Heima er bezt - 01.05.1962, Síða 12

dálítið í fysik, ef vildi, og ég fengi hin nauðsynlegustu
áhöld. En hvernig fara að agitera? Konráð heldur ég
eigi að reka memorial beinlínis í direktionina,1) og
segja henni og sýna, hver nauðsyn sé á náttúrufræði
verði kennd heima; en mér finnst það einhvern veg-
inn vera fruntalegt, og að ég komist ekki beinlínis að
því máli, fyrr en direktionin væri fyrst búin að ákvarða
um þessa kennslugrein, og að ég þá geti fyrst sótt um
embættið, eða hvað sýnist þér? En til að koma fótum
undir þetta mál og fá d. til að stofnsetja þessa kennslu-
grein, til þess þarf einhvern, sem er ofar á strái en ég;
nánustu forstöðumenn skólans, — skólinn sjálfur og
stiftsyfirvöldin — ættu að gera það, eða réttara sagt
vera búin að því. Hvað heldurðu, ætli það væri nema
til tómrar bölvunar að koma einhverjum artikula um
þetta inn í blöðin?; heldurðu ekki, hvað vel og var-
lega, sem hann væri saminn, að það yrði að minnsta
kosti til lítils gagns? En getur þú með öngvu móti
komizt eftir, hvort nokkuð eða ekkert hefur verið ráð-
gert um þetta í direktioninni?--------
Þunglyndið, sem þjáði Jónas ávallt í skammdeginu,
a. m. k. hin síðustu ár ævinnar, virðist ekki hafa með
öllu yfirgefið hann þennan vetur í Sórey, þótt senni-
lega hafi hann verið glaðari í bragði þar en oftast áð-
ur, eftir að fátækt, sjúkleiki og vinamissir höfðu sett
mark sitt að ráði á hann. Til þessara þunglvndiskasta
benda fáein ummæli í bréfum hans frá þessum tíma.
Eitt af bréfum hans til Jóns Sigurðssonar, dags. 15.
marz 1844, endar á þessum dapurlegu orðum:
-------Mig er nú farið að langa mikið eftir póst-
skipinu. Ég finn giöggt á mér, að ég frétti eitthvað
ljótt með því, annaðhvort Heklugos eða manndauða
eða „i al Fald“ einhvern vinamissi. Mér sýnist mál það
fari nú að koma.---------
Og í bréfi til Páls Melsteðs yngra, dags. í Kaup-
mannahöfn 5. júlí 1844, er þessi fáorða lýsing á Sórey:
----— Saurar sjálfir liggja lágt, og loftið er þar
óhollt og þokusælt, en fallegt er þar í kring. Andinn í
bænum er heldur en ekki smákaupstaðarlegur, og ekki
held ég vísindi geti vel þrifizt nema í stórborgum, eða
þá fyrir einstaka menn í sveitarró.--------
Af þessum ummælum Jónasar virðist helzt mega
ráða það, að hann hafi verið búinn að fá nóg af ró-
seminni í Sórev í bráð og ekki talið sér henta að
vinna öllu lengur að ritstörfum sínum þar, enda hafði
Jónas að mestu lokið við að rita sinn hluta bókar þeirr-
ar, er þeir Steenstrup unnu að í félagi.2) Vrið samn-
ingu íslandslýsingarinnar þurfti Jónas líka oft á ýms-
um gögnum að halda, sem aðeins voru fáanleg í Kaup-
1) þ. e. að reka tillögurnar í stjórnina.
2) Þeir hugðust nefna bessa bók Islands Naturforhold. Bók
þessi var aldrei gefin út.
mannahöfn. Honum hefur sjálfsagt þótt bagalegt að
þurfa sí og æ að vera að kvabba á vinum sínum að út-
vega sér og senda þessi gögn til Sóreyjar. Hitt er efa-
laust, að kyrrð og ró sveitalífsins hafa verið honum
miklu hollari og heilsusamlegri en ys og þys stórborg-
arlífsins í Kaupmannahöfn.
Og loks er veturinn liðinn og nýtt vor komið í Sór-
ey. Skógarnir byrja að laufgast á ný og animónurnar
stinga kollinum upp úr moldinni. Allt er þrungið nýju
lífi, ilmi og angan hins unaðslega vors. Jónasi hefur
liðið vel þá 9 mánuði, sem hann hefur dvalizt þarna
úti í sveitinnt hjá góðum vinum við ánægjuleg og ár-
angursrík vísindastörf. Hann hefur áður haft lítið af
raunverulegu og góðu heimilislífi að segja, því að hann
hefur verið einmana og einstæðingur mestan hluta æv-
innar. En hér hjá Steenstrup hefur hann notið hlýju
heimilislífsins og vinsemdar og virðingar í hvívetna.
Steenstrup mun ekki hafa viljað taka neina borgun fyr-
ir dvöl Jónasar um veturinn, enda hafði hann boðið
honum til sín og Jónas unnið með honum að miklu
verki, sem báðir gerðu sér miklar vonir um. Ekki virð-
ist fjárhagur skáldsins samt hafa vænkazt til muna, eft-
ir því sem ráða má af bréfi því, er Jónas skrifar Kon-
ráði Gíslasyni um það leyti, sem hann tekur sig upp
frá Sórey og heldur til Kaupmannahafnar. Bréfið er
dagsett 2. maí 1844. Þar segir:
------Nú er einungis efnið rniðans að láta yðar há-
velborinheit vita, að þú munt mega búast við að fá að
sjá framan í andlitið á mér á mánudagskvöldið, kem-
ur, ef þú vildir virðast að vera viðstaddur á póstgarð-
inum eitthvað stundu eftir miðaftan, þegar dagvagn-
inn kemur. Finnur skrifaði mér í gær „í mesta hasti“,
að þó hann væri í peningahraki, réðst hann í að senda
mér hér með 10 dali í von um endurgjald frá félaginu,
til þess að ég gæti ferðazt inn fyrir til að vera við-
staddur lagfæringu á öðrum fjórðungi landsins. Nú
komu raunar ekki þessir 10 dalir, en ég býst við þeim
með næsta pakkapósti (á sunnudagsmorguninn, kem-
ur).-------
Þetta vor, 1844, gerðist það, að vinur og samstarfs-
maður Jónasar, Steenstrup lektor, var skyndilega
kvaddur til að fylgja krónprinsinum í för hans um
Skotland og Færeyjar. Þessi tíðindi skrifaði Steenstrup
Jónasi til Hafnar nokkrum dögum eftir að Jónas fór
frá Sórey, (líklega 9. maí). Tók Jónas fregninni vel
og gladdist yfir áformi vinar síns. Hann segir m. a. í
bréfi til Steenstrups 11. maí:
------Du kan tro det glæder mig ikke lidet, at du
kommer til at se Færperne undir saa gunstige Om-
stændigheder. Jeg haaber sikkert, at Synet af de
islandske Formationer skal vække og opfriske alle dine
Erindringer om de isl. Forhold og blive til stor Nytte
for Udarbejdelsen af den geologiske Del af det paa-
tænkte Arbejde.-------
156 Heima er hezt