávallt
séð hag sínum vel borgið, en aldrei þó verið nein aura-
sál eða fjárplqgsmaður. Vegna þess öðru fremur á
hann inni í brjóstum allra' þeirra, sem þekkja hann
nokkuð að ráði. Megi hann sjálfur njóta mannkosta
sinna um ókomin ár — og Grímsneshérað hollráða hans
og handaverka sem lengst fram í tímann.
154 Heima er bezt