Heima er bezt - 01.05.1968, Blaðsíða 35

HEIMA-----------
BEZT BÓKAHILLAN
Will Durant: Grikkland hið foma. Reykjavík 1967.
Menningarsjóður.
Eftir að hafa lesið bók Durants um Rómaveldi, munu margir
hafa beðið þess með eftirvæntingu að fá meira í hendur af hinu
mikla ritverki hans á íslenzku, og nú er fyrri hlutinn af Grikklands
sögu hans kominn. Ekki þarf að rekja hér, hver áhrif menning
forn-Grikkja hefir haft á alla sögu og menningu vestrænna þjóða,
næstum því á hvaða sviði sem er. Saga þessarar þjóðar vakir í
hugum manna sem heillandi ævintýr. Venjulega horfum vér að-
eins á ytra borðið, vísdótn heimspekinganna, list skáldanna, mynd-
höggvaranna og húsameistaranna, frækni íþróttagarpanna og
hyggni stjórnvitringanna. En þessi bók sýnir oss ekki aðeins tind-
ana, hún leiðir oss inn á heimilin, sýnir oss fólkið í daglegri önn
þess, eða að leikum og í samræðum í friði og stríði. En hún dreg-
ur ekki fjöður yfir veilurnar í hinu hellenska þjóðfélagi, sem
hvíldi á hinum veiku stoðum þrælahaldsins, og að í raun réttri
var um að ræða sundurþykka þjóð, sem að lokum féll vegna eigin
vankanta. Þótt í bók þessari sé mest dvalizt við hið glæsta yfir-
borð grísku hámenningarinnar, gleymast ekki skuggarnir né
skúmaskotin. Höfundur vefur alla söguna í samfellt listaverk, þar
sem engu er gleymt og engu ofaukið, allt hið marglita líf þess-
arar furðulegu þjóðar er dregið þar fram í einni listrænni heild.
Ekki vcrður því þó neitað, að sumir kaflar bókarinnar eru nokk-
uð þungir og þreytandi, sakir þess hve víða verður við að koma
og mörgum stoðum frá hinum misjöfnu borgríkjum að renna
undir heildarbygginguna. En hjá því verður ekki komizt til fulls
skilnings á sögunni. Annars er þess ekki kostur í fáum orðum að
gefa heildarmynd af þessari bók og erfitt að skera úr, hvort þar
er meira ráðandi sagan eða listaverkið. En eitt er víst, þetta cr
ein þeirra bóka, sem teygir úr lesandanum, gerir hann menntaðri
og gefur honum færi á að hugsa dýpra og skyggnast víðar en um
næsta umhverfi sitt. Þýðingin er snilldarverk, og virðist mér þýð-
andanum, Jónasi Kristjánssyni, takast þar bezt sem mest á reyn-
ir. En nú hlýtur það að verða krafa lesandanna, að ekki verði
látið staðar numið fyrri en allt hið mikia ritverk Durants er
komið á íslcnzku.
Guðtnundur Danielsson: Landshornamenn í H-dúr.
Rcykjavík 1967. ísafoldarprcntsmiðja h.f.
Eitt geta lesendur bóka Guðmundar Danielssonar verið sam-
mála um, og það er, að hann er aldrei leiðinlegur. Honum fylgir
ætíð hrcssandi gustur, hvar sem hann fer, og hvað sem hann skrif-
ar. Þetta kcmur glöggt fram í þessari bók, sem er garaansöm lýsing
á sumarleyfis- og veiðiferðum hans og nokkurra félaga, og kemur
þar Matthías skáld og ritstjóri Johannessen mest við sögu. Höf-
undur gerir ótæpt skop að þeim félögum, stundum mcð nokkurri
gráglettni, ef vel cr að gætt. En það lciðist engum meðan liann
les Landshornamcnn, þótt efnið sé ekki stórfellt og ntargar sög-
urnar hvcr annari líkar, og lítið verði eftir að loknum lestri. Og
satt að scgja virðist mér höfundur hefði fremur átt að hafa þessa
þætti til að skemmta með þeim í þröngum kunningjahópi, cn
gcfa þá út scm bókmenntir handa alþjóð.
Katrín Ólafsdóttir: Tvímánuður. Rvík 1967. ísafoldar-
prentsmiðja hf.
Höfundur lýsir hér viðburðum frá síðustu heimsstyrjöld með
því að rekja sögu íslenzkrar konu, sem dvelst á styrjaldarárunum
í Austurríki. Er sagan rakin í minningaformi, þegar hún, nokkr-
um árum síðar fer um fornar slóðir, þar sem hvert fótmál vekur
minningar bæði um blítt og strítt. Sagan er vel sögð, mannlýsing-
ar margar hnitmiðaðar og tilfinningum og viðbrögðum fólksins
lýst af næmum skilningi. Ekki fær lesandinn varizt þeirri hugs-
un, að höf. segi að verulegu leyti frá eigin ævi og reynslu, gerir
það söguna á margan hátt áhrifameiri en ella. Þetta mun vera
fyrsta bók höf. í skáldsöguformi, en mörgum mun fara líkt og
mér við lestur hennar að hlakka til þeirra næstu.
Jóhann Briem: Til Austurheims. Reykjavik 1967. Menn-
ingarsjóður.
Það er löngu kunnugt, að Jóhanni Briem er hvorttveggja lag-
ið að beita penna og pensli, og ber bók þessi greinilegan vitnis-
burð þess. En þar segir hann nokkra ferðaþætti frá löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs og nágrenni þeirra. Leiðir hann þar
lesandann við hlið sér um helgistaði kristinna manna og Gyðinga,
konungagrafir, musteri og sandorpnar borgir hins forna Egypta-
lands, svo að eitthvað sé nefnt. Lýsir hann því, er fyrir augun ber
í ljóðrænum, lisfengnum stfl, sem yndi er að lesa. Annað mál er
svo, að lesandinn næstum því ofmettast af öllum þeim grúa fornra
listaverka og minja, sem þarna er lýst, og mundi ég því vilja ráða
hverjum þeim, sem njóta vill bókarinnar til fulls að lesa hana í
smásprettum likt og ljóð. Bókin er prýdd bæði teikningum og lit-
myndum og öll hin glæsilegasta að ytri sýn eigi síður en efni.
Hannes Pétursson: Eyjarnar átján. Reykjavík 1967.
Menningarsjóður.
Höfundur birlir lesandanum hér dagbókarblöð frá sumardvöl í
Færeyjum. Þótt skammt sé til Færeyja, þjóðin skyld oss, og lífs-
barátta hennar og saga að ýmsu leyti lík því, sem hér gerist, er-
uin vér samt furðulega ófróðir um flest það er Færeyjum kemur
við. Af þessum sökum hljóta þessar svipmyndir Hannesar að verða
mörgum kærkomnar. En svo bætist það við, að stíll höfundar er
lifandi og auga hans næmt fyrir hinum minnslu blæbrigðum nátt-
úru og iandslags, og hann kann að gera lesandann þátttakanda í
því, sem hann sér og heyrir. Bókin verður enn hugþekkari vegna
þeirrar hlýju til lands og þjóðar, sem býr þar að baki. Ekki verð-
ur því neitað, að höfundur gerir sér minna títt um fóikið en land-
ið og náttúru þcss, en þó fáum vér nokkra mynd af þvi i daglegri
önn þess. Framan við dagbókina er alllöng fræðileg lýsing af Fær-
eyjum og sögu þeirra. Er það góður bókarauki, þótt ekki sé hann
í beinum tcngslum við dagbókina sjálfa. Hefir höfundur gert rélt
í að láta þenna kafla fylgjast með handa þeim, sem vilja fá að
vita eitthvað af þurrum staðreyndum. Bókina prýða teikningar
eftir Sven Havsteen Mikkelsen, og er allur frágangur hennar snot-
ur og hlýlegur eins og frásögn höfundarins sjálfs. St. Std.
Heima er bezt 179