Heima er bezt - 01.04.1983, Qupperneq 11

og tel ég mig lánsama að hafa starfað að því frá fyrstu tíð og
hafa séð þetta hjúkrunarheimili verða að veruleika.
Núna starfa á landinu 11 Soroptimistaklúbbar. Þetta eru
svonefndir starfsgreinaklúbbar og koma þar saman konur
úr flestum starfsgreinum og með mismunandi bakgrunn og
efnahag. Ég held að svona samtök hafi mjög góð áhrif og
efli félagsþroska og sjálfsvitund kvenna. Ekki veitir af. Ég
hef tekið eftir því að konur svona á aldrinum 40-70 ára eru
oft mjög öflugar. Þá er farið að hægjast um í fjölskyldulíf-
inu og við höfum orðið meiri ráðstöfunarrétt yfir okkar
frítíma.
— Finnsí þér fullorðnar konur yfirleitt nýta sér þetta til
fulls?
— Það er mismunandi. Sumar virðast ekki finna sjálfar
sig, en aðrar sækja fram, t.d. þær sem setjast á skólabekk á
miðjum aldri, mjög oft með frábærum árangri. Það er bæði
þeim og þjóðfélaginu mjög mikils virði.
Það eru því miður fordómar í okkar þjóðfélagi gagnvart
konum á miðjum aldri, sem koma út í atvinnulífið eftir
margra ára eða áratuga störf á heimilum. Þær eru oft
meðhöndlaðar eins og þær viti ekkert, kunni ekkert og skilji
ekkert. Þær fá að hella upp á könnuna og skúra gólf eða
annað álíka. Mér er sem ég sæi framkvæmdastjóra fyrir-
tækja taka að sér slík störf. Mér finnst a.m.k. húsmóður-
starfið um margt vera mjög skylt framkvæmdastjórastarfi
og ætti að vera metið sem starfsreynsla úti á vinnumark-
aðinum. Ég veit að mörgum konum sárnar þetta, en þær
hafa borið harm sinn í hljóði fram til þessa, en ýmislegt, t.d.
kvennaframboð, bendir til þess að þetta sé að breytast.
Af öðrum störfum að félagsmálum get ég nefnt að ég hef
starfað í Náttúruverndarfélagi Suðvesturlands. Ég hef
eðlislægan áhuga á náttúru- og umhverfisvernd. Ég er
hrædd við afleiðingarnar af mjög stórvirkum framkvæmd-
um sem á örskömmum tíma umturna öllu. Við vitum oft
ekkert um út í hvað við erum að fara. Það kemur ekki í ljós
fyrr en löngu síðar. Ég á ekki von á því að börnin okkar og
barnabörnin hugsi alltaf hlýtt til okkar fyrir framkvæmda-
gleðina. En félög eins og NVSV eiga oft erfitt uppdráttar.
Mjög fáir einstaklingar eru virkir, en þó er það svo að orðið
náttúruvernd heyrist æ oftar nefnt í ýmsu sambandi. T.d.
tók ég eftir því fyrir síðustu þingkosningar að flestir ef ekki
allir flokkar minntust á náttúruvernd og eflingu hennar í
stefnuskrám sínum. Viða erlendis eru samtök af þessu tagi
orðin mjög öflug og láta til sín taka.
Ég starfa líka í Heilsuhringnum, sem er félagsskapur
fólks, sem hefur áhuga á heilsuvernd og heilsurækt. Aðal-
starf félagsins hefur verið að gefa út tímaritið „Hollefni og
heilsurækt“, þar sem reynt er að miðla fróðleik af ýmsu
tagi. Við erum þeirrar skoðunar, að mjög marga sjúkdóma
sem hrjá okkur megi rekja til óhollra lifnaðarhátta, t.d.
virðist oft vera samband milli sjúkdóma og þeirrar fæðu
sem fólk neytir. Oft vantar í hana einhver lífsnauðsynleg
efni þótt menn borði sig sadda daglega. Almenningur hefur
sýnt þessu starfi okkar mikinn velvilja og áhuga, og oft
verðum við þess vör að fólk hefur getað bætt heilsu sína
jafnvel með svo einföldu móti að taka lýsi eins og flestir
gerðu í barnæsku, en hætta síðan á fullorðinsárum.
— Þú hefur ásamt öðrum birt „Þœtti um heimsfrœði Helga
Pjeturss“. Nú hélt ég að flestir jarðfrœðingar létu sér nœg/a
að virða dr. Helga fyrir jarðfrœðirannsóknir hans, en vildu
ekkert af heimspeki hans vita. Hvers vegna hefurðu áhuga á
henni?
— Helgi er einn af þessum góðu rithöfundum sem ég
var að stelast til að lesa með skúringunum og skólanáminu.
Hann er alveg frábær stílisti. En ég fékk ekki aðeins áhuga
•á kenningum hans og stílbrögðum, heldur öllu fremur á
manninum sjálfum, persónuleika hans, lífi og starfi, á þró-
unarferli hans sjálfs. Á árunum sem ég var heimavinnandi
húsmóðir tók ég mig til, ásamt nokkrum vinum mínum,
sem eru líkt stemmdir gagnvart Helga og ég, og við söfn-
uðum öllu sem Helgi hafði skrifað í blöð, tímarit og bækur
bæði á íslensku og erlendum málum. Síðan skráði ég þetta
og raðaði í tímaröð og tók saman „Skrá yfir ritverk dr.
Helga Pjeturss“ ásamt Samúel D. Jónssyni. Síðan urðu
„Þættirnir“ til. Við Þorsteinn Þorsteinsson frá Húsafelli,
sem er lesendum þessa blaðs að góðu kunnur, erum aðal-
höfundar, en nutum stuðnings og samvinnu Hauks Matt-
híassonar, Ólafs Halldórssonar, Samúels D. Jónssonar og
Sveinbjörns Þorsteinssonar, auk þess sem Anna Pjeturss,
dóttir Helga, hjálpa til við söfnunina og veita okkur ýmsar
upplýsingar af mikilli vinsemd.
Semsagt: Þegar safnið var orðið til, flokkað og tímasett,
settist ég við og las mig í gegnum það, í tímaröð. Þá fékk ég
mjög skemmtilega mynd af því, hvernig Helgi þroskaðist
og vann sig áfram til þeirra kenninga sem hann setti fram,
bæði í jarðfræði og heimsfræði, auk margvíslegra annarra
atriða sem hann fékkst við. Þættirnir fjalla aðallega um
þroskaár hans, frá því að það fara að birtast eftir hann
ritgerðir árið 1895 og fram til 1918, er meginritgerð hans,
„Hið mikla samband“, kom út. Ég endaði semsé þar sem
flestir byrja.
Það hlýtur að hafa verið erfitt fyrir Helga að vera til sem
smáþjóðarmaður á þessum tíma. Hann var fljúgandi
greindur, með ákaflega frjóa hugsun og hafði aflað sér
mikillar og fjölþættrar menntunar. Hann kemur svo hingað
heim í einangrun og allsleysi, en það er í honum þessi
þrjóska að lifa og starfa á íslandi, þótt honum standi allar
dyr opnar í útlöndum. En þetta hafa margir Islendingar
gert og nærtækasta dæmið fyrir mér er Sigurður Þórarins-
son. Mikið megum við vera þakklát fyrir að hann kom
heim til okkar aftur. Honum buðust líka góðar stöður í
útlöndum. En ég held samt að það hafi verið gæfa Sigurðar
að starfa hér og við værum öll fátækari ef hann hefði kosið
að setjast að í Svíþjóð eða annars staðar.
Sama má segja um Helga Pjeturss, þó að enn hafi augu
okkar ekki opnast nema að litlu leyti fyrir ágæti hans. Ég er
þeirrar skoðunar að ef menn skoðuðu betur ævi hans og
kjör, þá mundi margt breytast í skoðun manna og skilningi
á honum. Hann varpaði fram þessum glæsilegu hugmynd-
um um líf á öðrum stjörnum og hvernig við værum stöðugt
í sambandi við það. En eins og með margar fleiri góðar
hugmyndir þá hafa þær hvorki verið sannaðar né afsann-
aðar enn sem komið er. Fyrir nokkrum árum þótti það
fjarstæða og órar að tala um líf á öðrum stjörnum en núna
Heima er bezt 119