Heima er bezt - 01.03.1985, Page 34

GIFTING OG SKÍRN
Torfi Stefánsson sóknarprestur á Þingeyri gaf brúðhjónin
saman og skírði í leiðinni eitt stúlkubarn. Hlaut það nafnið
HrafnhildurÝr, dóttir Rafns Þorvaldssonar og Kristínar Auð-
ar Elíasdóttur. En síðasta barnið, sem skírt var í kirkjunni
áður en hún afhelguð á sjöunda áratugnum var einmitt
móðirin sjálf, Kristín Auður. Voru sama skírnarskál og
skírnarfontur notuð nú.
KIRKJAN í HEILU LAGI Á SAFN?
Á Hrauni í Keldudal hefur frá fornu fari verið bændakirkja
og annexía frá Söndum í Dýrafirði. Guðshúsin þarna á
Hrauni þóttu alltaf „óvenjulega mikið skreytt innan dyra,
með útskurði í milliþil og bekki", eins og Jóhann Gunnar
Ólafsson segir í fróðlegri grein sinni ,,Kirkjustólar úr Dýra-
firði" í ársriti Sögufélags ísfirðinga 1974.
Kirkjan sem nú stendur á Hrauni var byggð 1885, og
er því aldargömul um þessar mundir, „ 12x7álniraðstærð,
öll, bæði gafiar og veggir, með góðu bindingsverki og grjót
ífótstykkjum, hlaðið upp undir glugga", svo aftur sé vitnað
í Jóhann Gunnar. Hún var guðshús um 120 manna
byggðarlags um síðustu aldamót, en afhelguð á sjöunda
áratugnum, þegar aðeins voru eftir örfáar sálir á einum
bæ í sókninni. Kirkjugripum var flestum komið í varðveislu
á Þingeyri og ísafirði.
í Dýrafirði hafa öldum saman búið miklir hagleiksmenn,
og sökum þess hve Hraunskirkja er vönduð smíð og vel
á sig komin, hefur kviknað sú hugmynd, að setja hana í
heilu lagi á Þjóðminjasafnið í Reykjavík, sem dæmi um
gamla, íslenska sveitakirkju. Þegar um rýmkast við vista-
skipti Listasafns íslands á næstu árum er hægt að hugsa
sér til hreyfings...
110 Heimaerbezl
Brúðarstóllinn úr Hrauns-
kirkju, semfórtil Noregs
með hvalveiðimönnum
umaldamótin.en
varskilað1974.
GRIPIR ÚR HRAUNSKIRKJU
ENDURHEIMTIR FRÁ NOREGI
Nokkrir snilldarlega útskornir munir úr Hraunskirkju í Keldu-
dal bárust út til Noregs um aldamótin með Mörthu Berg,
f. Bull, eiginkonu Lauritz J. Berg, hvalveiðimanns í stöðinni,
sem þá var á Framnesi við Dýrafjörð. Héldust þeir í eigu
afkomenda hjónanna, þartil stjórn Byggðasafns Vestfjarða
falaði þá til kaups 1973. Dóttir Berghjóna, Martha Herdís
von Spreckelsen, f. á Framnesi 1894, gaf þá Byggðasafninu
tvo stóla, brúðarstól og svokallaðan „skriftastól" (sem líkist
þó varla venjulegum skriftasólum í kirkjum). Einnig er vitað
um brúðhjónabekk úr Hraunskirkju í Gautaborg, Svíþjóð.
Þór Magnússon þjóðminjavörður segir um þessa glæsi-
legu útskurðargripi að „... bekkirnir virðist ekki hafa verið
í eigu kirkjunnar að Hrauni, heldur einkaeign húsráðenda
að Hrauni og Arnarnúpi og gengið í erfðir í ættinni, þótt
þeir hafi verið geymdir í kirkjunni". (Lesbók Mbl. 16. tbl.
1984).
Jóhann Gunnar Ólafsson hefur bent á, að stólanna sé
fyrst getið í vísitasíugerð frá 1775 og hann getur sér þess
til, að útskurðarmeistarinn hafi verið Þorvaldur Sveinsson,
hreppstjóri í Hvammi, f. 1749, en hans er annars einkum
getið við gull- og silfursmíði. (Kirkjustólar úr Dýrafirði, Ársrit
Sögufélags ísfirðinga 1974).
Margir „óvenju miklir hagleiksmenn á útskurð" hafa verið
í Dýrafirði, eins og þjóðminjavörður bendir á, og ævinlega
voru einhverjir tiltækir að lagfæra þessa og aðra útskurð-
argripi. Til dæmis eru heimildir um viðgerðir og endursmíði
gripanna, sem norska hvalveiðifólkinu tókst að klófesta.
Með allt þetta í huga er skiljanlegt, að Hraunskirkja skuli
vera í jafn ágætu ástandi og raun er á, þótt hún sé smá í
eyðibyggðinni í Keldudal.