Heima er bezt - 01.03.1966, Blaðsíða 13

bláberjalyng eða beitilyng. Stundum eru grasleitar
plöntur þar svo um munar, bæði ýmis grös og stinna-
stör, einnig þursaskegg. Þótt vér köllum þetta allt einu
nafni runnaheiði, er þar mikill munur einstakra gróður-
félaga, t. d. víðigrunda, þar sem smávaxnar víðitegund-
ir, grávíðir og loðvíðir, eru aðalgróðurinn eða t. d.
þyrrkingslegra krækilyngsmóa.
Dálítið er af valllendi með grösum eða stinnustör.
Þá er eitt gróðurlendi, sem oft er sérkennilegt, en sjald-
an víðáttumikið, en það eru snjódældirnar, eða svæði,
oft Iitlir blettir, þar sem snjór liggur lengi. í hlíðum og
botnum eru dældir þessar oft grösugar og blómskrýdd-
ar, stundum lyngi vaxnar, en uppi til fjalla nær ein-
göngu vaxnar grasvíði.
Eitt víðáttumesta gróðurlendi heiðalandanna er vot-
lcndið, sem skiptist í flóa, þar sem brok cða ljósastör
cru aðaltcgundir, og mýri, með stinnustör og stundum
smárunnum.
Ég hef hér brugðið upp mynd af hclztu gróðurlcnd-
unum, en innan hvers þeirra um sig er margs að gæta.
öft gcta rofskellur og mosabreiður verið inni í gróður-
lcndi, sem cr algróið að mcstu. Gcra vcrður áætlun um
hvc miklu slíkt nemi. Þá eru innan hvers þessara meg-
ingróðurlcnda mörg mismunandi gróðurfélög, gróður-
sveitir cða gróðurhverfi, eins og þau kallast í "fræðiorða-
kcrfi plijntulandafræðinnar. Það eru þessi smærri gróð-
urhverfi, scm flokka verður cftir skýldleika og oft sam-
cina mcð cinu mcrki við kortagcrðina. Ég hcf ekki við
höndina fullkomna skrá yfir öll þau félög, en þau cru
milli 60 og 100, sem sýnd vcrða á gróðurkortunum.
Ég hcf ekki handa á milli niðurstöður um gæðamat
gróðurlcndanna, cnda cru ckki fullar niðurstöður þar
cnn gerðar. Til þcss að finna það, vcrður cins og fyrr
er gctið, að tclja tegundirnar. Af tilteknum blettum cr
gróður allur klipptur, og síðan vcgið hvcrsu mikið
cfnismagn blctturinn gefur af sér í gróðri vfir sumarið,
og síðan cr gcrð efnagrcining á meltanlcika og hitaein-
ingafjölda cinstakra tcgunda. Þá hcfur Atvinnudeildin
víðtækar rannsóknir mcð höndum á því, hvaða plöntur
sauðkindin notar sér, þegar hún gcngur í haganum.
Nokkra mcgindrætti, scm fram hafa komið í þessum
efnum má þó gcta um. Þannig cr víst, að sauðféð notar
sér ckki flóana, og mikið af mólendinu cr einnig lélegt
til bcitar. Það cr því ckki víst, að afréttur sé góður og
gagnlcgur, þótt víðáttumiklir brokflóar séu þar cða
lyngflákar. Þannig koma mildl svæði á hinum algrónu
hciðum milli Horgarfjarðar og Húnaþings að litlu gagni,
og raunar má Iíkt scgja um vcrulcgan hluta af hinu
fagra kvistlcndi þingcysku heiðanna. Þær plöntur, sem
sauðféð hagnýtir sér, cru fvrst af öllu grösin, cinnig
þurrlendisstarir svo scm stinnastör, scm virðist góð bcit-
arplanta, ýmsar jurtkcnndar plöntur og mjúkir sprot-
ar af víði og öðrum smárunnum. Athvglisvcrt er,
hvcrsu sauðfé hagar sér á sandsvæðum, þar scm áfok
af sandi bcrst inn á gróið land. Næst sandinum vcrður
oft dálítið belti, þar scm grös vcrða drottnandi, gisin

Kortagerðarmenn 1965. Ingvi Þorsteinsson lengst iil vinstri.
að vísu, en eru að skjóta upp kollinum úr sanddreifun-
um fram eftir öllu sumri. Þarna liggur sauðkindin við,
og tínir vandlega gróðurnálina jafnótt og hún teygir
sig upp í ljósið. Er auðsætt, að slíkt greiðir fyrir fram-
haldi uppblástursins.
Áðan minntist ég á loftmyndir. Það gefur auga leið,
að ckki væri nokkur leið til að gera gróðurkort þessi
eftir venjulegum mælingum. En á loftmyndum, sem
teknar cru úr tiltckinni hæð, koma allskýrt fram ckki
cinungis mishæðir og drættir landslagsins, heldur má
cinnig sjá margt af gróðurlcndum, þeim sem um ræðir,
og með því að ganga hóflega um landið, er á tiltölulega
stuttum tíma unnt að greina þau sundur og teikna þau
og mcrkja inn á myndirnar. Hefur sá háttur verið við-
hafður. Það má því segja, að fyrsta undirbúningsvinn-
an sé að taka loftmyndir af iandinu.
Framhald á bls. 110.
Á Stórasandi.
Heima er bezt 85