Heima er bezt - 01.05.1962, Page 17

ÞATTUR ÆSKUNNAR
RITSTJORI
HVAÐ UNGUR NEMUR
ýiiin
m 1
Frá Lapplandi
EÍf þið hafið í huganum — eða fyrir framan vkk-
ur — kortið af Skandinavíuskaganum, þá sjáið
, þið það, að á skaganum eru tvö ríki. — Noreg-
ur og Svíþjóð. — Noregur nær lengra í norð-
urátt, en Svíþjóð lengra í suður. Þó ná bæði þessi lönd
norður fyrir heimskautsbaug og liggur því nyrzti hluti
þeirra norðar á hnettinum en Island.
Nyrzti hluti Svíþjóðar heitir Lappland. Lappland
merkir í fornu máli eyðimörldn — eða skóglausa land-
ið í norðri, en þó er þetta ekki réttnefni, því að í
Lapplandi er víða mikill skógur, en þó eru stórar skóg-
lausar eyður, einkum þar, sem fúnar mýrar ná yfir
víðlend svæði.
Lappland er geysilega víðlend byggð, en þar er mjög
strjálbýlt. Byggðin er yfirleitt í smáhverfum í skógi-
vöxnum grunnum dölum og við vötnin, — en þó eru
líka einstök býli á víð og dreif um fjalllendið.
Stærstu borgirnar eða kauptúnin upp í fjallendinu
eru námubæirnir Gellivara og Kiruna, og við strönd-
ina borgin Luleá.
í Lapplandi er meginlandsloftslag og rignir varla
nokkurn tíma að vetrinum. Öll úrkoma verður að
snjó, og snjórinn getur orðið allt að því tveggja metra
þykkur, en sjaldan skefur snjóinn saman í skafla eins
og hér á íslandi. Á sólbjörtum vordögum í apríl og
maí hverfur snjórinn smátt og smátt fyrir sólbráð.
Um 20. maí vorið 1946 er ég kom til Lapplands var
snjórinn að hverfa. Þó sáust snjóskaflar í skurðabökk-
um norðan í móti og bak við hús, en móti sól hafði
grængresið skotið upp kollinum og sóleyjar og önnur
vorblóm skreyttu túnbletti í Kiruna, sem liggur um
160 km fyrir norðan ísland, og 25 maí skein sól á fjalla-
toppa alla nóttina. Engin stórfljót falla um Lappland,
nema Tornelfur, sem rennur lengi á landamærum Sví-
þjóðar og Finnlands, en fullt er þar af stöðuvötnum og
smærri ám. Víða eru skóglausar mýrar, en hæðir allar
eru vaxnar skógi.
Ég ætla ekki frekar í þessum þætti að lýsa hinu víð-
áttumikla héraði Svíþjóðar, Lapplandi, en mig langar
til að segja ykkur nokkuð frá einkennilegu fólki sem
þarna býr, eða öllu heldur börnum þess fólks. Þetta
sérkennilega fólk eru Lapparnir, sem nefndir eru Finn-
ar í íslenzkum fornsögum.
Vorið 1946 átti ég þess kost, að sjá nokkuð af þess-
um sérkennilegu mönnum og heimsækja einn skóla,
sem var eingöngu fyrir Lappabörn.
Laugardaginn 25. maí var ég staddur í Gellivara,
sem er mikill námubær í Lapplandi. Ég vissi að skammt
frá borginni var stór heimavistarbarnaskóli, sem var
eingöngu sóttur af Lappabörnum. Ég ákvað því að
nota hinn sólbjarta vordag til að heimsækja þennan
skóla.
Ég hafði þá aldrei áður séð Lappa, nema á kvikmynd,
en ýmislegt um þá lesið, og hlakkaði til að kynnast
börnunum og siðum þeirra og háttum. Ég hafði spurt
sænska kennarann sem með mér var urn ýmislegt, sem
snerti Lappana, og hann hafði sagt mér margt um þá.
Þessi kennari var nákunnugur ýmsum Lappafjölskyld-
um og talaði auk sænskunnar bæði finnsku og lapp-
nesku.
Forstöðukonan fyrir skólaheimilinu í Gellivara, en