Heima er bezt - 01.03.1985, Qupperneq 33

arlífinu. Að venju rekur hún alla helstu
viðburði ársins í réttri tímaröð, að vísu má
alltaf deila um hvað sé svo fréttnæmt að
það eigi að geymast á bók, en betra er að
of sé en van. En auk frétta annálsins eru
sem fyrr margar yfirlitsgreinar fróðlegar
og skemmtilegar, fleiri og betri en fyrr.
Hver gerir sér t.d. ljós takmörk Akureyrar-
og Eyjafjarðarsvæðis, sem hér eru rakin
frá ýmsum sjónarhornum öðrum en land-
fræðinni einni? Þá er og fróðlegt að sjá
aldurshlutföll Akureyringa og ekki síður
hin mörgu yfirlit um tiltekna þætti at-
vinnulífs og stofnana. Ef saga þessara ára
verður einhverntíma rituð er Árbókin
handhægt heimildarrit. Ritstjórinn skrifar
athyglisverðan formála og leggur þar út af
orðum Siglfirðings nokkurs „að Akureyri
sé eins og vel hirtur kirkjugarður" sem því
miður er of mikill sannleikur í, þótt ef til
vill hefði verið réttara að líkja honum við
„höll Þyrnirósu“. Bærinn er ekki dauður
en hann sefur og garðarnir gróa. í for-
málanum er bent á óhugnanlega mörg
merki, sem styðja þessi orð, en vér tökum
ekki eftir þeim daglega. En ekki get ég
tekið undir með ritstjóranum að „menn-
ingin blómstri", því satt að segja finnst
mér fá blómamerki á þeim meiði umfram
venjulega viðburði. Stofnun Verk-
menntaskólans er í rauninni hið eina sem
er umtals- og annálsvert. En kannski er
Árbókin það líka, hún er a.m.k. virðing-
arvert átak bænum til sóma, og vonandi
kunna menn að meta hana eftir því.
vér stæðum utan við sjálfan hildarleikinn,
biðum vér verulegt tjón á mönnum og
verðmætum og reyndum í fyrsta sinni í
nær ellefu hundruð ára sögu, hvað það var
að hafa erlent setulið í landinu, vinveitt að
vísu, en her er alltaf her, og raunar gekk
sambúðin betur og árekstrarnir voru færri
en mátt hefði vænta. En þó að styrjöldin
og hersetan setti mjög svip á þjóðlífið,
gerðust einnig þau fagnaðartíðindi, að vér
stofnuðum lýðveldi og vorum þannig
endanlega lausir við erlend áhrif á stjórn-
skipan vora. Það er þannig margs að
minnast, og verður naumast annað sagt en
efninu séu gerð góð skil í þessari bók, þótt
vitanlega megi finna eitthvað að eins og
ætíð. Ég hefði t.d. kosið að frásögnin væri
samfelldari og ekki í eins miklum blaðastíl
og gert er, og oft verður hún full þurr á
köflum. Ég kann ekki að dæma hversu rétt
er með allt farið, það er sagnfræðinganna.
Fjöldi er af töflum í bókinni og að þeim
góð skýring frásagnarinnar. Þá er mikið af
myndum, sem fæstar hafa áður birst á
prenti. Nokkuð er um prentvillur, m.a.
meinlegt nafnabrengl á ráðherrum utan-
þingsstjórnarinnar í tveimur myndatext-
um. Er það leitt í svo vandaðri bók. En
hún er enn sem komið er eina viðunanlega
yfirlitið á íslensku um þessi afdrifaríku ár.
Útgáfan sem kemst
næst hjartanu
þetta er útgáfan, sem nánustu vinir hans
Brynjólfur Pétursson og Konráð Gíslason
fjölluðu um, og Benedikt Gröndal hrein-
ritaði handrit Jónasar handa prentsmiðj-
unni. Vér getum farið nærri um, með hve
mikilli alúð og ást þeir félagar hafa hand-
leikið blöðin, valið þau og raðað, og hvert
kvæði eins og kveðið úr hjarta þeirra
sjálfra. Hverju sinni er ég snerti þessa út-
gáfu finnst mér sem ég sé í návist þeirra
allra vinanna þriggja. Útgáfan er látlaus
en fögur eins og ljóðin sjálf, og sá bún-
ingur hæfir þeim best, og á Hafsteinn
Guðmundsson þakkir skilið fyrir að láta
oss þessa ljósprentun í té, þegar frum-
prentunin er torfengin, og engum var
betur trúandi til en honum að láta hinn
ytri búnað svara til hins innri. Þá er bók-
arbót að því, að hér er ljósprentað eigin-
handarrit Jónasar af dagsetningu síðasta
bréfsins, sem hann skrifaði, ef til vill hið
síðasta, sem hann setti á blað. Aðalgeir
Kristjánsson skrifar stuttan formála um
frumútgáfuna, fróðlegan og geinargóðan
og samboðinn bókinni. Það er skemmtileg
tilviljun, að á sama árinu skuli vera ljós-
prentaðar Guðbrandsbiblía og Jónasar-
kvæði, þau tvö rit, sem dýrmætust hafa
verið skrifuð til vemdar og viðreisnar ís-
lenskri tungu, þótt ólíkar séu að efni og
fyrirferð.
Eina viðunanlega
yfirlitsritið
Tómas Þór Árnason:
HEIMSSTYRJALDARÁRIN
A ÍSLANDI.
Síðara bindi.
Rvík 1984. öm og örlygur.
Með þessu bindi er lokið Sögu styrjaldar-
áranna á Islandi. Flytur hún oss margan
fróðleik og rifjar upp liðna og gleymda
atburði frá þessum örlagaríku árum. Þótt
Jónas Hallgrímsson:
LJÓÐMÆLI.
Khöfn 1847. Ljósprentuð útgáfa Rvfk.
Bókaútgáfan Þjóðsaga.
Það mun nú orðið nær ár síðan bókaút-
gáfan Þjóðsaga sendi frá sér þessa ljós-
prentuðu útgáfu af frumprentun af Ljóð-
mælum Jónasar, og hafa ómerkari hlutir
oft þótt sæta tíðindum. Allmargar nýrri
útgáfur eru til af ljóðum Jónasar meiri að
fyrirferð og íburði, en ég hygg, að þessi
litla, einfalda útgáfa komist næst hjarta
lesandans og færi hann nær Jónasi sjálf-
um, enda þótt fleira sé tekið með í nýrri
útgáfum og þær gerðar af vísindalegri ná-
kvæmni, og jafnvel myndskreyttar. En

Heima er bezt.
Þjóðlegt heimilisrit. Stofnað árið 1951.
Kemur út mánaðarlega.
Útg.: Bókaforlag Odds Björnssonar.
Ritstj.: Steindór Steindórsson frá
Hlöðum.
Ábyrgðarmaður: Geir S. Björnsson.
Blaðamaður: Ólafur H. Torfason.
Heimilisfang: Tryggvabraut 18-20, póst-
hólf 558, 602 Akureyri. Simi 96-22500.
Áskriftargjald kr. 600.00. í Ameríku USD
25.00. Vcrð stakra hefta kr. 60.00.
Prentverk Odds Björnssonar hf.
Heima er bezt 109